شێریڤان خلیل رسول حاجى
ل ڤان چەند سالێن دوماهیکێ دا گەلەک گرنگی ب بابەتێ سەرکردایەتی د کارگێریێ دا هاتەدانان،هەژى گۆتنێیە گەلەک ژ ڤەکولەران و نێڤسەران گرنکی دبوارێ ڤی بابەتی دایە و سەرکردایەتی د کارگێریێ دا ئەوە شیانێن ئارستەکرنا تاکەکەسانە د بوارێ کاری دا مەبەست ئەنجام دانا کاران شێوازەکێ رێک و پێک و دەستڤە ئینانا ئارمانجێن دیارکری دبوارێ کاری دا,هەلبەت هاریکارە بو پەیداکرنا پێتڤیێن کاری و تاکەکەسان و کومەکا تاکەکەسان هەردیسان ژبو ئارمانجێن کار , ب شێوازەکێ کارا ولێهاتی. سەرکردایەتیا کارگێرى د ناڤبەرا چەند کەساندا هێتە ئەنجام دانێ و کریارەکێ تایبەتە بو هاندان و ئارستەکرنا تاکەکەسان د کارى دا بێگومان ئەڤ سەردەمێ نوکە ئەم تێدا دژین دێ بینی د رێکخراوان دا گرنگیا ڤی بابەتی زێەتر لێهاتیە چونکی سەرکردایەتیا کارگێری دێ هەرکارەکێ یان رێکخراوەکێ یان دەزگەهەکێ دا بیتە ئەگەرێ سەرکەفتنا کاری شێوازێ کارا و لێهاتی ئەڤجا یا فەرە هەر جهەکێ کارى گرنگیەکا زێدە ب ڤی بابەتی بێهێتە دان و روژ بو روژێ پێشبێخێن و گهورینێن باش تێدا ئەنجام بدن بێگومان دێ ئەو جهێ کارى سەرکەفتنەک و قازانجەکا مەزن دەستڤە ئینیت. هەروەسا سەرکردایەتی ب زمانێ ئنگلیزی ( (leadership ئانکو شیان سەر ئارستەکرنێ وگرنگی دانێ ب کومەکا تاکەکەسان,وکارگێرى ب زمانێ ئنگلیزی (management) ئانکو گرنگی دەت چالاکیین گرنگ یێن تاکەکەسان دێ ژیانێ دا , سەرکردایەتێ د کارگێریێ دا ئەوە ڤێت هندەک سیفاتێن بلند هەبن د بوارێ وى کاری دا وەکو باوەرى ب گیانێ خو هەبیت , شیان هەبن دەربارى بوارێن سەخت و دژوار دا , شیان سەر پەیوەندیکرن و هەڤنیاسینێ هەبن , دڤێت بزانێت دێ چاوا سەرەدەریێ دگەل قەیرانێ کەت دەمێ پیدا دبیت و چارەسەرکرنا ئاریشان ب دەمەکی و تێکچونەکا کێم . دیسان یا هاریکارە بو باش تێگەهێشتن دێ گوهورینان دا و دروست کرنا گیانەکێ داهێنان د وەرگرتن و پێشگێریا تاکە کەسان دێ کەت د بوارێ کارێن رێکخراوان دا . ئەگەر ئەم بێن ل کارگێریێ بزڤرن هەژی گوتنیێە تە کارگێریەکا دروست کاریدا نە بیت بێ گومان کارێ تە ژیک دروست نابیت و دڤێت ئەم گرنگیێ ڤی بابەتی بدن و کارگێرى پروسێسەکە هندەک کارێن دەست نیشانکری هەنە و ب ڤی شێوازى بهێتە پلاندانکرن و رێکخستن و ئارەستەکرن و چاڤدێریکرن ئەڤ هە چار کارە ئامادەنە دهەمی کارگێریێن کاری دا هەژی گوتنیێە کارگێری کارتێکرنەکا توخ ل ژیانا تاکەکەسی دکەت دێ کاریدا و کومەلگەهێ دا وکارگێری فەدگەریت بو دوو جوران ( ئێک/ کارگێریا گشتی ــــ دوو/ کارگێری کار ) کارگێریا گشتی ئەوە کومەکا شیانێن سروشتی و هونەرى و مادی ب کارتینێن و هاریکاریا ژێدەرێن مروڤی سە دەستڤە ئینانا ئارمانج و رابوون ئەنجام دانا ئەرکان کارى دا دکەت , و جورێ دووێ کارگێرى کار کومەکا شیانێن کارى و پروسێسانە ئەنجام دەت و بریارێن گونجاى دەت دناڤبەرا کومەکا بریارێن بدیل دا ودیسان ئەڤ جورە پروسێسەکا جیهانیە بو رێکخستنا ئارمانجا و حەزێن تاکەکەسی کارى دا سێ ئاستان خوڤەدگریت (بلند,ناڤنجی,بچیک). هەروەسان سەرکردایەتی دکارگێریێ دا ئەڤان شێوازان بخوڤە دکریت:-
ئێک:- سەرکردایەتیا دکتاتورى:وەساهێتە نیاسین کۆ دەست هەلاتەکا مەرکەزى کار دێ ئینت و رەفتارین حشک وەکۆ تهدىدەکێ یان سزایەکێ دێ کاریدا هەیە و گرنگیێ نادەت بیرۆبوجونێن تاکەکەسان کارى دا و دەمێ بریارێ دەت تنێ و هەمی وێ بریارێ چێبەچێ دکەن وبێکۆ رازەمەندیا وان وەربگریت و تنى پشتبەستنێ سەر هزروبۆچۆنێن خۆ دکەت گرنگێ ب کارێ تیمان نادەت کارى دا.
دوو:سەرکرداىەتیا ئۆتۆقراتى:ئەو ژیک سەرکردێ دیکتاتوریە کۆ دەست هەلاتا مەرکەزی کارئىنیت و رێکێ نادەت تاکەکەسان پشکداریێ دێ دانا بریاران و کریارێن سەرکردایەتێ دا بکەن،ل سەرکردایەتیا ئۆتۆقراتى دەستهەلاتا زۆرى کارناینیت سەر تاکەکەسان دئەنجام دانا کاران دا.
سێ:سەرکردایەتیا دیمۆکرایەتی:ئەڤ شێوازێ سەرکردایەتى گەلەکە جیێوازە ژێ شێوازن دى چنکۆ رێکێ دەت تاکەکەسان بۆارێ کاریدا بەژداربن دانابریاران دا یان هەر گۆهۆرینەکا هەى رێزێ ل بیرۆبۆچونین وان گرت و گرنگیێ دەت کارێ تیمان دانۆستاندنێ دکەت دگەل تاکەکەسان دێ بوارێ کارى دا ئەوێن ژێ دەرڤەى کارى ژیک کار پ هەى.
چار:سەرکردایەتیا سەربەخۆ:دێ ڤێ جورێ دا هەر تاکەکەسەک کاردکەت د بوارێ کارى دا سەربەخۆیە و کەرامەت و بێهایێ خۆ هەیە هەر کەسەک ل دیڤ حەزا وى کارى رادەست دکەن و تاکەکەس ئەنجام دانا کاران دا سەربەخۆنە ب کۆرتی ژ ناڤێ وێ دیاره تاکەکەس ئازادە کارێ خۆ دا.
دڤان هەر چار خالێن بۆرى دا بۆ مە دیار بوو کۆ سەرکردایەتى د کارگێریێ دا شێوازێن خۆ هەنە و هەر ئک ژ وان جودا یە ژ لایەنێ دەستهەلاتێ و بەرپرسایەتیێ و رێڤەبرنا کاران دا هەروەسان سەرکردایەتى د کارگێریێ دا هێزا خۆ هەیە ڤەدگریت بۆ کار ینانا دەستهەلاتەکا فەرمى،هێزا کەسى ئەوە گەلەک پشت بەستێنێ سەر و شیانێن تاکەکەسان دکەت هەلبەت د ڤێت شیان هەبن سەر رازى کرنا دەورۆ بەران و سەرنج راکیشانا وان د کارێ خۆ دا هێزا سزادانێ ڤێرێ دا یا باش ئەوە ئەڤ خالە وەسا بهێت کارینان دەمێ چەند جارەکان هشیاریا خەلەتیا تاکەکەسى هێتەکرن کارى دا و هەر وى تشتى دووبارە بکەت لەورا پتڤیە بێهت سێزا دان داکۆ دووبارە نەبیت،وهێزا دیاریان ئەوە دەمێ تۆ سەرکردایەتىێ د کارگێریێ کى د فیت بەردەوام دییاریان پێشکێشکێ ئەوان تاکەکەسان بکى دێ کارێ خۆ دا خەمخۆرن وپێگێریێ کن ب ئەرکن خۆ ێن رۆژا نە و یێن چالاکن کارێن خۆ دا شێوازکێ کارا ولێهاتی رێڤبێن و داهێنانێ دکەنز و هێزا شارەزاى و کەرامەتێ ت ڤێرێ دڤێت هەبێت د سەرکردیەتیا کارگێریێ دا دا کو کار ب شێوازەکێ دروست بهێت رێڤەبرنێ.ل ڤێرێ بو مەدیاربو سەرکردایەتی د کارگێریێ دا هێزا خو هەیە دەمی هەبیت و شێوازەکێ دروست بهێتە کارئینان و دەمێ تو وەک کەسەک ب سەرکردایەتیا کارگێری رابی دڤێت تو تەحەمولا ئاریشا بکی چونکی ئاریشە ژى بەشەکە ژ ژیانا سەرکردایەتیێ د کارکێرى کرنێدا و بەردەوام لێ کارین نوی گەرن و بەردەوام پێشکەفتنێ دا یە .
ل دوماهیکی بو مە دیار بو کا سەرکردایەتی چیە د کارگیریێ دا و چ گرنگیا خو هەیە ئەگەر ئەم د بوارێ کاریدا کاربینێن بێگومان کارتێکرنا خو ژیک هەیە وەکو مە دیار کرى بەرى نوکە دا.و دیار بو شێوازێن خویێن هەین د وان چار خالان دا مە دیارکربون بشێوازەکێ کورت و پوخت هەروەسا ئەوان خالێن هێز کار بینێن داکو سەرکردایەتیەکا چالاک و سەرکەفتی بیت,تایبەت سەردەمێ نوکەدا بومەگەلەک بابەتەکێ ب موفاو گرنگە لەورا ئەگەر ئەم ل وەلاتێن پێشکەفتی سەیرکن مینا ئەمریکا و برێتانیا و فرەنسا گەلەک گرنگیێ ب ڤی جورێ بابەتی دێن ل مخابنی ڤە هەتا نوکە ل کوردستانێ هێشتا ب تەمامى و دروست کارناینێن بەلێ د ڤان چەند سالێن دوماهیکێ دا ڤێرێ ژیک روژ بو روژێ پێشکەفتنێ دا یە و گرنگیا وێ زێدەتر لێ دهێت و یەرەفرەهتردبیت.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.