ئەو قەیرانا ئیراق و جیران داپوشی

سالح ئەرتیسی

ئەڤە دەمەکێ درێژە ئیران، و دیسان ژی ماوێ چەند ھەیڤانە تورکیا کەفتینە د قەیرانەکا بەرچاڤ دا، ھەلبەت د نێرینا من دا سەرجەمێ ڤان قەیرانا، نەخشەیەکێ دارشتی یێ پلان کری ژ ناڤەندا وەلاتێن ب ھێز و بریاردەر بو ھاتییە کێشان و ئامانج ژێ نەخشێ ( سایکس – بیکو)یە، د ھەمان دەم دا سەرھەلدان و ژناڤبرنا داعش پارچەیەکا ڤی نە خشەی بویە، کو سەرھەلدانا ڤان قەیرانا دگەل ڤەلڤینا داعشێ دەست پێکر و د ھەمان دەمدا گەشەیا ئابوری ماڤە ل سەر میراتێ داعش.

ئیراق و سوریا ژ ھەمی رویەکی ڤە ژڤی میراتی بێ بەھر بوون، ل دوماھیکێ ئەڤ میراتە بەر تورکیا و ئیرانێ ژی ناکەڤیت، یێن ھەرە مفا دار ژ ڤی میراتی کورد بوون ، کوردێن روژ ئاڤا کو ھەر چ نەبیت یێ بەرەف کیانەکێ سیاسی د چن.

ھەر دیسان ھەرێما کوردستانێ د ژناڤبرنا داعش دا بویە خودان دوو دەستکەفتێن گرنگ
ئێک: پێشمەرگە وەک ھێزەکا ئاشتی پارێز کەفتە د چارچوڤێ ھاوپەیمانەتیا دووەلی دا، د پروسەیەکا درێژ خایەن دا دێ مینیتە ڤە ژ بوی پارێزگاریا پێگەھێ ھەرێمێ ئەگەر ھات و ئەڤ پێگەھە مەزن ژی بو، لێ پێتڤیە ئەڤ پێشمەرگە ھەمی کوم ببیتە سەر ئێک ل ژێر بریارا وەزارەتا پێشمەرگەی و چاک سازیەکا راست بھێتە کرن و ئێکەتی و پارتی د پێکگرن.
دوو : ریفراندوما کوردستانێ کو تاپویا رەشە و مللەتێ کورد تێدا خواستەکا خوە کو (سەر خربوونە) ژبوی جڤاکێ ناڤ دوەلە دایە دیار کرن.

دبیتن ئێک ژ ئامانجێن وەلاتێن بریار دەر بچویک کرنا وەلاتێن مەزن بیت، ژبوی پتر کونترولکرنێ، تایبەت ژی تورکیا و ئیران کو ١٠٠ سالێن بوری دا ھەردوو وەلات خودان بریار بوون تایبەت د روژ ھەلاتا ناڤین دا.

سەرخەبوون و مەزن بوونا پێگەھێ ھەرێمێ و مفا وەرگرتن ژ ھەر گورانکاریەکا روی دەت، گرێدای چەند خالانە:
١- ھەرێم ببیتە خودان دستورێ خوە
٢- چاکسازیەکا راست و دروست
٣- ب ھێز کرنا سیستەمێ دادوەری
٤- پابەندبوون و رازبوون ژ ئەنجامێن ھەلبژارتنا، کو حکم رانیەک ھەمی سنورێ ھەرێمێ بخوڤە بگریت
٥- ئیدارەدانا ملەفێ ئابوری ب شەفافی
٦- بنبرکرنا گەندەلیێ
٧- سیاسەتمەدار و بازرگانا ژێک ڤاڤێرن

دڤان سالانەدا گەلەک بەرنامە ھەبوون، بو پەقاندنا دوخەکی د ناف ھەرێمێ دا، ژێک دورخستنا پەیوەندیێن سیاسی و ڤێگرا بەردانا ئێکەتی و پارتی، لڤینێن سەربازی یێن ھێلا وان سنورێن پشتی شەرێ داعشێ ب دەست ڤە ھاتی ھەرێم د گەل ھەر چار وەلاتێن ئەقلیمی، دیسان کێشەیێن بەردوام یێن پەکەکێ، بزاڤێن بەردەوام یێن دووبارە شەرێ برا کوژیێ کو تا نوکە ژی ئەڤ بزاڤە یا بەردەوامە لێ خوش بەختانە سەرنەگرتیە و سەرناگریت

حکومەتا ھەرێمێ شیایە سەرەدەریەکا جوان و سەرکەفتییانە دگەل ڤان ھەمی بەرناما بکەت و تا رادەکێ ھەرە باش یا سەرکەفتی بوو، بو داھاتی ژی پێتڤیە سەردەریەکا باشتر و ھشیارتر بکەت ھەردوو ئاستێن ناف خووی و جیھانی پێکڤە ببەت، کو ھاوکێشەیەکا دوولا یەکسانە ڤەمانا ھەر ئاستەکی دێ یا دی ژ بن بەت، سیاسەتا ھەرێمێ ل سەر ئاستێ جیھانێ سەرکەفتنەکا بەرچاڤ ھەیە،ئاستێ نافخوی وەک پێویست نەبویە داخازیێن خەلکی پترن ژوێ یا ھەی تایبەت ژی مافێن سەرەکی یێن ژیانێ ھەر چەندە ئەگەر ل چار دوورێن تە قەیران ڤەگرتن تو یێ ژێ بەھر نابی پێتڤیە ڤێژی بزانین، ھەلبەت ب ئێکگرتن و ئێک دەنگیێ دێ شێن ڤی ئاستێ ناف خوی ژی باشتر لێکەن.

خوە بەرھەڤکرن بو قوناغەکا نوی تایبەت ژی پشتی سالا ٢٠٢٣ێ
کوردستانێ پاشەروژەکا گەش ھەیە ئەز یێ گەشبینم، مە گەلەک رێک یا بری کێمەک یا مای

—————————————
لایتنی – Latînî

Ew qeyrana îraq û cîran dapuşî
Salih Ertîsî

Eve demekê drêje îran, û dîsan jî mawê çend heyvane turkya keftîne di qeyraneka berçav da, helbet di nêrîna min da sercemê van qeyrana, nexşeyekê darşitî yê plan krî ji navenda welatên bi hêz û biryarder bu hatîye kêşan û amanc jê nexşê ( saykis – bîku)ye, di heman dem da serheldan û jnavbirna da’şi parçeyeka vî ne xşey buye, ku serheldana van qeyrana dgel velvîna da’şê dest pêkir û di heman demda geşeya aburî mave li ser mîratê da’ş.

Îraq û surya ji hemî ruyekî ve jvî mîratî bê behir bûn, li dumahîkê ev mîrate ber turkya û îranê jî nakevît, yên here mfa dar ji vî mîratî kurd bûn , kurdên ruj ava ku her çi nebît yê beref kyanekê syasî di çin.

Her dîsan herêma kurdistanê di jnavbirna da’şi da buye xudan dû destkeftên gring
Êk: pêşmerge wek hêzeka aştî parêz kefte di çarçuvê hawpeymanetya duwelî da, di pruseyeka drêj xayen da dê mînîte ve ji buy parêzgarya pêgehê herêmê eger hat û ev pêgehe mezn jî bu, lê pêtivye ev pêşmerge hemî kum bbîte ser êk li jêr biryara wezareta pêşmergey û çak sazyeka rast bhête krin û êketî û partî di pêkgrin.
Dû : rîfranduma kurdistanê ku tapuya reşe û mlletê kurd têda xwasteka xwe ku (ser xirbûne) jbuy cvakê nav dwele daye dyar krin.

Dbîtin êk ji amancên welatên biryar der bçuyk kirna welatên mezn bît, jbuy ptir kuntrulkirnê, taybet jî turkya û îran ku 100 salên burî da herdû welat xudan biryar bûn taybet di ruj helata navîn da.

Serxebûn û mezn bûna pêgehê herêmê û mfa wergirtin ji her gurankaryeka ruy det, grêday çend xalane:
1- herêm bbîte xudan disturê xwe
2- çaksazyeka rast û drust
3- bi hêz kirna sîstemê dadwerî
4- pabendibûn û razbûn ji encamên helbjartna, ku hkim ranyek hemî snurê herêmê bxuve bigrît
5- îdaredana mlefê aburî bi şefafî
6- binbirkirna gendelyê
7- syasetmedar û bazirgana jêk vavêrn

Dvan salaneda gelek bername hebûn, bu peqandna duxekî di naf herêmê da, jêk durxistna peywendyên syasî û vêgra berdana êketî û partî, lvînên serbazî yên hêla wan snurên piştî şerê da’şê bi dest ve hatî

• دکاری هەموو بابەتێن خۆ ببینی ….