بیکا کوردستانێ (لەیلا قاسم )

سالح ئەرتیسی

لەیلا قاسم ل گوندێ ( بامیل) یێ سەر ب شارێ خانەقین ڤە ل سالا ١٩٥٢ ێ ژ خێزانەکا ھەژار و نیشتمان پەروەر ھاتیە سەر دونیای.
لەیلایێ ٣ برا و خووشکەک ھەبوون ( سەبیحا، سەلام ، سەفا و سەلاح )
بابێ لەیلایێ، (قاسم) کرێکارێ کومپانیەکا پالاوگەھەکا نەفتێ یا ( ئەلوەندە) بۆ.

پشتی سالا ١٩٧٠ێ قاسم ھاتیە خانە نشینکرن، مالا خوە ڤەگوھاستە بەغدا.

لەیلا قاسم سالا ١٩٥٨ دەست ب خاندنا سەرەتای کر و خاندنا خوە یا سەرەتای و ناوەندی ل خانەقین ب دوماھیک ئینا.
لەیلا ل سالا ١٩٧١ ێ ل بەشێ ( کومەل ناسی) ل کولیژا ئادابێ ل زانکویا بەغدا ھاتە وەرگرتن.

ژیانا سیاسی :

لەیلالێ گەل زوی بزاڤکرن کو جھێ خوە د رێکخستنا نەتەوا خودا پەیدا بکەت، ب رێکا برایێ خوە ھەر سالا ١٩٧٠ێ جھێ خوە دناڤا رێکخراوا ئێکەتیا قوتابیان دا کر ، ھەر د ھەمان سال دا بو ئەنداما ( پارتی دیموکراتی کوردستان).
لەیلایێ رولەکێ کاریگەر و بەرچاڤ و مەزن ھەبوو ژبوی ھشیارکرنا ھزرا نەتەوەی ل دەف قوتابیێن کورد و رێکخسینا وان ل زانکویێ.

لەیلایێ چالاکیێن خوە بەرفرەھترلێکرن و مل ب ملێ قوتابیێن کورد دژی نە یەکسانیا مافێن ژنان و زەلامان راوەستیا، ژبەر کو بەشێ وێ ب خوە کومەل ناسی ئەو گەلەک باش د جڤاکێ کوردەواری دگەھشت.

لەیلا دگەل ئێک ژ ھەڤالێن خوە ب ناڤێ ( جەواد ھەمەوەندی ) کو پێکڤە خەبات و چالاکی دکرن، سەرەرای کو جەواد کرێکارێ کارگەھەکێ بۆ ل بەغدا لێ ئێک و دوو گەلەک د ڤیا، ھەر ب رێکا جەوادی ( لەیلا) بو ماوەیەکی ل باشورێ کوردستانێ دھێتە ناڤ رێزێن پێشمەرگەی دا.
ئارمانجا لەیلایێ د ڤێرەدا ژبوی ھندێ بۆ کو پتر رەوشا سیاسی یا کوردی ب بینیت و ب نیاسیت و ب شێوەکێ باشتر رێڤەبرنا خەباتا رێکخسینێ بۆ د ناف باژێران دا.

لەیلایێ ب خەبات و تێکوشینا خوە سەلماند کو ژن ژی دشێت مل ب ملێ زەلامی بەردەوام خەباتێ بکەت ژبۆی سەرئێخستنا بزاڤا دوزا گەلێ خوە.

د سالێن ١٩٧٠ ێ دا کو گەلێ کورد د قوناغەكا ھەسیار دا بۆ، لەیلایێ و جەواد ب رێکێن خوە گەلەک ھاریکاریێن سەربازی د گەھاندنە پێشمەرگەی.

ھەر وەسا سالا ١٩٧٤ ێ لەیلالێ و جەواد ڤەکولینەکا زانستی ل سەر جڤاکێ کوردی ئەنجام دا ل دەرفەتەکێ د گەریان کو بەلاڤ بکەن. لێ ژ ئەگەرێ تێک چوونا دان و ستاندنێ د ناڤبەرا رێژمێ و سەرکردایەتیا کوردی دا و دەستپێکرنا شەری، و دەستەسەرکنا ( لەیلایێ و جەواد ) و ھەڤالێن وان یێن دی، ڤەکولینەکا وان ژ لایێ سیخورێن حکومەتێ ڤە ھاتە سوتن و ژناڤ برن.

ل ئادارا سالا ١٩٧٤ ێ و دەستپێکرنا شەری و ھێرشکرنا رێژێما عیراقێ بو سەر دەڤەرێن کوردستانێ، بو ئەگەرێ ئاوارە بونەکا مەزن و د ھەمان دەم دا ھەردوو باژێرێن قەلادزێ و حەلەبچە بورددومان کرن و دەست ب گرتنا روشەنبیر و نڤیسەر و چالاکڤانێن مەدەنی و قوتابیێن کورد کرن.
د ھەمان دەم دا ب ھزاران تاکێن کورد قەستا چیایێن کوردستانێ و ناڤ شورەشێ کر ژبووی بەرەڤانی و بەرگریکرن ل مافێن نەتەوا خوە و چەکێ پێشمەرگایەتی ھەلگرت.
لڤی دەمی ( لەیلا قاسم و جەواد و نەریمان فوئاد ) ھندەک ھەڤال و رێخستیێن وان یێن دی ھزر د وێ چەندێ دا کر کو خەبات ب تنێ ل چیا بەس نینە بەلکو پێتڤیە د ناڤا باژێران دا ژی خەبات بھێتە کر و یا بەردەوام بیت، لڤێرە لەیلالێ و ھەڤالێن خوە رولەکێ ئێک جار مەزن گێرا.

دەستەسەرکنا لەیلا قاسم:

د دەمەکی دا کو شەر گەلەک بەرفرەھ بۆ ل سالا ١٩٧٤ێ، دەزگایێ ھەولگێریا رژێما بەعسا ژ ناڤ چووی، گەلەک ب توندی چاڤدێریا تاکێن کورد دکر تایبەت ژی قوتابیێن زانکوێ و چالاکڤانێن دیار یێن کورد، لەورا ھند پێ نەچوو ل روژا ٢٨/٤/١٩٧٤ ێ ( لەیلا قاسم و ھەر چار ھەڤالێن وێ جەواد ھەمەوەندی ، نەریمان فوئاد مەستی، حەسەن حەمە رەشید ، ئازاد سلێمان میران) ژ ئەنجامێ بزاڤەکا بەرفرەھ یا ھێزێن ئاسایش و سەربازێن رێژمێ ل بەغدا، ھاتنە دەستەسەرکرن.
روژنامەیا صوەری یا زمان حالێ رێژمێ و رادیو تەلەفزیونا »لەیلا و ھەڤالێن« وێ ب وەک تێکدەر و تروریست دانە بەرچاڤ کر و گەلەک ھاتنە ئەشکەنجە دان داکو دان پێدانێ بکەن ، لێ د گەل وێ چەندێ ژی ئێک بەلگە ل سەر نەبوو.
لەیلا د بەرسڤا پرسیارەکا بەرپرسێ ھەولگێریا رێژما عیراقێ دا دبێژیتێ:
( ب کوشتنا من دێ ب ھزاران کورد ژ خەوا نەزانینێ ھشیار بن، ئەز گەلەک یا خوش حال و سەر بلندم کو دێ جانێ خوە فیدای ئازادیا کوردستانێ کەم)
ھەمی ئازار و ئەشکەنجا نەشیان لەیلالێ ژ بریارا و بیر و باوەرێن وێ ب زڤرینن.

د سێدارەدانا لەیلالێ دا :

رێژما بەعسا ژ ناڤ چووی، ژبوی چاڤترساندنا لاوان و قوتابیان تەخا روشەنبیر یا کورد ھەر ئێکسەر دادگەھا کارتونی بریار سێدارەدانێ بو لەیلال قاسم و ھەڤالێن وی دەرکر
د ڤێ ناڤبەرێ را دەیکا وێ سەرەدانا وێ دکەت دبێژیتە دەیکا خوە:
بو من جلکێن کوردی بینە دا بکەمە بەرخوە دەمێ دھێمە سێدارەدان
و پاشا ھندەک پرچا مم ب برە و ب کێلیا من ڤەکە داکو دەما کوردستان ئازاد دبیت بایێ ئازادیێ ل پرچا من ب دەتن.

ھێشتا ٢ حەفتی ل سەر گرتنا وان دەرباز نە ب بوون دەمژمێر ٧ ێ سپێدێ روژا ١٢ ێ ئەیارا سالا ١٩٧٤ ێ ، ( لەیلا و ھەر چار ھەڤالێن وێ سێدارە دان).
لەیلا ل نەجەف ب خاکێ ھاتە سپاردن.
پشتی ماوەیەکێ برایێ لەیلایێ ( سەلام قاسم) ھەر ب دەستێ بەعسیا ھاتە تیرور کرن کو تاوانا وی وێنێن خوشکا وی لەیلایێ بو قوتابیێن کورد یێن ژ دەرڤەی وەلاتی فرێکربوون.
دایک و بابێن وان ژ بەر خەما وان یا مەزن پشتی ماوەیەکی ھەردوو چونە بەر دلوڤانیا خودێ

دەنگو باسێ سێدارەدانا لەیلا قاسم و ھەڤالێن وی ل کوردستانێ بەلاڤ بوو روژنامە گوڤارێن جیھانێ ئەڤ دەنگو باسە بەلاڤکر کو د مێژوویا عیراقێ دا بو جارا ئێکێ ژنەک ھاتە سێدارەدان

ئێدی دایکێن کوردا ناڤێ لەیلایێ ل زاروکێن خوەکر و ھێمن و جەگەر خوین و شاعرێن کوردان ھەلبەست پێ ڤەھاندن، ئەو بو بیکا کوردستانێ.
Salih Ertîsî
ژێدەر:

• ممتاز حەیدەری، ھرش سنجاری، کاروان قاسم(٢٠١٤) قاموسی ناوە نەمرەکان، بەرگێ ئێکێ
• لەیلا قاسم یەکەم ژنی کوردە سێدارە درا، مالپەری ژیان ٢٠١٩
• ب