چین نەیارە سەر سەختەکەی ئابوری ئەمریکا ھێڵی ئاوریشمی کە لە چینەوە دەست پێدەکات بەرەو جیھان چەندان وڵاتی بەھەمان شێوەی بانکی نێودەوڵەتی قەرزداری خۆی کردووە یا خود سەرتاپای کانزاکاری و وەبەرھێنانی بە پارەیەکی زۆر کردووە وڵاتەکانی کە خەتی ئاوریشمی پێدا تێدەپەڕێت گیرۆدەی خۆی کردووە، گرنگیترینی ئەم ڕێگە ئاوریشمە بازرگانییەکی بەھێز لەنێوانیان دایە بە ملیاران دۆلارە ئەگەر وردتر تێڕوانین بکەین چینیش لەسەر ئاستی وڵاتانی جیھان کە ھێلی ئاوریشمی دەیگرێتەوە مامەڵە کردن بەدۆڵارە کەواتە چینیش پایەیەک لەئامانجی بانکی نێودەوڵەتی جێبەجێ دەکات ھەر چەندە لەپێش چاوی دەوڵەت و گەلان خۆی بەنەیاری ئابوری ئەمریکا وێنە دەکات لەھەمان کاتدا چینیش بەدەرنییە لەو سزا ئابوریانەی کە ئەمریکا بەرامبەر وڵاتانی گرتۆتەبەر، لێرەدا چین ھەوڵی خۆی دەدات بەڕێگەی بازرگانیی و وەبەرھێنان لەوڵاتان دەست بەسەر ئابوری وڵاتان دابگرێت ھەر چەندە گەر مامەڵە کردنی کاڵاکانیش بەدۆلاربێت.
ڕێگای ئاوریشمی ناوێکی زۆر کۆن نییە چەند ساڵێکە بیستمانە بەرامبەر بە بانکی نێودەوڵەتی بۆیە دەمەوێت لێرەدا بەکورتی ساڵ و مانای ڕێگای ئاوریشمی ڕوونبکەمەوە بۆ زیاتر تێگەیشتن، ڕێگای ئاوریشمی بریتییە لە کۆمەلێک رێگای وشکانی و دەریایین کە هەندێکیان بە هەندێکی ترەوە دەبەستێتەوە، گرینگترینیان بەستنەوەی ووڵاتی چینە بە ئاسیای ناوەڕاست و خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و ئەفەریقا و ئەوڕوپاوە بۆ کاری بازرگانی کردن تاکو بتوانێت بەئاسانترین شێوە و کەمترین کات دەستی بگات بەناو ئەو وڵاتانەی کە ڕێگاکەی پێدا تێدەپەڕێت، ناوەکەشی لە بنەڕەت دا چین بەبازرگانی ئاوریشم بەناوبانگ بووە ناوەکەی لەلایەن زانای جیۆلۆجی ناسی ئەڵمانی (باڕۆن فردیناند فۆن ریشتهوگن) لێنرا لە ساڵی 1877،
ئەم پڕۆژەیە لەلایەن ناوەندێکی حکومەتەوە پێشکەش بە حکومەت کراوە و پەسەندکراوە لەساڵی 2013 کاری لەسەر کراوە، ولاتی چین لەڕێگای ئەم ڕێگا ئاوریشمییەوە ساڵانە چەندین ملیار دۆلار قازانج دەکات.
لە هەموو جیهان ململانێی سامان و وزەیە وڵاتە زلهێزەکان پشکی شێر دەبەن، لاوازەکان ئەگەر گوێڕایەڵ بن برسی ناکرێن و پشکیان پێ دەدرێت ئەگەر گوێڕایەڵیش نەبن دەبنە سووتەمەنی و خاکیان داگیر دەکرێت و ئەو کات ناچاری دەیان پەیماننامەیان دەکەن کە لەگەڵیان واژوو بکرێت، جیھان وەک تۆپێک لەسەر مێزەکانیان دایە بەدڵی خۆیان دەیانەوێت جوڵەی پێبکەن و مرۆڤایەتی یەک دەوڵەت یان یەک کۆمپانیا و بانک بەڕێوەی ببەن کەزیاتر ڕێخکراوی ماسۆنیەت بەسەری زاڵە و جوڵە بەجیھان دەکات، سەرکردەکانیش تەنیا فەرمانەکانیان جێبەجێ دەکەن کە خۆیان سیاسەتیان بۆ داڕشتوە و بەرنامەکەیان یەک ناگرێتەوە لەگەڵ ئاینێک ئەم ڕێکخراوەش لەلایەن (کاڕڵ مارکس) دامەزراوە، لەڕووی ئاینییەوە جیھان لەژێر دەستی ڕێکخراوێکی بێدین دایە کە لەسەر ھیچ دینێک نین.
عێراق و ھەرێمی کوردستانیش کەوتوونەتە سەر ڕێگای ئاوریشمی کەبەشێکی زۆری کاڵا و شمەکەکانییان چینییە و کار لەسەر وەبەرێھێنانیش دەکات لە عێراق و ھەرێمی کوردستان سەرەڕای ھەبوونی ھەژموونی بەھێزی ئەمریکا و ھەوڵی سەرگرتنی ھیلالی شیعی ئێران کە تەنیا ھەولێر و دھۆک لەبەردەم ئەم ھیلالە شیعییە بەربەستە کە بەعێراق و سوریا تێدەپەڕێت بۆ لیبیا و یەمەن سەر دەریا کە ھەژموونی سیاسی و سەربازی ئێران و ئەمریکا لەم وڵاتانە بوونیان ھەیە لەڕووی مادییەوە قازانج بەھەردوو وڵات دەگەیەنن پشکی شێر بەر ئەمریکا کەوتووە لەھەمان کاتدا چین دەیەوێت لە ڕێگای ڕێگا ئاوریشمییەکەی کە بە عێراق و ھەرێمی کوردستاندا دەڕوات دەست بەسەر بازرگانی و وەبەرھێنانی جیھاندا بگرێت، بێ گومان ڕووسیاش ڕۆڵی ھەیە گەر بەپاڵپشتی کردنی ئێرانیش بێت بەشی خۆی ھەر بەردەکەوێت بەڵام سەرەنجام نسبە و بەشی ھەموویان ھەر بەدۆلارە کە سەرچاوەکەی ئەمریکاو بانکی ناوەندیی ئەمریکایە و ھەر لەخودی ئەمریکاش ئەو دراوە کە ناوی دۆلارە بەچاپ دەگەیەندرێت و دەردەکرێت.
بانکی ناوەندی کە لەویلاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکایە ھەمان بیرۆکەی ھیتلەریان ھەیە لەداگیرکردنی جیھان بەڵام ئەم جارە بەڕێگای ئابورییە نەک جەنگ. جەنگێکی ساردیان لەنێوان وڵاتان و ناوخۆی وڵاتان زیاتر شەڕی نەتەوە کوژیی بەرپا کردوە، ئەمەی لەجیھاندا دەگوزەرێت پشکی شێری بەر ئەمریکا دەکەوێت کە خودی ڕێکخراوی ماسیۆنەت سەرپەرشتی دەکات ھەر کاتێک بیانەوێت ئیفلاس بەئەمریکاش دەکەین چونکە ئەو پارەیەی لە ناو خۆیی ئەمریکا دەورانی پێدەکرێت ھی ئەمریکا نییە و یەھودییەکان خاوەنداری دەکەن کە لەبنچینەدا دروست بوونی ڕێکخراوی ماسۆنیەت دەگەڕێتەوە بۆ جووەکان یاخود ئیسرائیل، ڕێگای ئاوریشمی بەکوێ دەگات و کۆمپانیا زەبەلاحەکانی ڕووسیا چیان پێدەکرێت بۆچی ھەموو شتێک بەدۆلار کراوە چین پلانی چییە بۆ گۆڕانکاری و خستنە بازاری دراوێک کە جێگای دۆلار بگرێتەوە کە دراوێکی ئەلیکترۆنییە.
بەشی سێیەم بەردەوام دەبێت…
ھێمن شێخ زادە
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.