دیدارا تایبەت لدۆر هەیڤا رەمەزانا پیرۆز رۆژی گرتنێ …..

پامنێرێ زێ بادینان سەلاح سندی /زاخو ب مێهڤانداریا ماموستایێ ئاینی شیڤان شێخەمیری
1-دەستپێکێ گەلەك سوپاس ماموستا کو تە دەرفەت و دەمێ خوە دایە مە دەرگەهێ دان وستاندی تە ڤەکری دگەل گوڤارو مالپەرێ زێ بادینان ؟

ماموستا شێخە میری/بسم الله ،الحمدلله والصلاة والسلام علی محمد وعلی آلە وصحبە وسلم، اما بعد
بخێرهاتن سەرچاڤا ، بەڕوڤاژی ئەڤ دیدارە جهێ دلخۆشییێە ، وخودێ خێرا تە ومالپەری بنڤێسیت بو سازکرنا ڤێ دیدارێ.

2- زێ بادینان ماموستا هەیڤا رەمەزانا پیروزە هەیڤاخێرانە روژگرتن سەر کێ فەرزە ئەرگە پێدڤیە بگرت؟
ماموستا شێخەمیری / بێ گومان روژیگرتنا هەیڤا ڕەمەزانا پیروز فەرزە ب بەلگەیێن قورئانێ وسوننەتێ و کۆدەنگیا موسلمانا کا چاوا فەرز بوون ل سەر مللەتێن ژبەری مە، ورەمەزان لسالا دووێ کۆچی یێ فەرز بی ، وئێکە ژ ستوینێت ئیسلامێ یە ، وەک خودایێ مەزن دبێژت: ( يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ ﴿١٨٣﴾ گه‌لى ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى وكار ب شريعه‌تێ وى كرى، خودێ ڕۆژى ل سه‌ر هه‌وه‌ فه‌ركرییه‌ كانێ چاوا ل سه‌ر ملله‌تێن به‌رى هه‌وه‌ فه‌ركربوو؛ دا به‌لكى هوين ته‌قوایا خودايێ خۆ بكه‌ن، و ب گوهدارى وپه‌رستنا وى ب تنێ هوین په‌رژانه‌كى بكه‌نه‌ د ناڤبه‌را خۆ وگونه‌هان دا ) .
وپێغەمبەر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دبێژت : ” بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ : شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالْحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ “.
ئانکۆ ئیسلام یا هاتیە ئاڤاکرن ل سەر پێنچ ستوینا باوەری ئینان کۆ چ خودایێن ب حەق نینن ژ هەژی پەرستنێ بن الله تێ نەبت ، وباوەری ئینان کۆ محمد پێغەمبەرێ خودێ یە، و ڕابوون ب کرنا نڤێژێ، ودانا زکاتێ ، وقەستکرنا مالا خودێ ، وڕۆژیگرتنا ڕەمەزانێ.
ڤێجا رۆژ لسەر وی فەرزە یێ ئەڤ هەرسێ مەرجە ل نک هەبن ، ئێک: موسلمان بت، دوو: عاقل بت، سێ: بالغ بت.
موسلمان بت وباوەری ب ستوینێت ئیمانێ و ئیسلامێ هەبت ، ب عاقل بت ئانکۆ ل سەر مروڤێ بێ عاقل (دین) نینە ، وهەروەسا بالغ بت ئانکۆ کچ و کور بگەهنە ژیێ بالغ بوونێ ، یعنی روژی ل سەر زارۆکا نە فەرزە ، هەر چەندە باشە بهێنە فێرکرنێ.

3-زێ بادینان /روژی سەر چ جورێ مرۆڤا نەفەرزە ؟
ماموستا شێخەمیری /
ئەو کەسێن روژیێن ڕەمەزانێ ل سەر وان نە فەرز ئەڤەنە:
① مروڤێ دین .
② مروڤێ هشێن خۆ ژدەستداین
③ زارۆکێن نە بالغ کچ بت یا کۆر
④ وژنکا د زڤڕۆکا هەیڤانەدا (حیض) یان د چلکاندا روژی لسەر وێ فەرزن بتنێ دەمێ دکەڤیتە د وەختێ خوینێدا هنگی ناگرت، ودێ پشتی رەمەزانێ قەزا کەن .
⑤ ومروڤێ نساخ ورێڤینگ درستە بگرن و درستە بخۆن بەلێ دڤێت پشتی رەمەزانێ قەزا بکەن، وهەکە نەخوش ئەو نساخە بیت یێ کۆ هیڤیا ساخلەمیێ بو نەی هنگی قەزا ناکەت بتنێ دێ فدیێ (کەفاڕەتێ)دەت.
⑥ پیرەژن و پیرەمێرێن نەشێن ڕوژیا بگرن، بتنێ دێ فدیێ دەن وقەزا ناکەن.
⑦ هەروەسا ژنکێن دوو گیان و شیردەر ، هەکە روژی بو وان یان زارۆکێ وان مەترسی بیت ، دێ روژیێ خون وپاشی دی قەزا کەن وەک مروڤێ نساخ.

4-روژی بو کێ درستە بخوت فدیێ (کەفاڕەتێ) پێشڤە بدەت؟
ماموستا شێخەمیری/
① مروڤێ نساخ.
② مروڤێ رێڤینگ (مسافر)
③ ژنکا دوو گیان و شیڕدەر.
④ پیرەمێر وپیرەژنێت نەشێت روژیا بگرن.
⑤ هەکە تێ بچت ژبەر تێناتی و برسێ ، هنگی دێ خوت پاشی دێ قەزاکەت.
⑥ نەچارکرن (اکراه) ئانکۆ ئێک ب کۆتەکی روژیێ پێ بدەتە خارن ب ترساندنا وی ب کۆشتنێ …هتد

5-زێ بادینان /هەر کەسێ روژیا خوە عەمدان ئەنقست بێ عزر بخوت سزایێ وی چی یە دەڤ خودایێ مەزن ؟
ماموستا شێخەمیری/
بێ گومان وەک مە دەستپێکێ گۆتی کۆ روژی فەرزە و ئێکە ستوینێت ئیسلامێ ، وهەر کەسێ باوەری پێ نەبیت نە موسلمانە ، ویێ بێ عزڕ روژەکێ بتنێ ژی بخۆت ئەو گۆنەها مەزن ئەنجامدا، ونەفسا توشی نەرازیبوونا خودێ کر ، پێدڤیە تەوبەکا ژدل بکەت ول خودێ بزڤڕت و وێ روژیێ قەزا بکەت.

بێ گومان روژیگرتنا هەیڤا ڕەمەزانا پیروز فەرزە ب بەلگەیێن قورئانێ وسوننەتێ و کۆدەنگیا موسلمانا کا چاوا فەرز بوون ل سەر مللەتێن ژبەری مە، ورەمەزان لسالا دووێ کۆچی یێ فەرز بی

6-زێ بادینان /روژی چ تشتی کێم دبیت خێرا درست نا گەهت وژی کری ؟
ماموستا شێخەمیری/
کارێت هەی هەکە مروڤ بکەت ویێ بروژی بت بتنێ دێ زەحمەت و ماندیبوون برس و تێهناتی گەهت مروڤی و چ ئەجر و پاداشت بونینە کێم تێ نەبت وەک : شەهدەزۆڕیێ وبێ بەختیێ ، بەرێ خودانا تشتێ حەرام ، وگۆهدانا تشتێ حەرام …هتد

7-زێ بادینان /ئەو چ تشتە روژێ ئێخت روژیا مروڤی کەڤیت؟
ماموستا شێخەمیری /
ئەو تشت و کارێن روژی پێ دکەڤن حەفتن
① یاژ هەمیێ مەزنتر و گۆنەها وێ دژوارتر وسزایێ وێ گرانتر ، ئەوە یێ جووتبونێ بکەت د روژا روژیێدا ، ب ئەنقەست و ب حەزا خۆ ، ئانکۆ ب بەرزه بوونا ئەندامێ نێرینەی د ئەدامێن مێینەدا .
② دەستپەڕ ، ئینانا خارا ئاڤێ ب رێکا دەستی (الاستمناء).
③ خارن و ڤەخارن.
④هەر تشتێ وەک خارن وڤەخارنێ بیت بۆ نموونە: شرنقا سێلانێ
⑤ هەلاڤێتن ، دلڕابوون ب ئەنقەست
⑥ هاتنا خارا خووینێ بو ژنێ وەک زڤڕۆکا هەیڤانە ، وچلکێن زارۆکی
⑦ خوینبەردان ، حیجامە دگەل خیلافا زانایا دڤێ مەسەلێدا ، کا دکەڤیت یان ناکەڤیت بەلێ بێ گۆمان مروڤ ددەمێ روژیێدا خۆ ژێ بدەتە پاش باشترە.

8-زێ بادینان / مروڤێ بروژی بەس خارن و ڤەخارنێ ناخوت یان بهەمی ئەندام ڤە بروژی یە ؟
ماموستا شێخەمیری /
نەخێر دڤێت مروڤێ موسلمان ب هەمی ئەندامێت خوڤە ب روژی بیت ، نە بتنێ دەڤێ خو بپارێزت ژ خاڕن و ڤەخارنێ ، بەلکی دڤێت دەستێ خو ژی بپارێزت ژ خرابکاریێ ، وزمانێ خو بپارێزت ژ دڕەوێ و غەیبەتێ وبێ بەختیێ و گۆتنێت کرێت و چاڤێ خو بپارێزت ژ دیتنا حەرامی… وهتد.

9-زێ بادینان / ماموستا خێرا روژی گرا چەندە؟
ماموستا شێخەمیری/
بێ گۆمان روژیگڕا خێر و پاداشتەکێ مەزن یێ ل نک خودایێ مەزن هەی وروژیێ ژی قەدڕەکێ بلند یێ هەی ژوان ژی:
① خودایێ مەزن روژیێ ددەتە پال خوڤە ودبێژت هەمی کارێن کورێ ئادەمی بو وینە ڕوژی تێ نەبیت ئەو بو منە وئەز دێ پاداشتێ وێ دەمێ ، وەک د حەدیسێدا هاتی (عن أَبي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قال : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ” قَالَ اللَّهُ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ لَهُ إِلا الصِّيَامَ فَإِنَّهُ لِي وَأَنَا أَجْزِي بِهِ ” (متفق عليه).

② روژی ژ خێرترین کاڕانە ل نک خودایێ مەزن و چ تشت وەکی وێ نینە، (فعن أبي أمامة الباهلي رضي الله عنه قال: ” قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ مُرْنِي بِأَمْرٍ يَنْفَعُنِي اللَّهُ بِهِ، قَالَ: عَلَيْكَ بِالصَّوْمِ فَإِنَّهُ لَا مِثْلَ لَهُ ” (رواه أحمد والنسائي وصححه الألباني).

③ روژی پاراستنە ژ دلچۆن و حەزێن دونیایێ وعەزابا ئاخرەتێ ، (رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: ” الصيامُ جُنَّةٌ وحِصْنٌ حصينٌ مِنَ النارِ ” (رواه أحمد وحسنه الألباني).
④ روژی کەفارەتە بو گۆنەها ، (فعن حذيفة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: ” فِتْنَةُ الرَّجُلِ فِي أَهْلِهِ وَمَالِهِ وَنَفْسِهِ وَوَلَدِهِ وَجَارِهِ، يُكَفِّرُهَا الصِّيَامُ وَالصَّلَاةُ وَالصَّدَقَةُ، وَالْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيُ عَنِ الْمُنْكَرِ ” (رواه البخاري ومسلم).
⑤ روژی دێ شەفاعەتێ کەت بو خودانێ خۆ ل ڕوژا قیامەتێ (فعن عبد الله بن عمرو رضي الله عنهما، أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: ” الصِّيامُ والقرآنُ يَشْفَعَانِ للعبدِ، يقولُ الصِّيام: ” ربِّ إنِّي مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ والشَّرَابَ بِالنَّهارِ؛ فَشَفِّعْنِي فيهِ، ويقولُ القُرْآن: ربِّ مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِالليلِ؛ فَشَفِّعْنِي فيهِ، فيشَفَّعَانِ ” (رواه أحمد وصححه الألباني).
⑥ روژی ئەگەرێ چونا بەحەشتێ یە بەلکو بەحشتێ هەشت دەرگەهـ یێت هەین ئێک ژوان بناڤێ “الریان” کۆ تایبەتە ب روژیگراڤە ( فعن سهل بن سعد رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: ” إن في الجنة باباً يقال له: الريان، يدخل منه الصائمون يوم القيامة، لا يدخل منه أحدٌ غيرهم، يقال: أين الصائمون؟ فيقومون لا يدخل منه أحدٌ غيرهم، فإذا دخل آخرهم أغلق، فلم يدخل منه أحد ” (رواه البخاري ومسلم).
⑦ بێهنا دەڤێ روژیگری خوشترە لنک خودایێ مەزن ژ مسکێ (قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: “والَّذي نَفْسُ محمد بيده لخلوفُ فم الصَّائم أطيب عند الله من ريح المسك” (رواه البخاري ومسلم).
⑧ دوعایێن ڕوژیگرا قەبویلکرینە ( قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: ” ثلاثُ دَعَواتٍ مُستجاباتٍ: دعوةُ الصائِمِ، ودعوةُ المظلُومِ، ودعروةُ المسافِرِ ” (رواه البيهقي والطبراني وصححه الألباني).
⑨ روژی دلی پاقژ دکەت ژ حەسودیێ و کەرب کینێ (قال النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ “أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِمَا يُذْهِبُ وَحَرَ الصَّدْرِ صَوْمُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ” (رواه النسائي وصححه الألباني).
⑩ روژیگری دوو کەیف یێت هەین ئێک لدەمێ فتارێ دکەت ، ویا دی دەمێ دچیتە نک خودایێ خو ل روژا قیامەتێ (لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ يَفْرَحُهُمَا، إِذَا أَفْطَرَ فَرِحَ، وَإِذَا لَقِيَ رَبَّهُ فَرِحَ بِصَوْمِهِ ” (رواه البخاري ومسلم).
①① یێ ب روژی بت د ڕەمەزانێدا باوەری پێ هەبت ، و بو خوە بخێر حساب بکەت، دێ گۆنەهێت وی یێت بوری هەمی غەفرن.

ک10-ببوە ماموستا مە تو ماندیکری ئەگەر تە تشتەک مابیت دوماهیکێ مە پسیار نەکربت تە دڤێت بێژی کەرەمکە؟
ماموستا شێخەمیری /
بێ گۆمان هەیڤا رەمەزانا پیروز قوتابخانەیەکە بو پاڤژ کرن و پەروەردەکرنا نەفسێ و روحێ و لەشی وگەلەک بابەتێن خودان خێرێت مەزن یێن تێدا وەک: