عومه‌ر توفی
… پشکا ئێکێ
دناف هه‌می قوناغێن جیوپولوتیکی دا سه‌روه‌ربا ده‌وله‌تا عێراقێ بهردهوام بویه رێچکا سه‌ره‌کی ژ بۆ ئه‌مریکا و هه‌ڤپه‌یمانێن وێ و عێراق وه‌ك ده‌وله‌ته‌کا به‌رژه‌وه‌ندیخواز کارپێ هاتیه‌کرن و هه‌تا پێش هێرش کرن لسه‌ر ده‌وله‌تا ئه‌فغانستانێ هه‌می ده‌ما عێراق ستانده‌رێ هه‌ره گرنگ بویه ٫ ئه‌ڤ ستانده‌ره وه‌ك کرداره‌کا جیوسیاسی هاتیه پێش و ئه‌و گورانکاریێن ل ستراتیژیه‌تا ئه‌مریکا دا دهێنه‌کرن لدیف وان بنه‌ما‌یا و پرۆژه‌یێن ئه‌مریکا و هه‌ڤالبه‌ندێن خۆ ژ بۆ رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دارێژتین و ئه‌ڤ بنه‌مایه زۆر گاریکه‌ریا خۆ لسه‌ر قوناغا نها یێن رۆژهه‌لاتا نافه‌راست هه‌نه و دوخێ ناوچێ زۆر هه‌ستیار کریه بویه ئه‌گه‌رێ هندێ زۆر ئایدولوژی ده‌ڤه‌رێ گوهوریه .
ئه‌و شیانێن ژ لایێ ئه‌مریکا ل رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست دهێنه بکارئینان ج ژ رویێ دامه‌زراندنا دیزانیه‌کا نوی ژ بۆ ده‌ڤه‌رێ یان گورانکاریێن سه‌ره‌تایی و ئه‌مریکا ب هیچ شێوه‌کێ ده‌ستبه‌رداریا چ لایه‌نه‌کێ یان هێزه‌کێ نابیت ل ناوچێ دا وه‌کی دبێژن ئه‌ڤا نها دهێته‌کرن ژلایێ ( ئیران و أسرایل و ئه‌مربکا هه‌وپه‌یمان وان ) وه‌سا هاتیه وه‌سفکرن کۆ دبێژن سیناریویا رکابه‌ریا سیاسی و رکابه‌ریا سیاسه‌تا ئه‌منی ل ده‌ڤه‌ره‌کا داخستی دا ئه‌ڤه قوناغه گوره‌پانا یاریگه‌ها سیاسی دنافبه‌را ئه‌کته‌ران به‌ره‌ف ئاراسته‌کێ نه سه‌قامیگر ڤه بریه و رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راست بهردهوام لدیف شێوه‌کێ سیسته‌ماتیکی و ستراتیژیه‌کا نوی کار دکه‌ن و ژ قوتاغا به‌‌رژه‌وه‌ندیا سیاسی هاتیه گوهارتن بوو قوناغا رکابه‌ریا سیاسی لدیف میتولوژیه‌کا نوی دا .
ئه‌ڤرۆکه ژی ئه‌مریکا ب هاریکاریا هه‌ڤالبه‌ندێن خۆ ب چ شێوه بیتن کار دکه‌ن بوو پاراستنا ئاسایش و سه‌روه‌ریا أسرائیلي و ئه‌و ده‌ستکه‌فتێن بده‌ست وان دکه‌فن ل ده‌ڤه‌رێ دا و ب هه‌ڤرا بکاردئینان به‌رامیه‌ر نه‌یارێن خۆ و باس دهێته کرن کۆ پرۆژه‌یه‌کێ نوی بهێته چه‌سپاندن ل ده‌ڤه‌رێ دا ئهوژی پرۆژێ ( ڤه‌گه‌راندنا سه‌قامیگریا سیاسی و سیاسه‌تا ئه‌منی و پاراستنا مال و سامانێن وه‌لاتێن دناف پرۆژێ رۆژهه‌لاتا ناڤه‌راستا نوی ) دا و به‌س تا کۆ ئه‌ڤ پرۆژه ب شێوه‌کی میتودیی بهێته بکارئینان دێ توشی جه‌ند ئاسته‌نگان بیتن و ئه‌و ئاسته‌نگێن هه‌ره گرنگ هاتیه پێش ئهوژی زال بوونا سیاسه‌تا ئیرانێ یه لسه‌ر ده‌ڤه‌رێ و ئاسایشا وه‌لاتێن ناڤخویی وه‌کی ( عێراق و یه‌مه‌ن و سوریا و فلسطین و لبنان ) و نها دا ژی سیاسه‌تا ئیرانێ نها دا بهردهوام کار دکه‌ت لسه‌ر برێڤه‌برنا سیسته‌مێ ئایدولوژیا و به‌رژه‌وه‌ندیێن خۆ ل ده‌ڤه‌رێ و بویه گهڤ لسه‌ر وان وه‌لاتان و هه‌مان ده‌م ژبه‌ر هه‌بوونا وان گروپێن نه‌یاسای سه‌ر ب ئیرانێ ڤه بوینه گهڤ لسه‌ر ئه‌ڤان وه‌لاتان مینا ( عێراق و سوریا و یه‌مه‌ن و لبنان و فلسطین ) و ئه‌ڤ وه‌لاته نها دا که‌فتینه دناف روبه‌رووی جه‌ندین ته‌حدای ل ناڤخوه‌یی و ده‌رڤه سه‌رتاسه‌ری وه‌لاتێن نیف‌ده‌وله‌تی و هه‌رێمي ل رویێ ئایدولوژیا سه‌قامیگریا وه‌لاتی ڤه چ لسه‌ر ئاستێ داینه‌مویا ( سیاسه‌ته‌کا نوی یان ئه‌منیه‌ته‌کا نوی ) بهێته کار کرن .
نها دا عێراق ئێك ژ نمونه‌یێن هه‌ره گرنگه ل ده‌ڤه‌ره‌کا داخستی چ ل سه‌ر ئاستێ وه‌لاتێن زلهێز یێن نیف‌ده‌وله‌تی و هه‌رێمی و دڤێت ب شێوه‌کێ کاریگه‌ر باس ل هه‌لویستێ کومه‌لگه‌ها نیف‌ده‌وله‌تی بکه‌ین ل دوماهیك پێشهاتێن سیاسی ل ده‌ڤه‌رێ و ئه‌و سیاسه‌تا به‌رامبه‌ری عێراقێ دهێته په‌یره‌وکرن ب شێوه‌کێ کارا کاریگه‌ری لسه‌ر عێراقا نوی کریه و نها عێراق روبه‌رووی کومه‌له‌كا ته‌حدای بویه لسه‌ر ئاستێ ب رێڤه‌بره‌یا جیهانگه‌ریا نویدا و ئه‌و پێنگاڤێن بویه ئه‌گه‌رێ ئاسته‌نگ به‌رسینگێ ده‌ستهه‌لاتداریا عێراقێ دروست کرن دڤێت ب روون و ئاشکرا بده‌ینه دیار کرن کۆ نها دا عێراق بویه ده‌وله‌ته‌کا پاشکو و لاواز لسه‌رتاسه‌ری وه‌لاتێن نیف‌ده‌وله‌تی و هه‌رێمی .
ئه‌وا ناڤهاتی دیار کری ته‌نها به‌شه‌ك بویه ژ پێنگاڤێن عێراقێ و سیاسه‌تا ئه‌مریکا دگه‌ل هه‌ڤالبه‌ندێن خۆ ل ده‌ڤه‌رێ. دا ٫ جونکی پشتی ئاخا عێراقێ که‌فتیه به‌رده‌م هێرشێن نه چاڤه‌رێکری دا ژ لایێ ئه‌مریکا و هه‌ڤالبه‌ندێن وێڤه ل سالا ( ۲۰۰۳ ) ئه‌ڤ هێرشه بویه ئه‌گه‌رێ هندێ ئه‌و رژێما گۆر به گۆر دناف چه‌رگێ عێراقێ دا توشی هه‌لگیرسانێ بویه و هاتنه ژناڤبرن و عێراق ده‌رباز بوو دناف قوناغه‌کا نویی یا جیوسیاسی دا و ئه‌مریکا داخوازا دامه‌زراندنا حکومێ دیموکراسی ل عێراقێ کریه و بهێته چه‌سپاندن به‌س ب هیچ شێوه‌کێ ئه‌ڤ ئه‌نجامه ب دروستی ده‌رنه‌چون و ل عێراقا نوی دا جونکی هنده‌ك کارێکته‌ر ژ وه‌لاته‌کێن بیانی ئینانان داناینه لسه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ ب هیچ شێوه‌کێ نزانن مێژوویا عێراقا جاوا هاتیه دیراسه‌ت کرن و جاوا سیسته‌مێ عێراق هاتیه دارێژتن و دابه‌ش کرن ئاهاا نها دا ئه‌وێن بیانی حکومی ل عێراقا نوی دکه‌ن ده‌ستێ خۆ دانایه لسه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ هه‌می و گرتیه ده‌ستێ خۆ .
و پشتی هنگی عێراق توشی زۆر گورانکاریا بویه و به‌س هه‌مان ده‌م سیسته‌مێ ئیمپرالیزم و شوڤێنی و ئه‌و ده‌رده‌سه‌ری و خوێن رێشتن هاوشێوه‌ی سه‌رده‌مێ رژێما گۆر به گۆر به‌رده‌وامی بویه و ئه‌فی سیسته‌می ئێك ژ وان خالێن هه‌ره سه‌ره‌کی کۆ عێراق توش بویێ گوهورینا سیسته‌مێ وه‌لاتی ئانکۆ ( عێراقا فیدرالی و ده‌ستوری گوهوریه بوو عێراقا چه‌کداری و میلیشاتی ) و ئانکۆ نوکه عێراق ژ لایێ چه‌ند گروپه‌کێن چه‌کداری و ملیشیاتی دهێته ب رێڤه‌برن و ئه‌و میلیشاتێن لژێر سایی سیاسه‌تا ئیرانێ هاتیه په‌روه‌رده کرن و پر چه‌ك کرن ٫ ئاینده‌یا وه‌لاتی به‌ره‌ف قوناغه‌کا دیکه هاتیه ئاراسته‌کرن جونکی ئه‌ڤ گروپه لژێر یاسایا ده‌وله‌تێ هاتینه ده‌رێخستن و ب هیچ شێوه‌کی گوهداری بریارێن ده‌وله‌تێ ناکه‌ن ب گروپێن نه‌یاسای دهێنه نافکرن .
ژبه‌ر ئه‌ڤان گروپێن نه یاسای عێراق یاا که‌فتیه دناف گوره‌کێ تاریکی دا و بویه وه‌لاته‌کێ پاشکۆ و فه‌راموشکری ژ لایێ کومه‌لگه‌ها نیف‌ده‌وله‌تی ڤه ئه‌و گروپێن بوینه جهێ سه‌رێشانێ ئهوژی ( موقاومه‌یا ئیسلامی و نوجه‌بان و حشدشعبی )یه و ئه‌ڤ گروپه بوینه گه‌ڤه‌کا مه‌زن لسه‌ر سه‌روه‌ریا عێراقێ تا کۆ کاریگه‌ریا خۆ لسه‌ر بریارێن سیاسی و یاسادانانێ کریه ل وه‌لاتی دا و کار دکه‌ن عێراقێ بیته به‌ره‌کێ مه‌زن ژ ئه‌ڤێ هێرشا مه‌زن ئه‌وا دناف رۆژهه‌لاتا نافه‌راست هاتیه رویدان .
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.