لسه ر ده مێ (مه لكا )وه ره باتیفا گرنگیا پێ هاتیه دان و کاره ب هه بوو

لسه ر ده مێ (مه لكا )وه ره باتیفا گرنگیا پێ هاتیه دان و کاره ب هه بوو

محمد مراد، زێ بادینان

باتیفا ئێک ژ ناحێن هه ره گرنك بو لده ڤه را زاخو و دهوكێ .ژلایێ سیاسی و جوغرافی فه .جهه كێ ئیستراتیجی بو، هه می رژێمێن عێراقێ یێن مه لكی و جمهوری گرنگی پێ دایه .و ل سالا 1924دا بویه ناحیه .و سالا1937قوتابخانه و دام ده زکه هێن میری لێ هاتینه ڤه کرن و .سالا 1959هه تا سالا 1962ب شێوه کێ زور جوان شاره وانیا باتیفا هزر ل روناهی کرنا شه قام و کولانێت باتیفا کریه .بڤی ره نگێ لخورێ هه تا نۆکه کاره ب وشه قامێن باتیفا روناهی نه

1-قوناغا ئێکێ باتیفا نزیکی 150تا200 مالا بو .و ل و ی ده می شاره وانیا باتیفا هزر ل روناهی کرنا شه قام و کولانێت باتیفا کریه و بشێوه کێ زور سه یر ە کو ل چو باژێرکێن دی یێن کوردستانێ ئه ڤ هزره نه هاتبیت کرن ئە وژی ب دانا نا (له مپه و لوکس و فانوسا) ل کولانکێت تاری و روناهی کرنا باتیفا .ل وی ده می تشته کێ گه له ک مه زن و زور که یفا خه لکێ باتیفا هات ب شه ف باتیفا بو روناهی زاروکا گه نجا د کولانادا که یف و خوشی و یاری لبه ر روناهی له مپه و لۆکس و فانوسا دکرن.کارمه ندێ ب روناهی کرنا باتیفا رادبو ( عبدالرحمن فتاح) فه رمانبه رێ شاره وانیا باتیفا . هه روژ د گه ل تاریێ ده ست ب خۆشکرنا له مپه و لۆکس و فانوسا دکر و پتر ژ بیست کولانکادا دا نابون و هه می خوش دکرن هه تا دره نگی شه ڤ و پاشی دڤه مراندن

.2-قوناغا دوێ ل سالا1975 رژێما عێراقێ یا وی ده می و ژبه ر به ر فره هیا باژێرکێ باتیفا کو نزیکی 400 مالا بون .مولیده کێ کاره بێ600 kv ژ زاخو هنارت .پێکه مه کێ دکێشا .شه قامێ باتیفا زاخو ئاخ بو .ل نهالا مێر کوشتێ نزیک باتیفا باتیفا ما دنهالێ دا ژبه ر ته قن و ئاڤێ . وی ده می ماموستاێن قوتابخانا باتیفا تێکه ل قوتابین پولا پێنجێ و شه شێ سه ره تایێ کو 60 قوتابی بون ئاگادار کرن هه ر ن ناڤ گوندی هه ر ئێک گوورزه ک چلی و ترکا بینن دا بچین نهالا مێر کوشتێ ئه و سه یارا مولیدێ کاره بێ یا ما یه دته قنێ را دا بجین هاریکاریا وان بکه ین هه ر هه می قوتابی دگه ل ماموستا چون ئه و سه یره پالدان و بکه یف خوشی مولیده گه هانده باتیفا و زور که یفا خه لکێ باتیفا هات مولیده دانا ده رێ قشلێ کو سه نته رێ باتیفا بو جهێ ئاسایشا باتیفا یا نوکه .100 عامودێن کاره بێ چاندن و کاره ب لسه ر هه می مالا دابه شکر.

ل وی ده می به س خه لکێ روناهی دفیا چومالا ئاف ته زینک و ته لفزیون وپانک نه بون .ئه و فه رمانبه رێن هاتێنه راسپاردن بو کاره با باتیفا ئه ڤه بون.

1_حسێن رمو خە لکێ زاخو بو سه رپه رشت

2_ احمد زاخوی دگوتنێ احمکێ .مشغل بو

3- نایف سلێمان ومحمد ابراهیم گراڤی ومحمود ملا یوسف وه ک کارمه ندێن سه خبێریا کاره با هاتن دامه زراندن .مولیده که فته کاری هه تا سالا 1978….قوناغا سیێ _ سالا 1973 پشتی رێکه فتنا یازده ی ئادارێ دیار بو حکومه تێ هنده ک کارو پروژه ل کوردستانێ راگه یا ند بون .

جه ند ماتورێن مه زن هنارتن و ده ست ب دورستکرنا به نگه له کا مه زن کر کارێ به نگه لێ ته مام بو و نه گه هشتن ماتورێن مه زن دانن .

حکومه تا عێراقێ جاره ک دی ده ست بشه رێ کوردان کر..پرروژه بدوماهیک نه هات .هه تا سالا 1977 ژبه ر به فره هیا باژێرکێ باتیفا و پشتی دورستکرنا کومه لگه هێن زور مللی وئاكنجی كرنا سه دان خیزانا ژ گوندێن ده ڤه را به رواری بالا حكومه تا وی سه رده می جاره ک دی ده ست ب ته مام کرنا پروژێ کاره بێ یێ مه زن ل سه ری باتیفا تاخێ جومێ کر

. سێ ماتورێن مه زن ب كازوایلی كار دكه ر کرن دبه نگه لێ دا ب گازوایلێ کار دکرن هێزا وان ژ هزار kv پتر بو .سالا 1978 پروژێ کاره بێ ته مام بو وکاره ب لسه ر باتیفا و گوندێن ده ورو به ر دابه شکر. .تیمێن کاره بێ و فه رمانبه ر زێده کرن. 1_لزگین زاخو .ملاحز فنی 2_ نایف سلێمان 3_محمد عبدالرحمن به روری4_محمد ابراهیم 5_عبدالعزیز ملا احمد5_ انور سعدی بێتکری 6_عبدالله عزب سندی 7_زبێر یۆنس 8_ حاجی عرب 9-عوسمان عبدالرحمن 10-سلام خالد 11-مهدی سورانی ..پروژێ ماتورێن گازوایلێ کار دکە ر 9 سالا خزمه تا باتیفا وگوندێن ده ورو به ر کر4_ قوناغا چوارێ سالا1983 ویستگه هێ کاره با نیشتمانی هاته دانان هێزا (10) مێگا بایت ولسالا 1986 بدوماهیک هات .هێلێن کاره با 33 که ی ڤی گه هاندن ویستگه هی ژ زاخو راکێشان و ل هه یفا6/1986 کاره با نیشتمانی گه هشت باتیفا و برێکا ویستگه هێ کاره با باتیفا لسه ر باتیفا و گوندێن ده ورو به ر دابه شکر.وئه ف فه رمانبه ره هاتن دامه زراندن دگه ل یێت که فن 1_ناسح محمد به رپرسێ ویستگه هی و چافدێر .عیسی ئافکه نی .احمد زاخوی .دلۆفان عبدالکریم .حسن تتر.بختیار عبدالرحمن .بژار عرب.محمد محمود.سعدی عبدالعزیز.هه تانوکه هنده ک ژوان فه رانبه را ماینه دکاری دا و هنده ک خانیش بوینه و هنده ک به روه و ئه وروپا چوینه و ئه وێن نوکه دکاری دا ئه ڤێن لخواری نه .ناسح محمد .به رپرسێ ویستگه هی .و ئه ڤ چافدێره ل ویستگه هی کار دکه ن .دلوفان دلوفان عبدالکریم.سالح حمید.حاجی عرب.احمدمحمد عمر.خورشید عمر.5_.قوناغا پێنجێ .هه تا سالا1996 ناحیا باتیفا چو دائیرێن کاره بێ نه بو و پشتی چه ندین هه ولدانێت جهێت په یوه ندی دار ل وی ده می ره زامه ندی هاته وه رگرتن ل هه یفا 11 سالا 1996 ئێکه م جار فه رانگه ها سه خبێری کاره بێ ل باتیفا ڤه بو و کە فته دخزمه تا خه لکێ باتیفا دا و (سلیم سعید سلیم) .وه ک به رپرسێ فه رمانگه هێ هات دا مه زراندن ……..