پەروەردە و فێرکرن چ حال دایە؟

پەروەردە و فێرکرن چ حال دایە؟

عدنان محمدتاهر زێباری
پێشکەفتنا هەر کومەڵگەهەکێ د هەمی سکتەران دا هەبونا پەروەردە و فێرکرنەکا دروستە ، ئەڤەش پێتڤیە ژ هەر تاکەکێ ناڤا جڤاکی دا بهێتە دەست پێکرن ، ب جورەکێ کە ناخ و دل و دەرونێ وان بهێت گوهارتن . پەروەردە و فێرکردنەک ب جورەکێ کە پر بیت زانست ، رەوشەنبیری ، داهێنان ، رەوشت بەرزی ، ڤیانا خاک و نشتیمان ، گیانێ پێکڤە ژیانێ …..هتد ، ئەڤەش هەمی کەڤیت خزمەت مروڤ و مروڤایەتیێ دا.
ڤێت قوتابخانە و زانکو و هەمی جهێن پەروەردە و فێرکرنێ مروڤی بگوهرن بەرەڤ باشتر و باشترین . ئەڤرو هەرێما کوردستان تا ئاستەکێ زوور باش فێرکرن بەرەڤ پێش چوون خو دیتیە بەراورد دگەل ساڵانێن بوری ، هەرچەندە ڤان دوو ساڵێن بوری دا ژ ئەگەرێ هەبوونا نەخوشیا کورونایێ لاوازیەکا ئاشکرا ئێخستیە ڤی کەرتی دا.
ئەم دێ بەحس هەرێما کوردستانێ دکەین کە بەراورد دگەل زوور وەڵاتان هەتا دگەل عێراقێ جوداهیەکا بەرچاڤ هەیە پێشکەفتنا زانستی دا ژ بەر کو پشتی ئازادکرنا عێراقێ 2003 هەتا 2014هەرێما کوردستان سەقامگیریەکا باش دا بوو ، ئەڤێ ماوەی رەنگڤەدانەکا ئاشکرا دیار کریە ، لێ ئەڤە بەس نیە پێتڤیە پتر بهێت پێشخستن چونکی جیهان گورانکاری دایە ، ڤان گورانکاریا پێتڤیێن مروڤ پتر دبن.
پەروەردە و فێرکرن ب تنێ ئەرکێ ماموستایی نیە بەلکی ئەرکێ هەر تاکەکێ یە کە ڤێ هشیاریێ بەڵاڤ بکەت ل دیڤ شیان و زانستێ خوە و دیڤ وی پێگەهێ تێدا ، بگرە زانایێن ئائێنی هەتا دگەهیت سەروک خێزانەکێ کە زاروکێن خوە هان بدەت پێخەمەت ئاڤاکرنا تاک و وڵاتی ، چونکی ئەگەر تاک ئاڤا بی دێ وەڵات ئاڤەدان بیت.
ژ لایێ ئاڤاهی و و بالەخانە و کەرەستێن پێتڤی بو خوێندن تا ئاستەکێ زوور باش بەردەستن ، ئەڤرو چ گوند و گەرەکەک نینە بێ قوتابخانە . ژ لایێ زانست و مەعریفەت خراب نینە بگرە کەسێن ئەکادیمی و خودان باوەرنامێن بەرز بەرەڤ ئاستەکێ زوور باشن کە بەرێ نەگەهشت بووین ڤی ئاستی ، لێ ژ لایێ پەروەردەیی رەنگە زوور بواران دا بەرێ باشتر بووین ژ نوکە، ناهێت ڤەشارتن نوکە رەفتار و لڤینێن روژانە دگەل مروڤان و دەوروبەر وەکی پێتڤی نینە ، وەکی پێتڤی نەشیایە کاریگەریەکا باش هەبیت و نەشیایە مە بگوهرن ژ بەر هندێ زەنگا ئاگاداری جدیە ، نمونە کێمبونا دلوڤانی و هاریکاریا کومەلگەهی دگەل هەڤدوو بگرە کەسێن پلە ئێک دگەل هەڤدوو و خزم و هەڤاڵان دگەل هەڤدوو هەتا دگەهیت حکومەتێ ، ڤێجا دیر کەفتن احوال پرسین یان خەشکرن ل کرین و فروتنا بازاری دا یان دل رەشی کاری دا یان بێ باوەریی یان گەندەڵی کاری دا ……هتد.
دشێم بێژم هێدی هێدێ کومەلکەهێ مە بەرەڤ مادیات دچیت ئەو پەروەردەیا سەردەمێ باب و باپیرا دبیت خەون کە جوانترین نمونەیێن رەوشت بەرزی هەنە ، ئەڤرو پێخەمەت پەیداکرنا داهاتەکێ پەیوەندیێن خوە یێن مروڤاتی لاواز کرینە .
هەر کەسەک کومەلگەهی دا بەرپرسە .ئەرکێ سەرکی دکەڤیت سەر ملێن حکومەتێ کە ب رێکا وەزارەتێن خوە تایبەت وەزارەتا رەوشەنبیری کە رێکا سوشیال و میدیا و راگەهاند کە کاریگەریەکا هەرە مەزن هەیە سەر هەمیان ، دیسان خوێندنا بلند و توێژینەوەیی زانستی و وەزارەتا پەروەرە و فێرکرن و هەتا وەزارەتا ئەوقاف کە بشێن ئاراستەیی تاک ب پروگرامەکێ هەژی و پێشخستی دانن کە بشێت گورانکاری درووست بکەت .

گرنگە و پێتڤیە دەست ب پەروردەیێ بهێت کرن دگەل ڤێ فێرکرنێ دا تایبەت ئەو گەنجێن نوکە کە ژ بەر ڤان تورێن کومەڵایەتی مدمن بوونە کە روژانە توشی کرێترین و خرابترین رووداو دبینین ، ئەگەر خەمەک لێ نەهێت خارن دیتنا من کومەلگەهێ مە بەرەڤ مەترسیەکا مەزن دچیت کە چەند ساڵێن داهاتی دێ مەزنترین زیان کومەلگەهی کەڤیت .
ڤەگەراندنا سلوک و رەفتارێن مروڤ دگەل مروڤان ژ بەر کو ئەگەر هەر کومەلگەهەک بێ رەوشتی و شەر و دزی کەڤیت ناڤ دا دێ تیشی هەرفین هێت ، وی دەمی دا خودان باورنامەیێن بێ پەروەردە مفا نابیت ، رەنگە حکومەت ب هێزا خوە و یاسایێن خوە نەشێت تمامی کونترولا رەوشێ بکەتن ژ بەر کو حکومەت پێتڤی مرڤێن ساخلەم هەیە.