چیتر كوردستان لە عێراقی پڕقەیران و نەهامەتی تەماشاگەر نابێت

رێبوار حەمەمەلاو شوانی

مێژوو پڕنەهامەتی عێراق بە دەست ڕژێمە یەك لەدوای یەكەكانییەوە بابەتێكی شاراوە نییە كە گەل و پێكهاتەكانی تووشی چ كارەسات و نەهامەتی كردەوە ، بەتایبەت ئەگەر ئاماژە بە 19 ساڵی دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس بكەین ، لە سەرەتادا هیوا و خەونەكان بۆ ئەو ئاراستەیە بوون كە جارێكی تر پەردەی دیكتاتۆری و خۆسەپاندن و تاكڕەویی و شۆڤێنی و تایفی بسڕێنەوە و هەموو لە ژێر چەتر دەستوور، دیموكراسی ، هاوبەشی وسازان و هاوسەنگی مافەكانیان مسۆگەر بێت ، بەڵام زۆر نەخایاند كە هەموو شتێك پێچەوانەوە بوونەوە ، گەندەڵی ، دەستوەردانی وڵاتان ، میلیشایی و تاكڕەویی و مەزهەبگەرایی وتایفی و ئەمجارەیان لە جیاتی یەك دیكتاتۆر چەند دیكتاتۆر و چەند دەسەڵات و حكوومەتی سێبەری بوونە جێگرەوەی عێراقی فیدراڵی، دیموكراسی ، بۆیە، ئەگەر هەڵوەستەیەكی وردبینانە بكەین ئەوە بۆمان دەردەكەوێت كە ساڵانێکی زۆرە ناڕەزایەتیەکی گەورە هەیە لە ناو عێراقییەکان دژ بە حکوومەت، بەڵام ئەمەی ئێستا ڕوو دەدات ئەوەندەی پڕۆژەیەکی سیاسی، مەزهەبی و تاکەسی موقتەدا سەدرە، ئەوەندە ناڕەزایەتییەکی کۆمەڵایەتی نییە دژ بە گەندەڵی و خەراپی حکومڕانی. ئەوانەی لە بەغدا خۆپێشاندان دەکەن، کاتێک ناڕازین کە موقتەدا فەرمانیان پێ بکات ناڕازی بن، هەر کات موقتەدا فەرمانی کرد، ئەوا ناڕەزایەتی ئەوانە نامێنێت و دەچنەوە ماڵەوە. بۆیە، ئەوەی لە عێراق چەند بارە دەبێتەوە تەنها سوڕانەوەیە بە دەوری بازنەیەكی بەتاڵدا و بۆ ئێمەی كوردیش تەنها كات بەفیرۆدان و نەهامەتییە لەگەڵ ئەو زێهنیەتە تایفی ، شۆڤێنی و مەزهەبییە .
گەلی كورد لە هەرێمی كوردستان وەك خاوەن قەوارەیەكی متمانەپێكراو و سەقامگیر ، لەناو دۆخێكی پڕ لە ئاژاوەی عێراق نابێت چاودێرو تەماشاكار بێت. ئەمڕۆ لە هەموو كاتێك زیاتر پێویستمان بە هاودەنگی و دانانی بەرنامەیەكی سیاسی یەكگرتووی تۆكمەیە، كە ئایندەی نەتەوەی كورد لەم كوردستانە دەستنیشان بكات. بەدڵنیاییبەوە ئەو راستییە دەڵێم كە چیتر بیر لە هەڵبژاردنەكانی عێراق و پشكی كورد لە بەغدا بكەینەوە، كاتی ئەوە هاتووە خەمێك لە ئایندەی خۆمان بخۆین و، چیتر نەكەوینە ژێر رەحمەتی شەڕی تائیفی و زێهنیەتی تائیفی و مەزهەبگەرایی عەرەب لە عێراقدا . عێراق تازە ناتوانێ لە سایكۆلیژییەتی توندوتیژی و لە زێهنیەتی تائیفی و مەزهەبگەرایی خۆی بەدوور بگرێت و كۆتایی پێبهێنێت. ئەگەر بۆ ماوەیەكیش دۆخەكە دابمركێتەوە، دوای ماوەیەك لەناكاو سەرهەڵدەداتەوە، واتا نابێت دڵمان بەوە خۆش بێت كە ئەمجارە ئەو ئاژاوەگێڕییە لە عێراق كۆتایی دێت، كۆتایی نایەت دوای ماوەیەك جا چەند مانگ یان چەند ساڵێكیش بخایەنێت ، هەر سەرهەڵدەداتەوە. سەرەڕای ئەوەی وڵاتانی كەنداوو هەرێمی و رۆژئاوایی بە تەواوی دەستیان لەناو دۆخەكەدایەو، موخابەرات دۆخەكان هەڵدەسوڕێنن.
كورد زۆر دەرفەتی لەدەست خۆی داوە. راپەڕینی بەهاری 1991 یەكەم دەرفەتی زێڕین بوو، رووخانی بەعس دەرفەتێكی زۆر زێڕینتر بوو هەموویمان لەدەست داو، ناوچە كێشە لەسەرەكانیشمان لەسەر دانا. ئێستا پێویستە سەركردایەتی سیاسی كورد ، كۆبوونەوەی جدی خۆیان لەوبارەیەوە بكەن، یەك دەنگ و یەكهەڵوێست بڕیاری كۆنفیدڕالی بۆ كوردستان بدەن و ، كۆتایی بەم هەموو كێشەیە بهێنرێت كە دەوڵەتی لەرزۆكی بەغدا، بۆ هەرێمی كوردستانی دروستدەكات. بەڵام ئەمە پێویستی بە لێكتێگەیشتنی وڵاتانی زڵهێز و ئەوروپا و ناوچەكە ، چڕكردنەوەی هەوڵە سیاسی و دیپلۆماسییەكانمان ، لەم قۆناخەدا، زۆرترین دۆست و پشتیوانیكەری بۆ خۆی و دۆزە رەواكەی دروست بكات و خۆی لە تەماشاوانی و كات بەفیرۆدان و نەهامەتییە رزگار بكات .