مافناس سەنار شێرۆكی
ئاڵنگارییە سیاسی و یاساییە تێکچڕژاوەکان
بابەتی چەک داماڵینی پارتی کرێکارانی کوردستان (PKK) و چەسپاندنی ئاشتییەکی هەمیشەیی لە تورکیا، ئاڵنگارییەکی سیاسی و یاسایی زۆر ئاڵۆز پێکدێنێت، کە بۆ زیاتر لە چوار دەیە لە ململانێی چەکداری درێژەی کێشاوە و بووەتە هۆی کوژرانی دەیان هەزار کەس و زیانی گەورەی ماددی و کۆمەڵایەتیلێکەوتۆتەوە ئەم ئاڵنگارییە تەنیا لایەنی ئەمنی ناگرێتەوە، بەڵکوو پرسیاری بنەڕەتی سەبارەت بە ناسنامە، هاووڵاتیبوون، و مافە سیاسی و کولتوورییەکانی کورد لە تورکیا دەهێنیتە ئاراوە.
لە ئاستی سیاسیدا، گەورەترین ئاڵنگاری بریتییە لە درووستکردنی متمانە لەنێوان دەوڵەتی تورکیا و نوێنەرانی بزووتنەوەی کورد، بە پارتی کرێکارانی کوردستانیشەوە. ئەزموونەکانی ڕابردووی ئاشتی ، دیارترینیان “پڕۆسەی چارەسەری” (٢٠١٣-٢٠١٥)، کە بەهۆی نەبوونی متمانەی دوولایەنە، لێکدانەوەی جیاوازی پابەندییەکان، و کاریگەریی حساباتی سیاسی ناوخۆیی و بارودۆخی پشێوی هەرێمی، بە هەڵوەشاندنەوە ئەو چارەسەرییەکۆتایی هات. دەوڵەتی تورکیا پارتەکە وەک ڕێکخراوێکی تیرۆریستی دەبینێت کە هەڕەشە بۆ سەر یەکپارچەیی و سەلامەتی خاکی وڵاتەکەی دەبینیت، لە کاتێکدا پارتەکە و لایەنگرانی (PKK) پێیان وایە بۆ مافە ڕەواکان خەبات دەکەن. هەر ڕێککەوتنێکی سیاسی پێویستی بە ئیرادەیەکی ڕاستەقینە بۆ سازشکردن هەیە ، داننان بە ستەملێکراویدا، و دۆزینەوەی شێوازێک بۆ بەشداری سیاسی کە نوێنەرایەتی هەموو لایەنەکان مسۆگەر بکات. هەروەها، ڕۆڵی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، سەرکردەی زیندانیکراوی پارتەکە، وەکوو خاڵێکی سەرەکی لە هەر دانووستانێکی داهاتوودا دەمێنێتەوە.
سەبارەت بە لایەنی یاسایی، پڕۆسەی چەک داماڵین و تێکەڵکردنەوە (ئینتیگراسیۆن) ئاڵنگاری ئاڵۆزتر دەخوڵقێنێت. ئەمە پێویستی بە دانانی چوارچێوەی یاسایی ڕوون هەیە بۆ پڕۆسەی ڕادەستکردنی چەک، و دیاریکردنی چارەنووسی چەکدارەکان، بە ئەگەری لێخۆشبوون یان پڕۆگرامی شیاندنەوەشەوە هەیە. گرنگتر لەوە، هەر ئاشتییەکی هەمیشەیی پێویستی بە چاکسازی دەستووری و یاسایی هەیە کە چارەسەری ڕەگ و ڕیشەی کێشەی کورد بکات، وەک مسۆگەرکردنی مافە زمانی و کولتوورییەکان، بەهێزکردنی لامەرکەزیەتی ئیداری، و هەموارکردنەوەی یاساکانی دژەتیرۆر کە بە یاسای لاستیکی دادەنرێن و بۆ سەرکوتکردنی ئۆپۆزسیۆنی ئاشتیخواز بەکاردەهێنرێن. پۆلێنکردنی پارتی کرێکارانی کوردستان وەک ڕێکخراوێکی تیرۆریستی لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، هەر گفتوگۆیەکی ڕاستەوخۆ و پێشکەشکردنی گەرەنتی یاساییش ئاڵۆزتر دەکات.
لە کۆتاییدا، ڕوونە کە تێپەڕاندنی ئەم ململانێیە درێژخایەنە پێویستی بە زیاتر لە چارەسەری ئەمنی هەیە. پێویستی بە دیدگایەکی سیاسی گشتگیر هەیە کە پابەند بێت بە چارەسەرکردنی ستەمە مێژووییەکان، و پشت بە چوارچێوەیەکی یاسایی پتەو ببەستێت کە ماف و ئەرکەکان بۆ هەموو هاووڵاتییان مسۆگەر بکات، و پردی متمانە بەرەو داهاتوویەکی هاوبەش بنیات بنێت کە ئاشتی و سەقامگیری تێیدا باڵادەست بێت.
ــ ــ ماجیستەر لە یاسای گشتی
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.