(ژیان ل کەمپا مچیچێ ل گەڤەرێ)
بێگومان ل ئێڤارییا ڕۆژا ئەینی (١٤ / ١٠ / ١٩٨٨ێ) تورکا ئەم قەدەرەکێ (بیاڤەکی) ژ کەمپا مچیچێ بوراندین ژی بەرەف سنورێ ئیرانێ ڤە، بەلێ جارەکا دی ئەم زڤڕاندینە (کەمپا مچیچێ) ول ڕۆژهەلاتێ وێ ئەم دەیناین، ودونیا شەڤ بوو، وگەلەک سار بوو ، مە ژی ئەو چادرێن کێم یێن داینە مە مە ڤەدان، بەلێ پا ژ سەرما چ هەدار ب کەسێ نا کەڤیت، ونێزیکی (مەهەکێ) مە ل وێرێ ژیار وژیانەکا گەلەک نەخوش وتەنگاڤ ودژوار بوراند، کە گرنگترین خالێن بەرچاڤ ئەڤە بوون:
１- (کەمپا مچیچێ) ل (گوندێ مچیچێ) بوو، ل بەڕوژەکی ل هنداڤ (گولەکا ئاڤێ) یا تژی مارێن بچوویک بوو، بەلێ ب مروڤی ڤە نە ددان، ژ ئاڤێ دەردکەفتن ود هاتنە دێمی، کە جادا سەرەکی (یا گەڤەرێ – سنورێ ئیرانێ) ژ بەر هاتن وچوونا ترومبێلان ب سەدان وب هزاراهان ئەو مار پێڤە پەرچقاند بوون !، نێزیکی (٩-١٠) هزار مروڤان ل وێرێ بوون، د بن چادران ڤە بوون، بارا پتر خەلکێ دەڤەرێن نێروە ورێکان ودوسکان ونهێل وبەرگارەی وبەرواریا وئامێدیێ بوون، کە بەری هینگێ ل (پرا کەرەم ئاغایی) بوون ل سەر سنوری، و(تورکان) زور نەخوشی وئێشاندن وئەشکەنجە دگەل ب کارئینا بوو، وپاشی ئینابوون ل (گوندێ مچیچێ) کومکر بوون.
２- تورکا د گوتە خەلکی ئەم هەوە ب فەرمی نا بینە ئیرانێ وتەسلیمی وان ناکەین هەما دڤێت هووین بخوە بچن برێکێن خوە (کە چ شروڤێن بەر ئاقل بو ڤێ رفتارا وان یا نە مروڤایەتی نەبوون ژبلی هندێ کە وەک دەولەت نا خوازن ب فەرمی ب دەنە دیارکرن بو جیهانێ کە تورکیا یا ئەڤان ئاوارە ودەربدەران د بیت تەسلیمی دەولەتا ئیرانێ دکەت!، چونکو بو وان د بیتە شەرمزاری ورویڕەشی!!)، لەوما ئەو زگورد وکەسێن پێچێبووین ب قەچاخی چوونە (ئیرانێ) پشتی ئەم چووینە وێری وبەری هینگێ ژی گەلەک چووبوون، بەلێ پا ژ بەر زاروکان ونە شارەزایییا مە ل وان چیا وسنوران ئەم نەچوون وهەما ماینە ل وێرێ د وێ نەخوشیێ وتەنگاڤیێ دا !.
３- دەمێ ئەڤ خەلکێ مە یێ بێ دەستهەلات ل (پرا کەرەم ئاغایی) دگوتن: خوە پێشاندانەک کر بوو دا پیچەکێ رەوشا وان بەرچاڤ بکەن ژ لایێ خوارنێ وڤەخوارنێ وچاڤدانا نوژداران بو نەخوشان وپێدانا دەرمانان، بەلێ (تورکا) ب شێوازەێ زور توند وتیژ وپولیسی ولەشکەری رفتار دگەل وی خەلکێ سڤیل دا دکر، لەوما گەلەک خێزان وکەس بتایبەتی ئەڤێن (زگورد) وکێم زاروک ب پیا وسەربخوە قەستا سنورێ ئیرانێ دکر ود چوونە روژهەلاتێ کوردستانێ.
４- کەسەکەکی د گوتنێ (شابەندەر) مینا (مەلک الموت) بوو هند یێ بێ رەوشت وپیس وئاخفتن ڕەق ورفتار گرێت وگوتن سەقەت بوو دەربارا خەلکی دا ! ئها ئەو کەسە سەرپەرشت وریڤەبەرێ کەمپێ بوو ! ، – هندەکا دگوت: ئەڤە د شورەشا ئەیلولێ دا د ناڤ پێشمەرگەهی دا بوو ل زاویتە ل دهوکێ ! نزا راست بوو یان نە ؟، ئەڤێ کەسی ب چاڤێ کەرب وکینێ وغەزەبێ بەرێ خوە دا خەلکی، ئاخفتنا خووش د دەڤێ وی ڕا نە دهات، لەوما کەسێن ژ خوە شەرەم نە د شیان خوە نێزیک بکەن ورفتارێ د گەلدا بکەن، نەخاسمە بەری نوکە ل وێ کەمپێ خوەپێشاندانەک هاتبوویە کرن ژ مەجبوری وژ تەنگاڤی وژ بێحالی بەلێ جەندورمێن تورکا ومیتێ وپولیسان گەلەک ب توندی رفتارەکا دژوار دگەل دا کر وگەلەک ئێشاندن وئەشکەنجەدان وژمارەیەکا پێشمەرگه وگەنجێن خوین گەرم گرتن وبرن زیندان کرن وژ کەس وکاران بەرزە کرن، ڤێجا رفتارکرن د گەل رێڤەبەرییا هووسا دژوار وتوند زور یا بزەحمەت بوو !.
５- رەوشا مە زور یا بێ سەر وبەر وتەنگاڤ بوو، ژ لایێ کەل وپەلێن خوارنێ وجلک ونڤێنان ونەبوونا ئاگری وگەرمکەران!، تورکان ژی ئەو رەوشا مە وزاروکان یا تەنگاڤ ل بەر چاڤ نە دگرت، هەر چەندە ئەو خەلکێ نێزیکی سنوری د ژیان بەری هینگێ وئیناینە وێرێ هندەکا ژی هاریکارییا کەسێن تەنگاڤ دکر، چونکو (تورکان) ب سانەهی نە دهێلا خەلک بچنە (باژێرێ گەڤەرێ) بو خوە تشتەکی (موحتاجییەکێ) بکرن وبینن، لەوما هەتا هینگێ ژی هێشتا دوشەکا مە سەرجلێ کەری بوو ئەم ل سەر دنڤستین (ئەو کەرێ مە د گەل خوە ژ گوندێ باڤا گەهاندییە ئاروشێ ل سەر سنوری)، لەوما جامێرەکێ گوندێ طروانشێ دەمێ پێحەسیایی بو مە دوشەکەک – ب سوپاسی ڤە- ئینا، کە قەنجییا وی قەت نا هێتە ژبیرکرن د وی دەراڤێ تەنگ دا !.
６- هەر چەند بوو (کەمپا مچیچێ) نە یا (طان/ سیاج) کری بوو، بەلێ جەندورما وپولیسا ومیتێ چاڤدێرییا وێ دکر ونە دهێلان کەس دەرکەڤیت بێ روخسەت ومولەت، لەوما ژی هندەک کەس ژ تەنگاڤی نە چار دبوون ب نهێنی وب دزیکی ڤە ژ کەمپێ دەردکەفتن، یان ژی دڤیا سەد وئێک هیڤی ژ وێ خالا تورکان دەینایە سەر جادا د چیتە گەڤەرێ کربانە ! ڤێجا هەکە زەوقا وان لێدا بایە دا رێکێ دنە چەند کەسەکان کە بچنە (باژێرێ گەڤەری) بو خوە وکەس وکار وگوندیێن خوە هندەک تشتێن خوارنێ وجلکا وشیرێ زاروکان بکرن وبینن، ب وی ڕەنگی ئەز ژی دوو- سێ جاران یێ ژ (کەمپا مچیچێ) چوویمە (گەڤەرێ/ یوکسەکوڤا!) من هندەک تشتێن پێدڤی بو مالێ وکەس وکار وگوندییان د کرین ود ئینان، ول باش ل بیرا منە کە مە (میلاک) دکری یا ئەرزان بوو، پاشی پشتی خەلکێ مە بەردایی ئەو ژی گران بوو، کە ئەو خەلکێ مە یێ ل ویرێ بەری مە د گوتن: خەلکێ گەڤەرێ میلاک نە دخوار لەوما بێ پارە یان ئەرزان ددا خەلکێ مە ، بەلێ پشتی خەلکی بەرێ خوە دایێ ئینا هاتە فروتن وگران بوو !.
７- ژ بەر نەبوونا سوتەمەنیێ وسڕ وسەرمایێ روژەکێ پشتی نیڤرو ئەز ژی دگەل بڕەکا مروڤان چووم دا هندەک داران بینم بو مالێ، ئینا جادە وجادە چووین بو روژهەلاتێ (کەمپا مچیچێ) وئەم بەربینە وان نزار وبەتەن ونهالا دا ب داسێ هەر ئێک ژ مە بەرملەکێ دارا پەیدا بکەت وبینیت، بەلێ ب دەست من نە کەفتن وخەلکی بەری هینگێ بەردا بوویێ ونە هێلا بوون، ئینا من هندەک دارێن کێم وبێ سەر وبەر ئینانە سەر جادێ وبوویە ئێڤارییەکا درەنگ ودونیا تێک چوو وچبکێن بارانێ د هاتن، وئەز ژی جادە جادە دهاتم وئەز وهەڤالێن خوە لێک بەرزە بووین، وهەر ترومبێلەکا ئێک دگەل خوە ڕاکربایە هەما دا ئێت بو کەمپێ، هەتا ئەز ژی وەسا پشتی روژئاڤا گەهشتیمە کەمپێ زور بێ سەر وبەر بووم!.
８- ئها ئەم د رەوشەکا وەسا تەنگاڤ دا دژیاین، سڕ وسەرمایەکا دژوار بوو، وبێ سەر وبەرییەکا مەزن بوو، جلک ونڤین وسوتەمەنی وئاگر دکێم بوون، زاروک ب دەیباب ڤە د قەڕمتن وبارانێ وبەفرێ لێدکر، وخوەجهێن (گوندێ مچیچێ) دگوتنە خەلکێ مە: بەفر ل ڤێرێ هندەک سالان هند دهێت ئەم پێن خوە ددەینینە سەر سەرێ ڤان ستونکێن کارەبێ یێن داری وقەیتانێن لییانێن خوە د شدینین!!!، ڤێجا برس وترس ونەبوون وبێ دەستهەلاتی هەمی تێکەل بوون ل دەف ئاوارەیێن کەمپا مچیچێ، رێکەک وپەنایەک نەما ژ بلێ (خودێ) هەر ئەوە یێ هەوارە تەنگاڤان بچیت، خودێ بەرێ هندەک رێکخراوێن بیانی یێن مروڤایەتی دا کەمپێ دەمێ رەوشا خەلکی هووسا دیتی کە مسوگەر هەمی دێ مرن ودێ ژناڤچن ب ڤی سەر وبەرێ نوکە، ئینا برێکێن خوە زەغتەکا مەزن ل (تورکان) کر کە چارەیەکێ ل وی خەلکێ ل (کەمپا مچیچێ) بکەن، ئینا (پاص) بو کەسان (نەفەران) و(لوری) بو کەل وپەلان ئینان، ودەست ب ڤەگوهاستنا خەلکی کر ژ وێ مرنا مسوگەر وگورستانا بکوم .. ئەوێن بەری مە ل وێرێ ڤەگوهاستن بو (موش)ێ.
رەوشا مە زور یا بێ سەر وبەر وتەنگاڤ بوو، ژ لایێ کەل وپەلێن خوارنێ وجلک ونڤێنان ونەبوونا ئاگری وگەرمکەران!
９- ئەم ژی ل سپێدەھییا روژا دووشەمبێ (١٤ / ١١ /١٩٨٨) ئیناین بەرەف (کەمپا قزلتەپە) ل ڕۆژئاڤایێ (باژێرێ مێردینێ)، کە د ناڤبەرا مەغرەب وعەیشا دا ئەم گەھاندینە (کەمپێ) د دەمەکی دا ھوڕە وبایەک یێ دھێت ل دەرێ (گەلیێ خورسێ) خوە مروڤان ژ ئاخێ پالددەت وڕادکەت ھند یێ دژوار وبلەزە، بەلێ براستی (کومیتا سەرپەرشتیا کەمپا مێردینێ) وئەو کەس وکارێن مە یێن بەری مە ئیناینە وێڕی دەستەسەرکرین کارەکێ ئێکجار مەزن ونمونەیی کر بوو، ھەما خوە حازر کربوون، وخوارن وجھێ نڤستنێ بو مێھڤانان ل بن چادرێن خوە ئامادە کر بوو، ھەما ھەر خێزانەکا ژ ترومبێلێ د ھاتە خارێ ئێکسەر وبلەز ھندەک ژ کەس وکار ودوست ونیاسێن وان دا خوە لێدەن وڕاکەن وگەھیننە بن چادرێن خوە وگەرم کەن وخوارنێ دەیننە بەر وشیری دەنە زاروکێن وان، ھێشتا ئەم بخوە ژ دەرگەھێ پاێێ پەیا نەبووین دەمێ بەرێزان: موسی ومحمدی کورێن خودێ ژێ رازی: حجی رشید محمد راسلعەینی خوە ب وەرکری وئەم برینە بن چادرێن خوە ھەروەسا کەس وکار وگوندی وکاروانێ مە ھەمی وەسا ھاتە پێشوازیکرن ب گەرم وگوڕییەکا مەزن وبێ وینە!، وەی پا شەڤەکا خووش ونەخوش بوو !، تەنگاڤییەکا مەزن بوو !، بەلێ رفتار وکارێ (کومیتا سەرپەرشت) و(خەلکێ کەمپێ) روحەکا نووی دا وی خەلکی وھەستەکێ برایەتیێ ومروڤایەتیێ ل دەف ھەمییان پەیدا کر کە قەت وقەت نا ھێتە ژبیرکرن چ جاران!!!.
(د. حەمید باڤی) دهوک/ تاخێ زرکا- روژا دووشەمبێ (١٤ / ١١ / ٢٠٢٤).
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.