بێوارحسێن زێیاری، هه‌ولێر:
ئەگەر بەحس ل خاندنا بەرێ و لێ زڤرینەکێ بکەین بۆ خاندنا بەرێ و نوکە د زۆر واراندا جوداھیی ھەیە و ڕویدا, ئەڤجا چ ڕویەکێ ڤە بیت لێ گرنگ ھەر خاندنە و دڤێت ب پلان و سیستەم بھێتە پەیڕه‌وکرن لێ ب شێوەیەکی دیاردا بکارئینانا ماددێن ھۆشبەر یا بەربەلاڤە و گەھشتیە ڕادەیەکی سنێلە ل قوتابخانێ ژی بکار دئینن. ئەڤە بوویە ئەگەرێ ھندێ کو مەترسی لسەر ئاڤاکرنا جڤاکی ھەبیت، چونکی ھەر ئەڤە نە دبنە پاشەڕۆژا گەل و وەلاتی لەوما یا گرنگ و فەرە ئه‌ڤ دیاردە زێدەتر نەھێنە بەربەلاڤکرن و ڕێگری لێ بھێتە کرن.
دیسا کو ژبەر گۆھۆڕینێن جیھانێ بخۆڤە گرتی چەندین داھێنانێن مەزن و مفادار بەرھەم ئیناینە بۆ خزمەت کرنا وەلاتیان و مرۆڤایەتیێ، بەڕۆڤاژی ل ھەمبەر پێشکەفتنێن جیھانێ بخۆڤە گرتی ئەرکێ خێزانێ گرانتر کریە و بوویە ئێک ژ ئاریشێن ھەرە مەزن ئەو ژی ئەگەر ئەو دیاردێن ڕوویدانە ڕۆژانە دناڤا تەخێن جڤاکیدا و خه‌لكێ مه مفا ل ڤان پێشكه‌فتنان نه‌دیته.
ھەروەسا کو دیارێن دیتر ژی دناڤا خاندنێ دا دا دھێنە بکارئینان و ڕووداین ئەو ژی جگارێن ئەلکترۆنی و نارگیلە و موبایل، ھەروەسا ڤەخوارنا ماددێن کحولی و ھۆشبەر ب ڕێژەیەکێ بەرچاڤ زێدە کریە دناڤا گەنجان و سنێلەیان، ب تایبەتی ئەڤێن نەگەھشتیە تەمەنێ ١٨ سالیێ. ژبلی کوران کۆ ڕێژەکا ژن و کچان ژی ڤەگرتییە و بوویە تشتەک نۆرمال و مودیل و ژبلی ڤانە کو دبیت ئەو کەسێ وان بکارنەھینیت دبیت ژلایێ ھندەکا ڤە ئەو کەسەک بیت کو نە ڕەوشەنبیر و پێشکەفتی و کەسەک ڤەمایی بیت بێ کو ھزر د پاشەڕۆژا خودا بکەت.
ل ھەرێما کوردستانێ زارۆکەک یان سنێلە دشێت بشێوەیەکێ زۆر ساناھی ماددێن کحولی و جگارە و نارگیلێ بدەستڤە بینن، چ ڕێگری نینە ل ھەمبەر تەخا گەنجان و سنێلەیان بۆ ده‌ستڤه‌ئینان ڤان جۆره ماددانه، ھەتا زۆر جارا زەلام زارۆکێن خوە دھنێرن بۆ کڕینا جگارا ئەڤە ژی مەترسیە بۆ سەر زارۆکان و تایبەت یێن کچ وەکی مە گۆتی بوویە دیاردە ژلایێ وانڤە و ڕۆژ ب ڕۆژ زێدەتر دبیت ئەڤ دیاردە و بەربەلاڤ دبیت ژی بێ کو کەسک ڕێگری لێ بکەت، تایبەت ھندەک فێری کافی و جھێن دیتر بووینە، بووینە جھێن خرابی و مەترسی ژی دروست بوویە لسەر ئاڤاکرنا جڤاکی و بوویه چاڤلێكرنه‌ك.
لێ ئەو ڕێكێن کو جڤاک لێ بھێتە ھۆشیارکرن ئەو زۆر گرنگ و دڤێت ڕولێ خوە ڕابن بۆ ھندێ دا زێدەتر نەبیتە تشتەک فەرمی و ئاشکرا ھەتا ڕادەکێ ژلایێ ھندەک مال و بنەمال بووینە تشتەک ئاسایی لێ پاشەڕۆژی دبیتە ئەگەرێ سەرەکی ژناڤبرنا وان.
سەنتەر و جھێن ڕۆشەنبیری و ڕاگەھاندنێ کارتێکرن ل سەر جڤاکی ھەیە بۆ بەلاڤکرنا ئەڤێ دیاردا مەترسیدار، ب ڕێیا وان ماددێن دھێنە بەلاڤکرن خەلک دھێتە ھاندان بۆ بکارئینانا وان ماددێن زیان بەخش، ژبیر نەکەین سنێلە جگارە و ماددێن کحولی بکار دئینن ھەتا دەستپێکێ بۆ خوە و پاشی بۆ دەوروبەرێ خوە ب سەلمینن مەزن بووینە و ب وێره‌كی ژی خو دیاركه‌ت و بێ كو چ كه‌ترسی ل سه‌ر وی و گیانێ وی هه‌بن ژبلی ژده‌ستدانا خاندنا خو و كارتێكرن ل سه‌ر ناڤه‌ندا خاندنێ گشتی.
ئەڤێن ھەنێ دبنە ئەگەرێ ژناڤبرنا کەساتییا وی و دەستدانا خاندن و دیسا ژی مەترسی لسەر پرۆسەسا خاندنێ لەوما ئەڤرۆکە زۆر گرنگە ڕێگری لێ بھێتە گرتن، چونکی ھاتن و چوون ھەروەسا سنووران زۆر بوویە ئامێرین ڤەگوھاستنا ژی بوویە سەدەم.
زۆر ئه‌گه‌ر و ڕێكارێن دیتر هه‌نه كو وه‌لاتی به‌رده‌وام ل سه‌ر ڤان كارانه بهێنه هاندان و به‌ره‌ڤ كارێن تێكده‌ر دچن و داویێ ژی ئه‌ڤ كه‌سه ژبلی ل سه‌ر خێزانێ هه‌تا ل سه‌ر كومه‌لگه‌هێ ژی دا دبنه كارتێكرن هه‌بیت و دبیته مه‌ترسی ژی ل سه‌ر ژیانا خه‌لكی .
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.