کۆتایهێنان بە عێراقى میلیشیایی تایفى ومەزهەبى

ڕێبوار حەمەلاو شوانى

ئەگەر چى دروستکردنى میلیشاکانى حەشد بە پاساوى شەڕى تیرۆریستان داعش، بەهۆى شکستى سوپا زەبەلاحەى کە عێراقەوە بوو کە هەموو عێراقى لەماوەى چەند کاتژمێرێکدا رادەستى داعش کرد بە هەموو چەک و تەقەمەنى پێشکەوتوویی وەرگرتوو لە ئەمەریکا و هاوپەیمانان ، پاساوێک بوو تا لە ڕێگەى ئەو گروپ و میلیشیایانەوە بە بەناوى مەزهەب و تایفە ، ئێران هەژموونى خۆى بە ڕێگەى عێراقەوە بە سەر هەموو ناوچەکەدا زاڵ بکات ، هەر بەم شێوەیەش دەرچوو کاتێک ئەو گروپ ومیلیشیانە کاریان بۆ بەدیهێنانى هیلالێک دەکرد کە تاران 45 ساڵ بوو لە ناوچەکە خەونى پێوە دەبینى .

ئەوەتا چەند ساڵێکە بە هۆى بەکارهێنانى ئەو گروپ ومیلیشیانانە لە دەرەوەى سنوورەکان جگە لەوەى کە بوونەتە مایەى ناسەقامگیرى و هەرەشە بۆ سەر ئاشتى و پێکەوەژیان لە عێراق و ناوچەکە بە گشتى لە هەمانکاتیشدا حکوومەتێکى سێبەریان لە عێراق دروستکردووە ، کە دەستیان بە سەر هەموو جومگەکانى ئەمنى و ئیداریی ودارایی دا گرتووە جگە لە جێبەجێکردنى فەرمانى ئاغاکانیان نە یاسا و نە دەستوور و نە هاوبەشى و یەکتر قبووڵ کردن بۆیان گرنگ و بایەخى نییە لەگەڵ جێبەجێکردنى فەرمانى وڵاتانى هەرێمى و بەرژوەندییە تایبەتیەکانیان .
ئەو گروپ و تاقمە میلیشیانە ، ساڵانە بە دەیان ملیارد دۆلار بە ناوى مووچە و چەک و تەقەمەنى وئینجا دەستبەسەرداگرتنى خاڵە سنوورییەکان و بیرى نەوت زیان بە هەموو گەلانى عێراق دەگەێنن ، جگە لەوەش ڕێگرى لە مافە رەوا دەستوورییەکانى هەرێمى کوردستان دەکەن هەر لە ماف و شایستە داراییەکان تا دەگاتە ماددەى 140ى دەستوورى تایبەت بە ناوچە داگیرکراوەکان ، بەتایبەتى لەم چەند ساڵەى دواییشدا بە دەیان جار بە مووشەک و درۆنى وڵاتانى دراوسێ هێرش و پەڵامارى تیرۆریستى یان بۆ سەر هەرێمى کوردستان ئەنجامداوە ، لەگەڵ ئەوەشدا بە دەیان هێرشیان کردۆتە سەر بنکەى هێزەکانى ئەمەریکا و هاوپەیمانان لە عێراق و ناوچەکەدا .
ئەوەش وایکردووە کە ئەو گروپ ومیلیشیایانە زیانى گەورە بە بەرژوەندییەکانى ئەمەریکا و هاوپەیمانان و هەتا خودى عێراقیش بگەێنن ، بۆیە ئێستا کۆمەڵگەى نێودەوڵەتی هەموو فشارەکانى چڕ کردۆتەوە بەتایبەت بە رامبەر بە دەسەڵاتدارانى عێراق بۆ کۆتایی هێنان بە میلیشیاکانى حەشد و چەککردن و تواندنەوەیان و لەگەڵ ئەوەشدا هەنگاوەکان بۆ دوورخستنەوە و بڕینى دەستى ئێران لە عێراق لە رووى ئەمنى و داراییەوە چڕ کردۆتەوە بەتایبەتى ڕێگریکردن لە سپیکردنەوەى پارە بە پاساوی جۆراجۆر و ئینجا قەدەغەکردنى هاوردەکردنى غاز بۆ دابیکردنى کارەبا بۆ عێراق .
ئەوەى جێگەى هەڵوەستەکردنە ، گوشار وهۆشدارییە یەک لە دواى یەکەکانى ئەمەریکا بۆ ئەو تاقم و گروپە میلیشیایانە بە عێراق رۆژ بەرۆژ زیاتر دەبن ، پێدەچێت دەسەلاتى ئەو میلیشیایانە زیاتر بێت لە دەسەڵاتى حکوومەتەکەى سوودانى بەتایبەتى کە لەماوەى رابردوو ، عێراق ڕێرەوەى گەیاندنى چەک وهاوکارى دارایی بووە بۆ گروپە میلیشیاکانى حوسییەکان و حزبولا و گروپەکانى ترى لەناوچەکەدا ئەوەش ئەمەریکا و هاوپەیمانانى نیگەران کردووە و رۆژ بە رۆژیش متمانەى واشنتۆن بە بەغدا کەمتر و لاوازتر دەبێت و لە ئەگەرى چەک دانەماڵین و نەتواندنەوەى ئەو گروپ و میلیشیا تیرۆریستانە ، بژاردە و هێرشى سەربازى ئەمەریکا و هاوپەیمانى لەناوچەکە دەستپێدەکات ، ئەمەو جگە لە گەمارۆى ئابوورى لە دژى عێراق و گەڕاندنەوەى بەغدا بۆ خاڵى سفر .
بۆیە ، هیچ دەرفەتێک لە بەردەم عێراق نەماوە ، یان کۆتایی هێنانى یەکجارى بە گروپ و میلیشیا تیرۆریستەکانى حەشدا یانیش بەرژوەندییەکانى خەڵک و جێبەجێکردنى دەستوور و دوورکەوتنەوە لە هەژموونى ئێران و کۆتایی هێنان بە دەسەڵاتى میلیشیایی و تایفى و مەزهەبى کە لە ئایندەیەکى نزیکدا زیاتر بەرچاو روونى دەبێت .