نەوزاد محەمەد
١-٢
ڕۆشەنگەری، بزوتنەوەیەکی هزری و فەلسەفی یە، بیرکردنەوە لە چوارچێوەی مەنتق دا، دیدێکی فراوان و بەردەوامە و پەیوەندارە بە هێزی عەقلی مرۆڤەوە.
لەم تەوەرەدا هەوڵ دەدەین تیشک بخەینە سەر ڕۆشەنگەری لە چوارچێوەی ئایین، بە تایبەت ئاینی ئیسلام و مەسیحی دا و تەنها لە پرسی دابەش بوونی ئاینی دا.
سەرەتای پەیدا بوونی لێکترازان و پەرتەوازەیی ئاینی لە ناو خودی یەک ئایین دا و پەیدا بوونی بەرەی جیاواز، دواتر توند بوونی کێشەکان تا گەیشتن بە ئاستی رووبەرووبونەوەو هەڵگیرسانی شەڕ و کوشتار و خوێن ڕشتن، تا دەگاتە ئاستی پەیدا بوونی ڕۆشەنگەری و هوشیاری و ڕۆڵی لە چارەسەرکردنی کێشەکان و دامرکاندنی رق و قینە و کۆتایی هێنان بە مێژوویەکی خوێناوی و گەڕانەوە بەرەو ئاشتی و پێکەوە ژیان.
دستپێک لە ئاینی مەسیحی دەبێت و دەگەڕێینەوە بۆ ساڵی ١٠٥٤ی زاینی، سەرەتای پەیدا بوونی دابەش بوون لە ناو کەنیسەی مەسیحی کە دابەش بوون بەسەر دوو بەرە یان دوو کەنیسە دا، ئەویش کەنیسەی کاسولیک و کەنیسەی ئارسودۆکس، هەروەها بە رۆژهەڵاتی و رۆژئاوایی ناو دەبرێن.
ئەم دابەش بوونە لە کەنیسەی مەسیحی دا زیاتر لەسەر بنەمای ئاینی بوو، ل بابەتی روحی و باوەری و پابەند بوون و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی کەنیسە بوو.
ئەم دابەش بوونە بەردەوام لە قۆل بونەوەو لێک دوورکەوتنەوەدا بو، تا گەیشتە ئاستی رووبەرووەنەوە و پەیدا بوونی شەڕ و کوشتار.
– شەڕی ئاینی فەرەنسا لە سەدەی ١٦.
– شەڕی ئاینی ئێرلەندا لە سەدەی ١٧ .
– شەڕی ئاینی ئەلمانیا لە یەدەی ١٨ .
– شەڕی ئاینی ئیسپانیا لە سەدەی ١٩ .
لە هەر قۆناغێکیش دا، پیاوە ئاینی و بیرمەندەکان کۆ دەبونەوە تا بڕیارێک لەسەر کۆتایی هێنان بە شەڕ و کوشتار بدەن.
لە نێوان سەدەی ١٨ و ١٩ دا، لە سەردەمی پەیدا بوونی بزوتنەوەیەکی هزری ڕۆشەنگەری لە رۆژئاوادا، کە بە شێوەیەکی مەنتیقی بیری لە پرسان دەکردەوە.
ئەوەیان بووە هۆکارێک کە لە چوارچێوەی ئاینی دا و بە شێوەیەکی جیاواز بیر لەوە بکرێتەوە چۆن کۆتایی بەم لێکترازانە و ململانێیەی ناو کەنیسەی مەسیحی دا بهێندرێت و ئاشتی و ئارامی و پێکەوە ژیان فەراهەم بکرێت.
بەم بیرکردنەوەیە توانرا کۆتایی بە ململانێیەکی دورو درێژی ناو کەنیسە بهێندرێت، ئەمەش نیشانەی کاریگەری پەیدا بوونی ڕۆشەنگەری و هوشیاری یە لە ناو کۆمەڵگا دا.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.