ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ زۆرا گرنگ و فەر و هەستیارە، چونکی زارۆک هەر ژ دەستپێکێ پرانیا ژییێ خۆ دناڤ فێرگەها مالباتێدا دبۆرینیت، لەوڕا بەری زارۆک بچیتە قوتابخانێ ، ل مال فێری کۆمەکا تێگەهان، بهایان ، رەوشتان، گۆتنان، رەفتاران، کریار و تیتالان دبیت، کو ب ئاوایەکێ راستەوخۆ یان نەراستەوخۆ باندۆرێ لسەر کەسایەتیا زارۆکی چێدکەن و دژیانا وی یا رۆژانە دا رەنگدانەڤا لسەر کار و کریارێن وی هەی ، کو دبێژنێ پەروەردەیا دەستپێکێ یا مالباتێ.
ب رامانەکا دی، بەری بنیاتێ کەسایەتییا زارۆکی ژ لایێ مالباتێڤە دهێتە دانان ئەفجا رۆلێ باخچێ زارۆکان و قوتابخانێ و جڤاکی دهێت و ئەڤ چار مالبەندە تەمامکەرێن ئێکدونە و رۆلێ ئێک تەمام دکەن. دەروناسیا زارۆکان دبێژیت: کەسایەتیا مەعریفییا زارۆکی هەر ژ دەمێ ژ دایک دبیت تا ٨ سالیێدا وەرار دکەت ، لەورا ئەو سەدەم بۆ کەسایەتییا زارۆکی زۆر گرنگن.
هەکە مە ڤیا نەڤییەکی هشیار و بێدار ، تێگەهشتی و پێگەهشتی ، زانا و دانا، پێشکەفتی و سەرکەفتی، کارامە و زیندی و پشتبخۆگرێدای پەروەردەبکەین، دڤێت ژ مالباتێ دەستپێبکەین داکو هەر مالباتەک رۆل و ئەرک و بەرپرسیارەتیا خۆ هەمبەر زارۆکی بزانیت و پلان و بەرنامە هەبیت بۆ پەروەردە و فێرکرنا زارۆکی هەمی بیاڤێن ژیانێ دا.
ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی گەلەک بیاڤان بخۆڤە دگریت. دێ پێنج بیاڤان بەحس کەین:
١ـ ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی ژ ئالیێ مرۆڤایەتیڤە: زارۆک وەکی هەر مرۆڤەکێ دی یێ سەر عەردی بونەوەرەکێ خودان عەقل و هۆش، هەست و نەست، ناخ و دەروون، بها و رەوشت و رێز و شکۆیە ، لەورا فەرە هەمی ئەندامێن مالباتێ بتایبەت دەیباب ب چاڤێ مرۆڤبونا زارۆکی ل زارۆکی بنێرن، ئانکو زارۆکی د هزر و نێرین و بەرنامە و پلانێن ژیانا وی دا پێگەهەکێ بهێز هەبیت و هەمی مافێن وی دپاراستی بن و یێ دویر بیت ژ هەر چەوساندنەکا لەشی، هزری، پەروەردەی، دەرونی، زانستی، جڤاکی و تا… دوماهیێ. داکو هەست ب مرۆڤبوونا خۆ بکەت و ل ژیانا وی یا رۆژانەدا رەنگبدەتەڤە و ب ئاوایەکێ شکۆمەندانە و سەرفەرازانە بژیت و ببیتە کەسەکێ مرۆڤدۆست و ژیاندۆست و دناڤ بازنێ مرۆڤایەتیێدا بزڤریت و پاشەرۆژەکا گەش بۆ خۆ و جڤاکی و جیهانا مرۆڤایەتیێ چێکەت.
٢ـ ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی ژ ئالیێ دادمەندیێڤە: ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ و دایبابایە ب ئاوایەکێ وەکهەڤ و دادپەروەرانە سەرەدەری و رەفتارێ دگەل زارۆکێن خۆ بکەن و خۆ ژ هەر تەرز و ستەم و جوداهی و نەدادمەندییەکا نفشی بپارێزن دناڤبەرا کورا و کورا دا و هەروەسا دناڤبەرا کچا و کچا دا، چونکی هەبوونا نەدادمەندیێ دناڤبەرا زارۆکاندا دبیتە سەدەمێ چێکرنا کەرب و کینێ و چاندنا تۆڤێ دژمناتیێ و ژناڤبرنا بیاڤا ڤیانێ و هاریکاری و هەڤسۆزیێ. لەورا ئەرکێ دەیبابانە ب چاڤەکی سەحکەنە هەمیان و دبن سیوانەکا مالباتەکا دادمەند دا کۆمبکەن، داکو تێدا ڤەحەوییێن و وەرارێ بکەن و بەرڤ پاشەڕۆژەکا ڕۆهن و گەش گاڤا باڤێژن و ژ ستەم و بێدادیێ دوربکەڤنەڤە.
٣ـ ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی ژ ئالیێ رەوشتیڤە: رەوشت ب بناغە و ستوونەکا هەری بهێزە و شکۆمەند دهێتە هژمارتن بۆ هەر کەسایەتیەکا کاریگەر ژ وان ژی کەسایەتیا زارۆکی یە، ژبەر کو مرۆڤ بێی رەوشت ژ مرۆڤبونێ دهێتە رویتکرن و ژ وی بازنەی دهێتە دەرێ، هەروەسا مرۆڤ برێیا رەوشت بلندیێ و بهایێن مەدەنیڤە دکاریت مرۆڤبونا خۆ بسەلمینیت و خزمەتەکا ژ هەژی پێشکێشی نەڤیێن مرۆڤایەتیێ بکەت. لەورا ئەرکێ دەیبابانە گەلەک ب دلسۆزی و گیانفیدایانە بزاڤێ بکەن ئاکار و رەوشتێن بلند دناڤ دەروونێ زارۆکیدا بچینن و ب وی ئاراستەی پەروەردە بکەن، داکو رەنگڤەدانەکا ئەرێنی لسەر گۆتن و رەفتار و کریارێن وی هەبیت و دپاشەرۆژێ دا ببیتە کەسەکێ رەوشت بلند ، هەروەسا ببیتە کەسەکێ فێرکار و پەروەردەکار و کەسایەتییەکا سەرکەفتی و نەرم و حەلیم هەبیت و ل پاشەرۆژێدا هەست ب شکۆمەندییا خۆ بکەت.
٤ـ ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی ژ ئالیێ هزری و عەقلیڤە: فەرە دەیباب زۆر گرنگیێ ب وەرارا هزری و عەقلیا زارۆکی بدەن و هانبدەن بۆ هندێ لدیڤ زانیارییان بگەرن، داکو ژ جیهانبینییەکا بەرفرەهـ یێ بەهرەمەند بیت ژ ئالیێ هزری، ئەندێشەی و زمانەوانیڤە ژی شیانا وێ چەندێ هەبیت ب ئاوایەکێ کارا وەرارێ بکەت و ب ئاوایەکێ زانستییانە هزر بکەتەڤە و تشتێن راست و نەراست و باش و خراب و مفادار و بێ مفا ژ هەڤ جودا بکەت و شیانێن وی یێن زانستی زێدە بکەن و شیانا هندێ هەبیت بسەر ئاریشێن خۆدا هەلببیت و هاریکاریا دایبابێن خۆ چارەسەریێ بۆ ئاریشێن خۆ ڤەبینیت.
ئەرک و بەرپرسیارەتیا مالباتێ هەمبەر زارۆکی ژ ئالیێ ژینگەهـ پارێزیڤە: پاراستنا ژینگەهێ ژ پیسبونێ و هەرمیانێ، ئەرکێ سەر ملێ هەمی کەسایە، چونکی ژینگەهێ رۆلەکێ گرنگ و چارەنڤسساز هەیە دژیانا مرۆڤیدا ب نەخاسمەیی و بوونەوەریدا ب تەڤایی.
ژبەر کو ژینگەهـ پەیوەندییەکا راستەوخۆ یا ب ساخلەمی و ژیانا رۆژانەیا مەڤە هەی، مرۆڤ بێی ژینگەهەکا ساخلەم نکارن ژیانەکا ساخلەم بۆ خۆ و نەڤیێن خۆ دابین بکەین، لەورا فەرە دەیباب هەر ژ دەستپێکێ گرنگیا ژینگەهێ ب زارۆکی بدەنە ناساندن و وەسا بهێتە تێگەهاندن و پێگەهاندن کو هەر ژ نها و دپاشەرۆژێدا ژی وەکی پارێزڤانەکێ ژێهاتی بەرڤانیێ ژ ژینگەهێ بکەت و ل مال و ل قوتابخانێ و ل پارک و باخچەیان و جهێن گشتی کەسەکێ ژینگەهـ پارێز بیت و نەهێلیت ژینگەهـ بهێتە پیسکرن داکو هەم ئەو بخۆ هەم ژی مالباتا وی و دەوروبەر و جڤاکێ ویژی ژ دەرد و نەخۆشیان دپاراستی بن.
بەرهەڤکرن: نورهان علی
دەزگەهێ میدیایێ زێ بادینان
٢٠٢٤/١/١٦
ژێدەر: پەرتوک / رۆلێ مالباتێ و قوتابخانێ د پەروەردە و فێرکرنا قوتابیدا / ژ نڤێسینا محەمەد سالح پێندرۆیی
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.