▪ بۆچی دهوك ئێکەم هەژارترین پارێزگەهـا هەرێمێ بیت

مووسا خالد

هەر وەکۆ یا دیار ده‌سته‌یا ئامارا هه‌رێما كوردستانێ نووترین ئامارا خۆ به‌لاڤكرن و دیارکرن کۆ هه‌ر ژسالا 2007 ێ تا ئه‌ڤرۆ پارێزگه‌ها دهۆكێ هه‌ژارترین پارێزگه‌هه‌ ل سه‌ر ئاستێ هه‌رێما كوردستانێ، بێکاری ئێک ژوان کێشەێن هەرە مەزنە د هەر وەلاتەکێ دا بێ گومان وەکۆ رێژە جێوازی هەیە ژ ئاستێ هەر وەلاتەکێ بگرە تاکو د گەهیت هەر پارێزگەهەکێ هەرێما کوردستانێ ژێ بەشەکە ژ ڤێ کێشەیا بەردەوام رێژەیا هەژاریا بەردەوام مەترسیەکا راستەقینە یا هەی وەکۆ کوچکرنا گەنجان ژناڤچوونا خێزانی زێدەبوونا دیاردا خازخازوکیێ و کارێن دزینێ و تیکچوونا دەرونی ۆ کێمبوونا ژیانا هەڤژینیێ هەبوونا رێژەیەکا زور یا ئاوارەو و پەنابەران ئەڤان ئەنجامەکێ خراب و نەرینی هەیە ل سەر جڤاکی یا پێدڤیە حکومەت چارەسەری و پلانەکا گونجاو درێژخایەن هەبیت بۆ ریبریبوونا ڤێ کێشێ.

پارێزگەها دهوكێ زەنگینترین پارێزگەهە ژ لایێ داهاتی ڤە ژبەرکۆ پارێزگەها دهوكێ دەروازەیەكێ زەبەلاحە و مەزنە بۆ ئەوروپا و بێ گومان پارێزگەهەکا گرنگە بۆ سنورێ وەلاتێ تورکیا و عێراقێ و ئیرانێ و دیسان داهاتێ پارێزگەها دهوكێ ژ گەلەك پارێزگەهێن دی زێدەترە بەلێ ئەڤە جهێ پرسیارێ یه بۆچ بەردەوام دبێژن پارێزگەها دهوكێ هەژارترین پارێزگەهە؟ ئایه هەتا کەنگی ژ نەبوونا نە دادپەروەریا یەکسانی زور سێکتەرێن پارێزگەها دهوکێ رێزگاربین سەروەت وسامانێ ڤێ پارێزگەهێ کەین خزمەتا گشتی دا تایبەت د ناڤ تاخا گەنجان دا،پێدڤیە ب رێكێن زانستی و پلانێن درێژخایەن رێگری ل ڤێ لاوازیا پارێزگاها دهوکێ هەی بهێتەکرن ۆ گرنگە چارەسەریەکا کونکریتی بۆ بهیتە دانان ۆ ژڤێ بێ سەر وبەرێ رزگاربین دیسان جهێ پرسیارێ یە چ وەكریە پارێزگەها دهوكێ هەژارترین پارێزگەهـ بیت؟

و یا فەرە دێڤچوونەکا دروست بهێتەکرن ئەوا ئامارا وەزارەتا پلان دانانا عیراقێ راگەهاندی کۆ دهوک هەژارتڕین پارێزگەهه،کۆ زوربەیا بەڕپرس و کەسێن نێزیکی وان زەنگیرتین کەسن ل سەر ئاستێ عیراقێ کو زەنگینیا وان هەموو لسەر حسابا خەلکێ هەژار یێ ڤێ پارێزگەهێ یە،ئارێشەیەکا مەزنە کۆ دهوک خودانا مەزنترین داهاتێ هەرێمێ بیت و هەژارترین پارێزگەهـ بیت ئەڤە وێ چەندێ دەتە دیارکرن کۆ داهاتێ زەبەلاح ژ نەفت و سامانێن سرۆشتی فەرە داهات و باشەکێ زور ێن ڤێ پارێزگەهێ دهێت ل خەلکێ وێ بهێتە مەزاختن و پروژەیێن ژ هەژی وێ قوربانیا دهوکیان دایی بهێنە دروستکرن نەک داهات بهێتە رەوانەکرن بو پارێزگەها دی و بتنێ هندەک بەرپڕس و بازرگانێن نێزیکی وان ژێ دسودمەندن و روژ بو روژێ خەلکێ وێ هەژارتر لێ دهێت و رەوشا ژیارا وا خرابتر لێ دهێت.

٭چارەسەری ب شێوەیەکێ گشتی:

ئێک:- دیاریکرنا ڕیژەیەکا دیار بۆ کارکرنا کەسانێن بیانی ئەڤێن نە ئاکنجی ئانکو ل دەرڤەی ھەرێما کوردستانێ ل گشت پرۆژە و کۆمپانیێن کەرتی تایبەت دا کاردکەن،و ژ لایەکێ ڤە کەسانێن بیانی و دەرڤەی دهوکێ یان ھەرێمێ کوردستان زێدەتر نەدامەزرێن. پێدڤیە وەکی وڵاتانێن پێشکەڤتی ڕێژەیەکا کارکرنی یا کاری بیانی دیاریارکری بیت.

دوو:- ھاندان و ڤەلڤاندن بۆ ئەوان پرۆژەو کارگاهان کۆ دەبنە فاکتەری رەخساندنا دروستکرنا درفەتا کاری و زێدەتر ژ رویێ هەر ئێک ژڤان بوارێن پیشەسازی و کشتوکالی و بینەسازی ل رێکا دانا قەرزێن بچوویک وەک ئاسانکاری دانا پارچه ئەردەکێ بەشەک ژ داهاتێ کێم بۆ درستکرنا پرۆژەێن پێشەسازی و کشتوکاڵی وخزمەتگوزاریا گشتی. 

سێ:- پێداچوونەکا دروست بکەن د سیاسەتا خواندن و فێرکرنا وسیستەمێ وەرگرتنا قوتابیان ل زانکۆ وپەیمانگاهان بۆ هندێ رێکا خوێندنکارا راستبکەن واتا کێمو کاسی هەنە لەدەستێ کارکرنێ یان پێدڤی هێشتا ب کەسانێن پسپۆرتر هەنە د نۆکە دا ل شوینا ڤەکرنا زانکۆ و پەیمانگەهێن ئەھلی زێدەتر گرنگیێ ب ڤەکرنا زانکۆ پەیمانکەهێن پیشەی بدەن وەکۆو بەفێرکردنا پیشەیەکێ و تەکنیکێ ( Technical & Vocational Education ).

چوار:-دانانا بەرنامەیەکێ و دروست بۆ ھاریکاریکرنا گەنجان ژ دروستکردنا پرۆژەیێن بچووک و ڕاھێنان پێکرنا وان لسەر چەۆانیا ئیدارەکرن و چارەسەرکرنا کێشەیان رەهنوانکرنا وان و بازارکرنا وان د پرۆژەی دا.

پێنج:- پێشڤەبرنا شیانێن پیشەی دەرچووێن زانکۆ و پەیمانگەهان و ئەڤێن ئەزموونا کارکرنێ کێم هەی و ل دەلیڤەێن دەرفەتێن کاری دگەرن و ڕاھێنان و ئامادەکرنا باشتر بۆ بکەن بۆ هندێ گرنگیێ ب شیانێن خۆ بدەن کارەک بدەست بکەڤیت.

شەش :- دروستکرنا داتابەیسێکی گونجاو کۆ تێدا ب تەمامێ ئەو کەسێن بێکارن لێ تۆماربکەن بۆ هندێ حکومەت هاریکاریا وان بکەت و دەرفەت یان پەیداکرنا کاری بۆ بدەت برێکا ھەماھەنگیێ دگەڵ کۆمپانیان و پرۆژان و ھەروەسا برێکا تومارکرنا وان و تەرخانکرن دورستکرنا پێشانگەهێن زێدەتر بۆ ئەوان ێن دەرفەتێن کاری دگەرن و دبێکارن.

حەفت: کێمکرنا تەمەنێ خانە نشێنییێ بۆ فەرمانبەران ل کەرتی حکومی بۆ هندێ بشێوەیەکی تەدریجی جهێ وان بهیتە پرکرن و دەرفەتا کاری یا نوێ بۆ بێکاران ل کەرتی گشتی دەست بکەڤیت .