▪ قەوارێ هە رێما کوردستانێ ژناف ناچيت

محەمەد سەعید شەهي

‎قەوارێ هەرێمێ لديف مادێ ١١٧ يێ دستورێ عيراقێ دان پێ هاتيە دان وژناف ناچيت ،گە لێ کوردستانێ ئازاديا ديتي و بندە ستيێ قە بيلناکە ت ، خەلکێ کوردستانێ داخازا زێدەتر چاکسازيێ ودادوە ريێ دکە ت نە کو دوبارە بندە ستيێ ، چونکە هێشتا روژێت رە شێت بن دە ستيێ ژبيرا زوربە ي هە رە زورا خە لکێ کوردستانێ نەچوينە.

لديف مادێ ١١١ێ يێ دستورێ عيراقێ نە فت و گاز مولکێ هە مي گە لێ عيراقێنە لهە مي هە رێما و هە مي پارێزگە ها ولديف مادێ ١١٢ ێ دڤێت داهاتێ وێ برە نگە کێ داد پە روە رانە بهێتە دابە شکرن لديف رێژا ئاکنجيا دگە ل ديارکرنا رێژە کێ بو هە رێمێت زيان پێ کە فتين بو ماوە کێ ديارکري ، هە ر وە سا رێك دايە حکومە تێت هە رێما و پارێزگە هێت بە رهە م هێنە ر دگە ل حکومە تا فيدرال پێکڤە سياسە تا نە فتي دارێژن بو پێشخستنێ وباشترين داهات ، بو ڤێ مە بە ستێ حکومەتا هە رێمێ دگە ل حکومەتا فيدرال گەهشتينە رێککە فتنە کێ کو گازا هەرێمێ برێکا کومپانيا سومو بهێتە فروتن ، حکومەتا فيدرال دێ گرێبەستێت هەرێمێ دگەل کومپانيێت بياني بستويێ خوڤەگريت وگاز دێ برێکا کومپانيا سومو هێتە رەوانەکرن وفروتن وداهات دێ هێتە دابدشکرن ، ديتنا دەولەتێت فيدرالي بو شەفافيەتێ ئەڤەيە ، لەوما هەرێما کوردستانێ ژي دڤێت ڤێ باوەريێ بشەفافيەتێ پەيداکەت .
دە ولە تێت زلهێز چە ندين جارا داکوکي کريە لسە ر هە رێمە کا بهێز دناف عيراقە ئێکگرتيدا ، ئە ڤە ژي بوچونە کا دستوريە ، هەر وەسا ، هە رێمە کا بهێز هە بيت دێ ببيتە هاو پە يمانە کا شوينگر ( بە ديل ) لپێشە رۆژێ لهە ر وەرچە رخانەکێ ، نە خاسمە لڤان پێشهاتێت بەرچاڤ مومکنە پشتە ڤاني لێ بێتە کرن لدە مێ پێتڤي ولديف بە رژە وە نديێت دو قولي بەاريکارياوەلاتێت زلهێز ببيتە بنە مايە ك بو هەرێمەکا دامەزراوەيي يا بهێز لنافبەرا چار دە ولەتێت داگيرکەرێت کوردستانێ ، هە ر دەمێ بەرژەوەندياوان بخازيت پشتگيريێ لێ بکەن ئە ف هەرێمە ببيتە دەولەت ، هەريم خودان پێگەهێ خو يێ دستوري جيوپوليتيکي وئابوريە سەرچاوێت ئاڤێ وسامانێت سروشتي لکوردستانێ هە نە بەلێ بو پاراستن وبهێزکرنا هەرێمێ چە ند رێکار ورێنما پێتڤينە ، دا هەرێم پێشڤەچونێ بخوڤە ببينيت ، وببيتە هەرێمەکا دامە زراوەيي ( مؤسساتي ) ، شە فافيە ت و دە ستپاکي ، دادپەر وە ري ( کە سێ ژێهاتي بو جهێ گونجاي )، کار لديف پلان وسيستە ما بهێنە ئەنجامدان ، ديفچون وهە لسە نگاندن هەبن، سزادان وپادداشتکرن هەبن، پلان وکار برێکا کە سانێت ئە کاديمي و بسپور بهێنە دارشتن وبرێڤەبرن، سيستەمێت ساخلەميێ وگرەنتيکرنێ وتەئمينێ بهێنە جێگيرکرن ،کار بو دوروستکرنا کارەبێ لديف پێتتڤيا ئاکنجيا بهێتەکرن، تورێت شە مەندەفڕێ وسيستە مێت ڤەگوهازتنێ بکەڤنە کاري ، بەردەوام کار بهێتە کرن بو دوروستکرنا بەنداڤا ، پشتەڤاني وهاريکاري بو جوتيارا وکارێ کشتوکالي بهێتە کرن ومەر ومالات بهێتە خودانکرن ، ئاسانکاري بو کەرتێ پيشە سازي بهێتە کرن رێك وپر و نەخوشخانە و قوتابخانە بەردەوام بهێنە دوروستکرن . کارێت پاشڤە رۆيي و سوزمە نديي و مە دح و سە نا ودۆ رياتيێ سنور بو بهێنە دانان ، ، ياسا بکريار بو هە ميان بيت ، پلە وپوست لديف مە رجابن ، پەرلەمانتار لديف هندە ك مەرجا بهێنە بەربژێرکرن ، پلێت تايبەت لديف ياساو رێنمايابن ، ئابورەکا بهێز ، لە شکرە کێ رێك و پێك لديف سيستە ما ومە رجا ، ئيرادا سياسي لسە ر بنە مايێ حە ژێکرنا وە لات پارێزي و دادپە روە ريێبيت ، ئەڤە دێ بنە بنەما بو وە لاتە کێ بهێز وباوە رپێکري ، لدە مێ وەرچە رخانا دێ سە نگا خو هەبيت ودێ شێن رۆلێ خو دناف لاکێشێت نافخويي وهەرێمي ونيفدەولەتيدا بينن ، دجهێ خودا دێ بنە هێزەك وبنە دە ولەتەکا ديفاکتو (امرالواقع )هەر وەکي فيدراليەت هاتيە راگەهاندن وەك ديفاکتو لسالا١٩٩٢ێ و لدستورێ عيراقێ هاتیە چەسپاندن وهەرێم بويە قەوارەکێ دستوري .