شیرین جەبارسەوزە
هەروەک ئاشکرایە کە ماوەیەکە حکومەتی فیدرالی و دادگای فیدرالی عێراق و هەندێ پارتی سیاسی خەرێکی کوسپ دانان بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستانن. حکومەتی هەرێمی کوردستان تاکو ئێستا زۆر دان بەخۆی دا گرتووە و دەرفەتی زۆری داوە حکومەتی فیدرال تاکو بە یاسایی و رێکەوتن کوسپەکان لابدەن، بەڵام هەر دیارە کۆسپدانان مەبەستێکی سیاسی و ئیقلمی لە پشتەوەیە بۆ دروست بوونی فەراغ دەستووری و پێشل کردنی مافی گەلی کوردستان. بەڵام هەندێ خال هەیە کە لەمەودوا سەرۆکی هەرێمی کوردستان بە پێی دەستهەڵاتی کە پێی دراوە و بەرپرسە وەک سەرۆکی هەرێم بۆ پارستنی مافی گەڵی کوردستان بەکار بهێنێت کە گرنگترین خاڵ و تاکە خالی زۆر بەهێز بۆ پارستنی ماف خەلکی کوردستان ئەویش مافی چارەنووس کە لە نەتەوە یەکگرتووەکان دا هەیە و دەتوانێت بەکار بهێنێت و داوای لە نەتەوە یەکگرتووەکان بکات یارمەتی هەرێمی کوردستان بدەن بۆ سازدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان. ئەمە چەند خاڵی گرنگ دەخەمە روو لە بابەتەکەم بۆ سوود وەرگرتن.
یەکێک لە ڕێگا پۆتانسێلەکانی سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق بۆ داوای هاوکاری لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی یان نەتەوە یەکگرتووەکان لە چوارچێوەی ناکۆکی لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی عێراق لەسەر هەڵبژاردن دەکرێت لە ڕێگەی پەنابردن بۆ ئەو بنەمایانەی پەیوەستن بە مافی چارەی خۆنووسین بێت.
مافی چارەی خۆنووسین بنەمایەکی بنەڕەتییە کە نەتەوە یەکگرتووەکان دانی پێدا دەنرێت و لە میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان و ئامرازە جۆراوجۆرە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤدا جێگیر کراوە. مافی هەموو گەلان دووپات دەکاتەوە کە بە ئازادی پێگەی سیاسی خۆیان دیاری بکەن، بەدواداچوون بۆ گەشەسەندنی ئابووری و کۆمەڵایەتی و کولتووری خۆیان بکەن و بەشداری لە پرۆسەکانی بڕیاردان کە کاریگەرییان لەسەرە.
لە چوارچێوەی هەرێمی کوردستانی عێراقدا، سەرۆک کۆمار دەتوانێ ئیدعای ئەوە بکات کە هەر دەستوەردانێکی ناڕەوا یان دواکەوتن لە پڕۆسەی هەڵبژاردن لەلایەن حکومەتی فیدراڵی عێراقەوە ڕێگری لە مافی چارەی خۆنووسینی گەلی کوردستان دەکات. بە چوارچێوەدان بە دۆخەکە لەڕووی پاراستنی مافە دیموکراسیەکان و ئۆتۆنۆمی دانیشتوانی کورد، سەرۆک دەتوانێت داوای پشتیوانی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەکگرتووەکان بکات بۆ ئەوەی ئەو پرەنسیپانە بپارێزێت.
هەرچەندە هیچ یاسا و بڕگەیەکی دیاریکراو نییە کە پرۆسەکە دیکتە بکات بۆ ئەوەی سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق داوای هاوکاری لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی یان نەتەوە یەکگرتووەکان بکات لەم سیناریۆیەدا، بەڵام کەڵک وەرگرتن لە پرەنسیپی مافی چارەی خۆنووسین دەتوانێت بنەمایەک بۆ دابین بکات داوای پشتگیری و دەستێوەردانی نێودەوڵەتی دەکات بۆ چارەسەرکردنی نیگەرانییەکان سەبارەت بە پرۆسەکە.
لە کاتێکدا ڕەنگە لە چوارچێوەی ئەرکەکانی سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراقدا پەیڕەوێک یان بڕگەیەکی دیاریکراو نەبێت کە بە ڕوونی ڕێگە بە داوای هاوکاری نێودەوڵەتی بدات لەسەر بنەمای مافی چارەی خۆنووسین، بەڵام ئەگەری ئەوە هەیە سەرۆک کۆمار پشت بە پرەنسیپی فراوانتر ببەستێت و بەرپرسیارێتیەکانی پەیوەست بە ڕۆڵی ئەوان لە پاساوهێنانەوە بۆ ئەو جۆرە کارانە. لێرەدا چەند خاڵێک لە چوارچێوەی ئەرکەکانی سەرۆک کۆماردا دەخەینەڕوو کە ڕەنگە پەیوەندیدار بن:
- بەرگریکردن لە دەستوور: سەرۆکی هەرێمی کوردستان بەرپرسیارە لە پاراستن و بەرگریکردن لە دەستووری هەرێمی کوردستانی عێراق. ئەگەر سەرۆک کۆمار پێی وایە ئەو مافانەی لە دەستووردا چەسپێنراون، لەوانەش مافە دیموکراسیەکانی دانیشتوانی هەرێم، پێشێل دەکرێن بەهۆی دواکەوتنی ناڕەوا لە پرۆسەی هەڵبژاردنەکاندا کە لەلایەن حکومەتی فیدراڵی عێراقەوە سەپێنراوە، دەتوانن ئیدعای ئەوە بکەن کە داوای هاوکاری نێودەوڵەتی پێویستە بۆ ئەوەی بکرێت ئەمە ڕوودەدات. ئەم مافە دەستوریانە بپارێزن.
- پاراستنی بەرژەوەندییەکانی هەرێم: ئەرکی سەرۆکە پارێزگاری لە بەرژەوەندییەکانی هەرێمی کوردستان و گەلەکەی بکات. لە ئەگەری دواکەوتنی هەڵبژاردن کە بە زیان گەیاندن بە پرۆسەی دیموکراسی و مافەکانی دانیشتوانی کورد سەیر دەکرێت، سەرۆک دەتوانێت ئیدعای ئەوە بکات کە وەرگرتنی پشتیوانی نێودەوڵەتی لە بەرژەوەندی هەرێمدایە بۆ ئەوەی پڕۆسەی هەڵبژاردن دادپەروەرانە و شەفاف بێت.
- پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان: زۆرجار سەرۆک بەرپرسیارە لە پاراستن و بەڕێوەبردنی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان بەناوی هەرێمی کوردستانەوە. داوای هاوکاری نێودەوڵەتی لە چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان لەگەڵ حکومەتی فیدراڵیعێراق دەتوانرێت وەک ڕێکارێکی ڕەوا لە چوارچێوەی ڕۆڵی سەرۆک کۆمار لە بەڕێوەبردنی ئەم پەیوەندیانە و بەرگریکردن لە بەرژەوەندییەکانی ناوچەکە سەیر بکرێت. لە کاتێکدا کە ئەم خاڵانە ڕەنگە ئەرکێکی ڕاستەوخۆ دابین نەکەن بۆ داوای هاوکاری لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی یان نەتەوە یەکگرتووەکان لەسەر بنەمای مافی چارەی خۆنووسین، بەڵام دەتوانرێت بەکاربهێنرێن بۆ بنیاتنانی کەیس بۆ پشتیوانی نێودەوڵەتی لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی پەیوەست بە پرۆسەی هەڵبژاردن و بەرزڕاگرتنی مافەکانی مرۆڤ. مافە دیموکراتیکەکانی خەڵکی هەرێمی کوردستانی عێراق.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.