▪ ناکۆکیێن یاسایی وئابوری وسیاسی یێن هەرێما کوردستانێ دگەل حکۆمەتا فیدڕاڵ ب چ ئاوایەک دایە وگرنگترین

چارەسەری ژلایێ نڤیسەر (هلات حسن مزوری)

پشتی ساڵا 2017 لسەر ڕاپرسینا هەرێما کوردستانێ بۆ سەربەخۆیی یێ توشی تەحەدیاتێن سیاسی و ئابوری وئێمناهی یێن بترس بون لگۆرەیی بەری ساڵا 2017کۆ د د ئاوایەکێ بلند یێ هەبونا سیاسی و ئابوری و دبلوماسی ولەشکەری بوو لێ پا ڕێڤەچونێن سەربەخۆیی بونێ زنجیرەکا ژدەست دانێن دەست نیشان کری بۆ هەرێمێ ئینان کۆ 40ژسەدێ ژ زەمینەیا لژێر کۆنتڕولا هەرێمێ وپتر 250 هزار بەڕمیل ژبەرهەمێ نەفتێ ژ بیرێن کەرکوکێ ب ئەگەرێ لێدانێن هێزێن ئێمناهی یێن عێراقی وچەندین ئەگەرێن سیاسی بونە ئەگەرێن ژدەست دانێ وزێدەباری کۆ بارێ یاسایی یێ هەرێما کوردستانێ بەرەڤ هویربوون و دۆژمنکاریێن بەرفرەهبون نەبتنێ ژحکۆمەتا عێراقێ بەلکۆ دەولەتێن دراوسێ ژی .وئەڤەژ ساڵا 2017 بەغدا سیاسەتا بەرفرەهی ژ ئارمانجا بهێزکرنا دەسهەڵاتا عێراقی ب ڕێ یا بکارئینانا فشارێن یاسایی ودارایی وسیاسی ولەشکەری دژی حکۆمەتا هەرێما کوردستانێ ئەنجامدەت ب شێوازەکێ ڕێکخستی ودیار.و دشەڕێ عێراقێ یێ ئابوری ویاسایی :بەغدا ب هەمی ڕێیێن یاسایی هاوردەیێن نەفتا کۆردی کۆنتڕۆل ودەستنیشان کرد وئێک ژ ستیراتیجیاتێن گرنگ ئەوێن بەغدا بکارئینای ئێخستنا ناڤێن وان کۆمپانیێن کاردکرین د چالاکیێن نەفتێ دا بێی ڕازیبونا بەغدا د لیستا ڕەش دا کۆ بویە پێکهاتەک ژ گەڤ کرنەکا یاسایی و نەهێلانا کۆمپانیێن نەفتی یێن نیڤ دەولەتی ول سەر ڤێ چەندێ ڕا عێراق بەرەڤ دادگەها تەحکیمی ب سەر ژورا بازرانی یا نیڤ دەولەتی کۆ پێگەهێ وێ پاریسە کۆ سکاڵایەک دژی تورکیا ڕاکر دلدیڤ ڕۆلێ وێ دساناهی کردنا هاوردەیێن نەفتا کوردی دهێلێن بۆڕیێن تورکی ودادگەهێ ل ئادارا ساڵا2023 ڕاگەهاند کۆ تورکیایێ سەرپێچی یا ڕێکەفتناما هێلا بۆری یێ یادناڤ بەرا عێراق وتورکیا ل ساڵا 1973 کریە وئەنقەرە ئیلتزام کرد ب دانا کۆژمێ 105 ملیار دولار بۆ بەغدایێ و بەرسڤەک بۆ ڤێ چەندێ ئەنقەرەیێ هاوردەیێن نەفتا کۆردی بەرەڤ مینایا جیهانا تورکی ڕاوستاند ئەڤەژی بۆ ئەگەرێ ژدەست دانا 5ملیار دولار ژ هاوردەیێ هەرێما کوردستانێ و گەشەپێدانا ئابوریا هەرێما کوردستانێ بەرەڤ نزم بون ۆ ڕاوەستاندنێ چو وبۆ ئەگەرێ گیروبونا دانا موچەیێن فەرمانبەرێن کوردستانێ.و داکۆ حکۆمەتا عێراقێ دەسهەڵاتا خۆ ب هێزتر بکەت لسەر حسابا حکۆمەتا هەرێما کۆردستانێ دەسهەڵاتا دادوەری لعێراقێ بەرەڤ ناکۆکیێن دستوری چو دژی هەرێما کوردستانێ، ولێبورینڤە هندەک ژ لایەنێن سیاسی یێن کوردی بەرەڤ دادگەها عێرڕاقی یا باڵا چون دئەحکامێن گرێدای ب کەیسێن یاسایی ودادگەها فیدڕال یا باڵا جەخت ل تایبەتمەندیێن خۆ یێن دادی کرد وداخوازکرد ب فەرمی هەمی دەزگەهێن ب کار ل هەرێمێ بهێنە ڕاوەستاندن ژپەڕلەمان و کۆمیتەیێن ناڤخۆیی ئەوێن گرنگ بۆ دانانا یاسایاو چێکرنا بڕیاران دابنە ئەگەرێ ئاڵۆزبونا شیانێن هەرێما کۆردستانێ لسەر کاری وەک حکۆمەتەکا سروشتی .وسەرەڕای دوو دلیا حکۆمەتا هەرێما کوردستانێ وەک دان پێدانەک ژ تایبەتمەندی یا دادگەها عێراقی یاباڵا حکۆمەتا هەرێما کوردستانێ هێدی هێدی ب جۆڕەکێ دوودلیێ بەرەڤ ڕازی بونا بڕیاران ڤەچو ئەڤەژی ب پلەیا ئێکێ بۆ گرنگی یا سڤکرنا ئاڵۆزیێن زێدە دکەیسێن بەردەوام دبودجەیا هەرێم و بەغدا و ژدەست دانا 90٪ ژ هاوردەیێن نەفتێ وهوسا بارودۆخێ هەرێما کۆردستانێ یێ یاسایی و ئابوری وسیاسی کەفتە د بارودۆخەکێ خڕاب ونەجێگیردا.بدیتنامن نەبونا یاسایا نەفت وغازان ل عێراقێ کۆ تانوکە دەسهەڵاتا تەشریعی ئەڤ یاسایە دەرنەئێخستیە گرنگترین ئاریشەبۆ بو ناکۆکیێن بەردەوام یێن یاسایی وئابوری کۆ گرێدای داهاتێ نەفتێ بن تێدا هەمی پشکا ڕێکبخێت یێت ناڤبەرا هەرێمێ وبەغدا وجەخت ل بەرامبەر حکۆمەتا فیدڕاڵ بکەت بگرنگی یا دەرئێخستنا یاسایا نەفت و گازان ب ڕازی بون ووەرگرتنا ڕاوێژکاری یا هەردو لایەنان وهەروەسا دڤێت حکۆمەتا هەرێمێ کاربکەت لسەر ڕێکەفتنامەیێن سیاسی یێن دبلوماسی ب ڕێکا گەنگەشەو دبلۆماسیەتا نەرم لسەر نەفت و بودجەیان چونکە ئەوناکۆکیێن چێبوین کۆ گرێدای دستورێ عێراقێ نە بزەحمەت دەستور بهێتە ڕاستڤەکرن ل بارۆدۆخێ نوکەدا.
www.zebadinan.com