▪  هەشتێ ئادارێ ڕوژا جیهانیا ئافره تان

نڤیسین “ئەدیبا عەزەدین تاهر”
بێگومان ڕۆژا جیهانیا ژنان بوونەیەكا سالانەیە کوو د وێ ڕۆژێدا ئاهەنگ دگێڕن ژ بوو كچ و ئافرەتان ل سەرانسەرێ جیهانێدا. ئەڤ ڕۆژە هەموو ساڵەک ل هەشتێ ئادارێ ب ڕێڤە دچیت و ئامانجا وێ هوشیار کرنا ئافرەتان ل دوور ڕولێ وان د کومەڵگەهی و جیهانێدا و هەروەسا بەرنگار بوون و هەولدانا خەباتا جێندەری یە. ئەڤ گوتارە دکاریت ڕووناهی بخەتە سەر دیروكا وێ ڕۆژێ وئامانج و ئەركێن ئەو ڕوداو و چالاکیێن ل ڤێ ڕۆژێدا ڕوی ددەن و گرنگیا وێ ب ئاهەنگێرانا ئافرەتان و کچان ل کومەلگەهی ددەت.هەروەسا دکاریت ئاماژە پێدانەك ب ئەوان پێشهات وپێشنیاران بدەین یێن کوو ل دوور كارێ و ئامانجێن ئافرەتان لسەرانسەری جیهانێدا چێدبن.
ڕۆژا جیهانیا ئافرەتان د هەشتێ ئادارێ ب ڕێڤە دچت. ئەڤ ڕۆژە ل روێدانێن دیروكی و شورەشگێڕیدا سەرچاوە وەردگریت .ئەڤە ژی ڤەدگەڕێت بو دەورووبەرێ ساڵا 1910 دەمێ كوو ل کۆنفرانسا ئافرەتێن سوشیالست ل باژێڕێ “کۆپنهاگن ” پایتەختێ دانیمارک بڕیار هاتە دان کوو ئێدی سالانە ڕۆژەک ژ بوو ڕێزلێنان ل ئافرەت ومافێن وێ بهێت تەرخان كرن .پشتی ڤێ ئوو د سالا 1911 ئیدی ئێکەمین سالڤەگەرا ڕۆژا جیهانی یا ئافرەتان ل وەلاتێن جوداجودا ب ڕێڤە دچیت تا نها.ب تێپەڕ بوونا دەم ئەڤ ڕۆژە بوو ب ڕویدانەك نێڤ دەولەتی، کوو ئیدی ئامانجا وێ ژ ب هێزکرنا ڕۆل پێگەهێ ئافرەتێ ل جڤاكیدا و بەرەنگاربوونا جوداکاریا ڕەگەزیدا خوە نیشان ددەت.
هەر ل وی دەمیدا ڕۆژا جیهانیا ئافرەتان وەکوو دەلیڤەیەك ژ بوو ئاهەنگ گێڕان بوئافرەتان و کچان و هوشیارکرنا خەڵکی ل دوور پرسێن ژنان و ب هێز ئێخستنا پێگه هێ ئافرەتان ڵ کومەلگەهی دا خوە نیشان دایە.
ڕۆژا جیهانیا ئافرەتان دەرفەت و دەلیڤەیەك گەلەک باشە بوو ئاهەنگ گێڕانێ ژ بوو كچ و ئافرەت خانمێن جیهانێ و نەخاسمە خانمێن كوردستانێ،هەروەسا دکارین پێشنیارا ئەنجامدانا چالاکیێن جێواز و جوداجودا بدەین كوو ل ڤێرێدا چەند پیشنیازو دیتنان ژ بوو كوو ئاهەنگ گێڕانا تایبەت ب ڤێ ڕوژێ زێدەتر بگەهژت ئارمانجێن خوە.
ئەنجامدانا کوومبوون و کۆنفرانسان: لدوور بەر پرسیارەتیا ئافرەت و جوداکارییێن جێندەری دکاریت یارمەتیدەر و ئالیكار بت بو زێدەتر کرنا هشیاری و ب هێز كرنا پێگەهێ ئافرەتان د كوومەلگەهیدا.
ڤەكرنا پێشەنگەھ و نمایش کرنا فیلمێن دیکۆمنتاری و بەڵگەنامەیی: تایبەت ب پرسگركێن ئافرەتان دکارت کوو ئالیكار بت ل بلندكرنا هشیاریا گشتی و بەرەڤ پێشڤەبرنا هزر و بیران ئوو پێشکەفتن و پێشڤەچوون لدوورمافێن ئافرەتان.
ئەنجامدانا كار و چالاكییێن هونەری:كوو ب هونەر چاند و كلتورێن جڤاكی ڕە هاتینە گرێدان مینا نەمایش و تیاترێن سەر جادە و شەقامان و شانووگەری و چالاکیێن هونەری یێن گرێدایی ب ڤان كار و چالاكیان د سەنتەرێن تایبەت ب ئافرەتان و ژ بوو ئاهەنگ گێڕانا ڤێ ڕوژێ ژ لایێ ئافرەتێن خودان شیان و هونەرمەند كوو دكارن ڕەوشا ئافرەتان بەرەڤ پێشڤە ببەن و ببنە مەیكینەیا هزرمەندیا ئافرەتان د جڤاكی و كومەلگەهی ڕێزگرتن ژ بوو مافێن ئافرەت و هزر و بیرێن وان ببەن.
ئەنجامدانا خولێن ڕاهێنانان و پەروەردە كرنان: سەبارەت ب مافێن ئافرەت و خوە ئاگەهدارکرنا ئافرەتان و بەرنگاربوونا وان ل هەولێن جێندەری و بابەتێن دیتر ئین پێدڤی ب ئافرەتان دکارێت ببیت ب زێدەکرنا زانیاری و هشیاری ل کومەلگەهیدا د ڤێ بوارێدا.
پشتگیری كرنا ڕێکخراو و سازییێن فێرخوازی و ڕێکخراوێن قازانج نەویستێن دکارنن هەڤکاربن ل بەرەڤ پێشڤەبرنا ئامانجێن ئەوان سازی و ڕێکخراوێن خوبەخش یان ڕاگەهاندنا پشتەڤانییێ بوو وێ سازی و ڕێکخراوێن خێرخواز یێن کوو لدوور مافێن ئافرەت چالاکیان دكەن ئوو ب ئەنجامدانا هەرئێکەک ل ڤان چالاکیان دکارن هەڤکار بن ل ئاهەنگ گێڕانێ ب بوونەیا ڕوژا ئافرەتان ، ئوو دكارن كوو پێگەهێ ئەوان ل کومەلگەهیدا ب هێز بکەن و بەرنگاربوونا هەولدانا نەمانا جێندری بدەن.
هەژی گوتنێیە کوو ئێکەم ئاهەنگا ڕۆژا ئافرەتان ل سالا (1909) ل نیویورکا پایتەختێ ئەمریكا لبەر وێ مانگرتنا ئێکەتیا نێڤ دەولەتی یا کرێکارێن کارگەها جلوبەرگێن ئافرەتان کوو سالەک بەری هاتبوو ئەنجام دان ب ڕێڤە چوو لبەر هندێ ژی هەشتێ ئادارێ ب ڕۆژا جیهانیا ئافرەتان هاتیە دانان.
ئەدیبا عزەدین تاهر “زاخۆ “
((2024))