بێوارحسێن زێبارى،هه‌ولێر:
حكومه‌تا هه‌ریما كوردستانێ ،گرێ و كارو چالاكیێن وێ هاتینه كرنێ ، دوارێن جودا جودا یێن سكته‌رێن ژیانێ دا ،وه‌ك سكته‌رێن (ئاڤه‌دانى ،چاندن ، په‌روه‌رده و ساخله‌مى ….
ئه‌ڤه و یێن دیتر ژى ئه‌و یێن كۆ سكته‌رێن هه‌ره گرنگن دهێنه قه‌له‌م دانن، بۆ رێڤه‌به‌رنا ژیانا وه‌لاتیان ، لێ ڤان سكته‌رێن هه‌نێ دا ،وه‌ك لایه‌نێ ئێكێ به‌رپرسیاره ژ هه‌ر واره‌كێ ڤه بیت . بۆ پێشئێخستن و زه‌نگین كرنا وان ,ژ روویێ ئاڤه‌ندانى و خزمه‌تێن هه‌ژى بۆ بهێنه كرنێ.
ئه‌م دێ به‌حس هنده‌ك ژ وان كارو چالاكى و سكته‌رانه كه‌ین ئه‌و ژى نموونه لسه‌ر چاندنێ بیت كۆ گرنگى و روول و پێگه‌هى حكوومه‌تێ و كارو كریارێن وه‌لاتیان ژى تێدا چییه ؟
.ئێكه‌م جار حكوومه‌ت به‌رپرسیاره ,بۆ گرنگى دان و پێشكه‌فتنا هه‌ر سكته‌ره‌كێ ژیانێ ,دناڤا وه‌لاتى دا،چونكى ئه‌گه‌ر هندى گرنگى ب كه‌رتێ چاندنى و جوداهى ژ وى بهێته دان ,ل وى ده‌میدا ئه‌و دبیته ئه‌گه‌رێ هندێ كۆ ره‌وش و كارو بارێن باشتر و به‌رهه‌مه‌ك زێده‌تر ب كه‌فتیه بازارى دا ،ئه‌ڤه ژى دڤێت حكوومه‌ت هاریكاریا جوتیاران بكه‌ت و جوتیار ژى فێرى كارێن چاندنێ یێن بسپۆرى بن و خولێن فێربوونى و هشیارى ژى بێنه ڤه‌كرن ،ژ هه‌ر روویه‌كێ ڤه بیت ,بۆ هندێ دا كه‌سێن ئه‌كادیمى دروست ببن,د بوارێَن جودا جودا دا.
دیسا حكوومه‌ت وه‌ك(كیمیا،ئامێرێن سه‌رده‌م و یێن نوێ بێخته بازاى و هاریكاریه‌ك باش بۆ جوتیاران بهێته كرن.
به‌لێ هه‌تا نوكه وه‌ك پێدڤى بوون ,ل هه‌رێما كوردستانێ ,گرنگى ب كه‌رتێ چاندنێ نه‌هاتیه دان و هاتبیته كرن ژى ل هنده‌ك ده‌ڤه‌ر و كاران دا لێ ئاستێ پێدڤى بوونێ دا نه‌بوویه ، له‌وما دبیننین كۆ به‌رهه‌مه‌كێ جوان و مودرێن ب نمرا هه‌ره باش به‌رهه‌م ناهێت .بۆج بەرهەمێ بیانی نەک یێ خۆمالی.
به‌لێ هه‌ر ده‌ما په‌یوه‌ندیا دناڤبه‌را جوتیار و لایه‌نێن شوله‌ژى دا خوش بیت یا موكم بیت ,ل وى ده‌میدا, كار و به‌رهه‌م هه‌ره باش بده‌ستڤه ئێت و نابیت حكوومه‌ت ژى تنێ گرنگى ب ئێك مادده بده‌ت ,وه‌ك نه‌فت نموونه، هه‌رده‌ما گرنگى د بوارێن دیتر ژى دان ,ل وى ده‌میدا ئێكسه‌ر دبیته ژ وان وه‌لاتێن پێشكه‌فتى كۆ راده‌كێ د وارێ چاندنێ دا روول هه‌بیت .
“هەتا نها وەک ئاستێ پێدڤیبوون، هەڤکاریا جوتیاران نەهاتیە کرن”
به‌لێ هه‌یا نها پتریا هه‌ره زۆریا به‌رهه‌مێن مه نافخوی نینه و پتر ژ وانا یێن ده‌رڤه نه و رێگرى وه‌ك پێدڤى بوون لى َنه‌هاتییه كرن، كۆ یێن نافخویێ روول و هه‌بیت د بازِارى دا.
به‌لىًَ هندى بینن خه‌لكێ مه باوه‌رى و پتر بكارئینان وان بۆ به‌رهه‌مێ خۆمالى نیه ,بۆ یێن ده‌رڤه ده‌ستى َخوه درێژ دكه‌ن ، ئه‌ڤه ژى ڤه‌دگه‌رێته ڤه بۆ نه‌بوونا چو سیسته‌مه‌ك جێگیر و پێشكه‌فتى و نه‌بوونا پلانه‌كا رێك و پێك دبیت لسه‌ر كاغه‌زى یان ژى تنێ گوتن بیت نه‌ك ب كریا ئه‌و پلانه بهیًَنه بجئینان ,له‌وما ئه‌و دبیته ئه‌گه‌ر كۆ نه‌هاوسه‌نگییه‌ك هه‌بیت ,دناڤبه‌را (حكوومه‌ت ، جوتیار، به‌رهه‌مێ نافخۆیى و یێ بیانى) ژى ئه‌ڤه ته‌مامكه‌رێن هه‌ڤدوو نه ,بۆ باشتر كرنا وان رێیێن باشتركرنا به‌رهه‌مێ خۆمالى .
هه‌تا نوكه وه‌كى پێدڤى بوون هاریكاریا جوتیاران و خه‌لكى نه‌هاتیه كرن, كۆ گرنگیه‌كا زێده‌تر ب كه‌ت و به‌رهه‌مێ خۆ بده‌ت،وه‌كى مه ئاماژه دایه پشته‌ڤانىكرنێ ,هه‌رده‌ما پشته‌ڤانیا خه‌لكى هاته كرن ،وى ده‌مى خه‌لك پتر كار كه‌فت و كارێن باشتر ئه‌نجام ده‌ت. لێ هه‌تا نوكه گرنگى ب گوندان نه‌هاتیه دان ژ روویێ خزمه‌تێن سه‌ره‌كى و ده‌ستپێكى وه‌ك رێ و بان و پر و كاره‌با و ئه‌گه‌ر ئه‌ڤه نه‌بن چه‌وا جوتیار قه‌ستا گوندێن خۆ كه‌ت بۆ سه‌خبێر و پاكژ كرنا ره‌زێن خۆ.
“جوداهییەک هەیە د بیاڤێ خزمەتگوزاری یان وەک رێ و رێک و بانان، دەڤەر هەیە هەر رێیا هەموو تورابیە دگەل گوندێن وێ ژی دبیت رێک هەر نەبیت.”
یان ژى ئه‌گه‌ر هه‌ر ده‌ڤه‌ره‌كێ كۆ ب چ یا ناڤ و ده‌نگ بیت ، وه‌ك نموون ده‌شتا ناڤكورێ یا زه‌نگینه ب ته‌ماته و برنج و گه‌نم … و به‌رهمێن دیتر ل وان ده‌ڤه‌ران ,وه‌كى كارگه‌ه و جهێن هه‌لگرتنا به‌رهه‌مى جهه‌ك باش هه‌بیت دێ ئه‌و به‌رهم هه‌تا ل ده‌رڤه ژى روول هه‌بیت . به‌لێ چو گرنگیه‌ك وه‌ها پێ نه‌هاتیه دان به‌رهه‌مێ ,له‌وما ب شێوازه‌كێ نه رێك و پێك دهێته بازارى دا و كرین و فرۆتن پێ دهێته كرن.
هه‌رده‌ما ب جوانترین شێوه ئه‌و به‌رهه‌م هاته به‌رهه‌ڤكرن بۆ بارزاى ،ل وى ده‌میدا ,پاشى ناڤ و ده‌نگى و كریارێ خوه نه‌بیت ,به‌لێ تشتێ گرنگتر ئه‌وه بكارئیبنان بسپۆرێن چاندنێ بۆ بكارئینان توڤ ده‌م و كارێن چاندنێ, كۆ دڤێت روولێ خوه رابن, بۆ پتر بكارئینان ئاخ و ئاڤ و هه‌وایىه‌كێ گونجاى.
ژینگه‌ه ژى ئێكه ژ كاریگه‌ریا خوه یا ئێكسه‌رى هه‌بیت لسه‌ر هه‌بوونا باشى وخراببیێن به‌رهه‌مى و تۆڤى ، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و ژینگه نه‌یا ساخله‌مبیت بۆ وى توڤى ئه‌ڤه نابیته به‌رهه‌مه‌كێ جوان وسه‌ركه‌فتى ،چو بهاو بازاره‌ك وه‌ها نابیت.
ئه‌ڤه هه‌نێ كورتى به‌حس چاندنێ كر، و سكته‌رێن دیتر ژى هه‌موو ب ساخ وله‌تێن خۆ ڤه گرنگن بۆ پێشكه‌فتن و باشتر كرنا ژین و ژیارا خه‌لكى .
ئه‌گه‌ر به‌حس سكته‌رێن دیتر ژى بكه‌ین دێ هه‌موو ئه‌و بن یێن د وارێ چاندنێ دا ، جونكى دڤێت د هه‌ر سكته‌ره‌كێدا گرنگى و روول و پێگه‌ه و د وارىًَ خۆ دا هه‌بیت ئه‌و ژى دڤێت خول و هوشتیار كرن دگه‌ل پشته‌ڤانیا لایه‌نێ شوله‌ژى ,كۆ بێ ئه‌ڤه پشته‌ڤنیه یێ سه‌ركه‌فتى نابیت ، به‌رهندێ دڤێت كه‌سێن ئه‌كادمى و بسپۆرى روول هه‌بیت و گرنگى پێ بهێته دان ژلایێ حكوومه‌تى ڤه .
“دگەل ڤانە ژی هەتا رێژەکا دیار کری خزمەتێن باش ل هندەک سکتەر و دەڤەران دباشن ، بەلێ ئەڤە نابیتە هەجەت کو بێژین یا بێ کێماسیە”
به‌لێ به‌حس باشى و خرابیێن ن حكوومه‌تێ بكه‌ین؟
حكوومه‌تا مه هه‌تا راده‌كێ ل هنده‌ك سكته‌ران روول هه‌بووبه نموونه ژى لسه‌ر رێك بانان كو تا راده‌كێ باش شیاینه رێیێن مودرێن و سه‌رده‌میانه دروست بكه‌ن ، لىًَ دبیت ئه‌ڤه بیته جهێ پرسیارێ بو وه‌لاتیان, جونكى دبیت ل هه‌موو ده‌ڤه‌ران ئه‌ڤ یه‌كه نه‌هاتنبیته كرن ل ده‌ڤه‌را وان یا تژى بیت ژ كێماسیان ,نه‌خاسمه رێ و بانانن , به‌حس ساخله‌میى بكه‌ین نموونه كورتى ، ئه‌وه كۆ چه‌ندین نه‌خوشخانه و بنگه‌ه و كه‌رتیًَن ساخله‌مى هاتینه ئاڤاكرن، وه‌ك ئاڤا نابین كو یا بێ كێماسیه به‌لێ تا راده‌كێ باش پێنگاڤ هاڤتنیه‌َ تایبه‌ت سه‌رده‌مێ كۆرۆنایى ،دگه‌ل هندێ دا ژى كۆ روویى خرابیێ ڤه ژى كۆ هند كێماسى هه‌نه ئێك ژوان زۆریا ده‌رمانخانه, كۆ ئه‌ڤه بوویه بار گرانى و هه‌ڤركیه‌ك بۆ بلند بوونا بهایێ ده‌رمانان و نه پێگریا تومار كرنا وان ل وه‌زاره‌تا ساخله‌میێ یان ژى ئێكسپایه‌ر و چه‌ندین روودانێن دیتر ژى ناڤا كه‌رتى داهه‌نه ,وه‌ك نه‌گرنگى دانا نوژدارن د ده‌واما خۆ یا سپێده‌هییان كۆ نه‌ساخێ خو فرێكه‌ته ئێڤاران تنێ بۆ بهایێ پلێت و فرۆتنا هنده‌ك ده‌رمانێن خوه و هه‌تا داوى .
به‌حس په‌روه‌ردێ بكه‌ین ، كۆ ئه‌ڤ كه‌رته ئێكه ژ كه‌رتێن هه‌ره گرن بۆ ئاڤاكرنا هه‌ر ملله‌ته‌كێ ،مه وه‌ك په‌روه‌رده كار و چالاكیێن باش هاتنه كرن، ژ روویێ هه‌بونا ئاڤاهى و ماموستا و بسپورێن هه‌ره باش و دگه‌ل گورینا چه‌ندین سیته‌م هه‌موو وه‌ك جه‌رباندنه‌كى نه بۆ ئاستێن خاندنى , دگه‌ل گرنگى دان ب زانكو و په‌یمانگه‌ه و باخچه و قوتابخانێن ئه‌هلى ، دبیت ئه‌و ژى ده‌رگه‌هه بیت بۆوان یێن ده‌لیفه نه‌بویه ل حكومى ، به‌لێ ئه‌ڤه نابیته كافى كۆ كه‌رتێ هه‌نێ بێ كێماسیه كۆ تژى گله‌ى هه‌نه ئێك ژ وان كێمیا میلاكى ل چه‌ند په‌روه‌ردان و نه‌بونا په‌روه‌رده‌كا ساخله‌م و ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌رێ هه‌موو ئاریشان.
له‌وما دبینن ژ هه‌ر روویه‌كێ ڤى بیت كۆ ئه‌م تووش دبین ژ به‌ر نه‌بوونا په‌روه‌رده‌كا باش .
نموونە ژی لسەر ڤی بابەتی ب کورتی و پوختی ئەوە “هەتا نوکە نەشیاینە مفای ژ بەرهەمێ خۆمالی وەرگرن ، بەرهەمێ بیانی کاریگەریا خۆ کریە سەر بها و جهێ خو کریە دناخێ خەلکی دا ،ئەڤە ژی بێ سەربەری و رێک و پێکیا بەرهەمێ خۆمالی دەمێ دکەفیتە ناڤا بازاڕ ی دا “
دیسان نه‌بوونا ئاڤاهیێن مودرێن كو دكمن , وه‌ك ئه‌هلى گرنگى ب ئاڤاهى و كه‌ل و په‌لێن باش و زۆر نه هاتیه دان , زۆریا هژمارا قوتابیان ژى ئێكه ژ سه‌ده‌مێن تێكدانا دره‌وونێ وان د پۆلێدا .
دیسا کورتی بەحس کارەباێ بکەین ،چەندین سالە کارەبا دبیتە ٢٤ دەمژمێری ،لێ هەیا نها وەک هەر جار سەرێ مەهێ دهێت دبیتە گلەی و گازندێن وەلاتیان ژ بەر گرانیا بهایێ ئەمپێرا کارەبا مولیدێ ، نەبوونا سیستەمەک کو بکارن کارەک باش بهێتە کرن ،دکەرتێ کارەبێ دا ژی .
ژبلی کارەبێ ، سکتەرێن دیتر ژی وەکی مە گوتی نە تنێ تیشک بێخینە سەر خرابییا بەڵکو باشی ژی هەنە هەتا رادەکێ هندەک کاران دا تشتێ هەرە باش کریە، لێ ئاستێ پێدڤی بوونێ نەبوویە ، ئەو کار و کریارێن هاتینە کرن.
ئه‌گه‌ر به‌حس سكته‌رێت دیتر ژى بكه‌ین هه‌مان كا رو ئه‌نجام هه‌نه ، له‌وما لێره دا ب گشتى به‌حس هند كاران كه‌ین ، وه‌ك مه گوت نه‌بوونا پشته‌ڤانیا جوتیارى یان نه‌بوونا جوتیاره‌كى سه‌ركه‌فتى و كیمیا میلاكى ماموستا و ئاڤاهى و زوریا ژمارا قوتابیان و چێكرنا رێ و رێن مودرین …… هتا داوى كو دڤێت هه‌بوونا گرنگیه‌كا باش بهێته دان ژلایێ حكومه‌تێ ڤه، كۆ ئه‌و كار و كریارێن هاتینه كرن ، ناینه ئه‌گه‌ر كۆ بێژیبن هه‌رێم یا بێ كێمیاسیه یه‌لێ ئه‌ڤه نابیته هه‌جه‌ت كو بێژین حكومه‌تىًَ چ نه‌كریه ژى، ئه‌و ژى نابیت ,ل گوره‌ى كا رو به‌رنامه و پلانا خوه یا كورت ودرێژ كار كریه , به‌رده‌وامه ژى ل سه‌ر كارێ خۆ لێ وه‌كى مه گوتى نه ئاستى َ پێدڤى بوونێ دایه و ئه‌و كارێن كرى دبیت ل ده‌ڤه‌رێ تژى بیت ژ خزمه‌تێن باش ، هه‌ر جه‌وا بیت تاراده‌كێ شێن بێژن ب رێژا باشیێن هاتینه كرنێ ,دگه‌ل ئه‌و خزمه‌تگوزاریێن نه‌ته‌مامبووى ب رێژا نه‌گه‌هیته ١١ سه‌دێ و دبیت پتر و كێمتر ژى بیت ,جونكى ده‌ڤه‌ر هه‌یه خزمه‌تێن سه‌ره‌كى و تنێ هاتنه كرن ,یێن دیتر نه‌هاتنه كرن، یان گرنگى پى َنه‌هاتیه دان .
ده‌رئه‌نجامێ ڤان كارو كریارێن حكوومه‌تێ ئه‌وه كۆ ده‌ركه‌فیت و دڤێت راوه‌ستاندنه‌ك بۆ بهێته‌كرن ئه‌وه د راستیدا ، گرنگى ب كه‌سێن ئه‌كادیمى و بسپۆر و كه‌رتێن جودا جودا بده‌ت, بۆ هندێ كۆ بكاریت ژ روویێ سامان و ئابۆره‌كێ سه‌ركه‌فتى هه‌بیت بۆ هندى بكاریت جهێ نه‌بوونا نه‌فتى نموونه داكه‌فت یان روول نه‌ما جیهانێ ,ئه‌و بشێت گازى یان چاندنى یان گه‌شتووگوزاى,كۆ هه‌ر سكته‌ره‌كێ دیتر بكاربیینت و ئابۆره‌ك موكم هه‌بیت , بۆ هندێ دا بكاریت تا راده‌كێ به‌هه‌مێن نافخوى گرنگى هه‌بیت و ببیت به‌رهه‌ئنینان, نه‌تنێ ل گرنگى بده‌ت وه‌لاتى دراوسێ, هه‌رده‌م سنوران یان ده‌روازن ئاریشا بۆ دروست بكه‌ن,بۆ هندێ كۆ هه‌رده‌م بن ده‌ست بن و ئه‌و ده‌ستكه‌فت بهێن ژبیر كرن.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.