▪ تورکیا به‌رده‌م دورست کرنا ده‌ستوره‌کێ نوی و هه‌مان ده‌‌م ئهردۆغان ل پرۆسه‌یا سیاسه‌تا تورکیا توشی شکه‌ستن بویه
عومه‌ر توفی
………………….
ده‌وله‌تا تورکیا سیاسه‌تا وان پره ژ سه‌ربورێن مێژووی ته‌نها ل ناڤخوی وه‌لاتی دا نه به‌لکۆ ل رۆژهه‌لاتا نافین و کێشوه‌رێ ڕۆژئاڤا ژی هه‌یه و ب ده‌وله‌ته‌کا جه‌ماوه‌ری دهێته هه‌بونێ و سیسته‌مێ کوماری پهیرهو دکه‌ت و نها دا تورکیا بهردهوام کار دکه‌ت دا کۆ پێگه‌هێ سیاسی و دیموکراسی ل ناوچێ دا ب هێزه‌کا کاریگه‌ر دیار بکهت جونکی ئه‌گه‌ر ئه‌م ریالیزمی ( واقعیگه‌ری ) دیار بکه‌ین تورکیا کار لسه‌ر جێبه‌جێکرنا پروسه‌یا ئایدیالیزم ( فەلسەفه‌یا ) جیوستراتجی دکه‌ت و رێچکا ده‌وله‌تێ لدیف پرسا پروپاکنده‌یا پالدایه به‌س ل بنیات دا چ عه‌سل و ئه‌ساس ژ بۆ ئه‌ڤێ جه‌ندێ نینه .
ژبه‌ر شکه‌ستنێن ئێك لدیف ئێکێن رهجب ته‌یب ئه‌ردۆغانی ل پروسه‌یا سیاسه‌تا ده‌وله‌تا تورکیا نها وه‌لات که‌فتیه دناف قه‌یرانه‌کا مه‌زن دا ئه‌ڤ قه‌یرانه بویه ئه‌گه‌رێ هندێ وه‌لات پێگه‌هێ خۆ یێ باوه‌ریێ به‌رامبه‌ری کومه‌لگه‌ها نیف ده‌وله‌تی و ئێکه‌تیا ئه‌وروپا ب ته‌مامی ژ ده‌ست بده‌ت و نها دا شی وه‌لات بهردهوام به‌ره‌ف لاواز ڤه‌دچیت .
به‌لگه‌یا هه‌ره گرنگ ژ بۆ دیار کرنا شکه‌ستنا سیاسه‌تا ئه‌ردۆغانی لسه‌رتاسه‌ری تورکیا چ ل ئاستێ پارتایه‌تی یان ده‌ستهه‌تداریێ دا بیت ٫ ل سالا ( ۲۰۰٥ ) تاکۆ نها تورکیا بهردهوام گڤتوگویێ چ ب رێکا پارتێن سیاسی یان حکومی یان ده‌ستهه‌لاتێ بیت و گڤتوگویێ دگه‌ل ئێکه‌تبا ئه‌وروپا دا دکه‌ت دا کۆ به‌شدار بیت دناف پروسه‌یا سیاسه‌تا ئێکه‌تیا ئه‌وروپا و بیته ئوڕگان ( ئه‌ندام ) دگه‌ل ئه‌وروپا به‌س هه‌تا نوکه ئه‌ڤ هه‌‌ولێن ئه‌ردۆغانی دها‌ڤێشیت هه‌می توشی شکه‌ستنێ بوینه .
جونکی ئێکه‌تی ئه‌وروپا ب شێوه‌کێ چارچوڤه‌ی و دیار په‌سنا سیاسه‌تا ده‌وله‌تا تورکیا و تایبه‌ت سیسته‌مێ حکومرانیێ ئه‌وا نها وه‌لاتی برێڤه‌دبه‌ن و به‌رده‌وامیێ ده‌نه پروسه‌یا خۆ یاا سیاسی جونکی نوکه تورکیا ل رویێ سیسته‌مێ سیاسه‌ت و دیمورکراسیه‌تێ و ئازادیێ شکه‌ستنه‌کا مه‌زن تومار کریه و تورکیا ب وه‌لاته‌کێ کۆلۆنیالیزم ( داگیرکەر )ی دهێته نیاسین .
ئه‌گه‌ر ئه‌م ب شێوه‌کێ پراکیتیکی به‌حس پروسه‌یا سیاسه‌تا تورکیا بکه‌ین پشتی ئه‌و شه‌رێ کۆ جیهان هه‌می پێڤه هاتیه گرێدان و تایبه‌ت رۆژهه‌لاتا نافین ئه‌و شه‌رێ بێ ئه‌نجام ل رۆژا ( ۳ ئوکتوبه‌را سالا ۲۰۲۳ ) دناڤبه‌را ( حماس و أسرائیل )دا سه‌رهلدای پیچه‌ك سیاسه‌تا ئه‌ردۆغانی دابه‌ش کر لسه‌ر دوو قوناغێن به‌رگری کرنێ ئه‌وژی ئهردۆغان ( به‌رگری ئیسلامێ یان به‌رگری ناتویی ) بکهت ٫ ئه‌گه‌ر باس ل ناتویێ بکه‌ین ده‌وله‌تا تورکیا ل سالا ( ۱۹٥٢ ) به‌شداری بویه دناف پرسا ده‌وله‌تێن ناتو دا ل ماددێ ( ۳۲ ) یاسا ناتو وه‌سا هاتیه دارێژتن هه‌ر ده‌وله‌تا ناتویێ دا به‌شداربوی توشی ئاسته‌نگێن سیاسی یان ئابووری یان سه‌ربازی بیتن دڤێت ئه‌و ده‌وله‌تا ناتو نێزیكی هاریکاریێن سه‌ربازی و ئابووری پێشکێش ئه‌وێ ده‌وله‌تا ئاسته‌نگ بو دروست بوی بکهت و ل رویێ ئیسلامێ ژیدا سیاسه‌تا ئهردۆغان وه‌سا دخوازیت پشته‌ڤاینا حماس بکهت و ئه‌ڤ پشته‌ڤانی کرنه ب هه‌می شێوه‌یا دژی پروسه‌یا سیاسه‌تا ئێکه‌تیا ئه‌وروپا یه و دێ تورکیا باجه‌کا مه‌زن ده‌تن ..
و پشتی پارتا ئاکپارتی ب سه‌روکاتیا رهجب ته‌یب ئهردۆغان ل ۳۱ ئادارا ئه‌ڤ ساله دا توشی شکه‌ستنه‌کا مه‌زن بویه به‌رامبه‌ری پارته‌کا ئوپوزسوین بناڤێ پارتا کوماری گه‌ل ب سه‌روکایه‌تیا ئۆزگور ئۆزه‌ل پشتی جه‌ندین سالێن دیر و درێژ جاره‌کا دی پارتا کوماری گه‌ل پێگه‌هێ سیاسه‌تا خۆ بهێز کر و بهێزه‌کا نوی به‌شدار بوون دناف پروسه‌یا سیاسه‌تا ده‌وله‌تا تورکیا .
ئه‌گه‌رێ هه‌ره سه‌ره‌کی شکه‌ستنا رهجب ته‌یب ئه‌ردوغانی ژ بۆ هندێ دزڤریت نها دا تورکیا دناف قه‌یرانا سیاسی و دیموکراسی و ئابووری ..هند دنالیت جونکی ئیدی کوردان ب هیچ شێوه‌کێ باوه‌ری ب سیاسه‌تا و ده‌ستهه‌لاتا نها پارتا ئاکپارتی نه‌مایه و بێزار بوینه ژ سیاسه‌تا ئه‌ردۆغانی و له‌وانه‌یه تا کۆ نها ئهردۆغان پرسا کوردان دناف ده‌ستور هاتیه دارێژتن و چاره‌سه‌ر نه‌کریه له‌وانێ کوردان ئه‌ڤ جاره پشته‌ڤانی ل پارتا ئه‌ردوغان نه‌کریه .
پشتی پارتا کوماری گه‌ل سه‌رکه‌فتن تومار کری و گه‌له‌ك پارێزگه‌هێن تورکیا پارتا ئێکێ ده‌رچوویه و نها دا سیاسه‌ته‌کا ئێکلاکه‌ر و رکابه‌ریا پارتا ئاکپارتی دکه‌ت له‌وانێ پارتا کوماری نها دا داخواز دکه‌ت هه‌لبژارتنێن پێش وه‌خت ل تورکیا بهێنه ئه‌نجام دان جونکی ئیدی هاولاتێن تورکیا باوه‌ری ب سیاسه‌ت و حکومه‌ت و پروسه‌یا کارنامه‌یا حکومه‌تا ئاکپارتی نینه …
ئه‌ڤ شکه‌ستن ئهردۆغان تومار کری نها دا بویه گه‌ڤه‌کا مه‌زن لسه‌ر پێگه‌هێ رۆژئاڤا و هه‌رێما کوردستانێ و ئوپوزسیون سه‌ربازی ب شێوه‌کێ به‌رفره‌هه ده‌سپێبکه‌ت و ژ بۆ هاولاتێن خۆ دیار بکهت پێگه‌هي کۆ هێشتا پێگه‌هێ سیاسه‌تا پارتا ئاکپارتی بهێزه و به‌رده‌وامی بده‌ته سیناریۆیا خۆ و وه‌سا بۆ هه‌می لایه‌نێن سیاسی ل تورکیا سه‌لمینیت .
ئهردۆغان نها دا به‌رده‌م ئه‌زمونه‌کا مه‌زن یاا سیاسی دا ئه‌وژی جێبه‌جێکرنا ده‌ستوره‌ی و چاره‌سه‌ر کرنا پرسا کوردان و ده‌ستبه‌رداری ئه‌ڤێ پرسا قه‌یوومان به‌رامبه‌ری باژێرێن کوردان ب ده‌ستخوڤه‌ئینای ل تورکیا ئه‌وا ئه‌ڤرۆکه بویه رۆژه‌ڤا تورکیا دا و دڤێت دوماهیك ب ئه‌ڤان پرسا بینیت و چاره‌سه‌ر بکهت .
و سیاسه‌تا ئه‌ردۆغانی وه‌سا هزر دکه‌ت کۆ ده‌ستورێ نوکه چ خالێن گه‌‌وهه‌رێ وه‌سا بهێز بخوڤه‌نه‌دیتیه و ئاریشێن سیاسه‌تا ده‌وله‌تا تورکیا چاره‌سه‌ر ناکه‌ت له‌وانه‌یه تورکیا پێتڤی ب ده‌ستوره‌کێ تێروته‌سه‌له هه‌یه و دوماهیک ب ئه‌ڤان پرسێن ناکوک و ماینه هه‌لاویستی بینیت و دیر بیت ژ ده‌سته‌یا لایه‌نێن سیاسی و ئه‌ڤ ده‌ستوره مافێ هه‌می کوردان تێدا پاراستی بیت و جاره‌کا دی ئهردۆغان باوه‌ریا خه‌لکێ تورکیا و کوردان به‌ره‌ف خۆ رابکێشیت .
ئه‌گه‌ر ئهردۆغان چاره‌سه‌ریه‌کا بنه‌ره‌ت ژ بۆ ڤان پرسا نه بینیت و بهردهوام بیت لسه‌ر سیاسه‌تا خۆ ئه‌ڤا نوکه پهیرهو دکه‌ت و ئه‌وا نها ئه‌م ب چاڤ دبینین ئه‌ز دیر نابینم بیته ئه‌گه‌رێ بهێز بوونا پێگه‌هێ پارتێن ئوپوزسیون ل تورکیا و تایبه‌ت پارتی کوماری گه‌ل ل هه‌لبژارتنێن بهێت زۆر بهێز بیت و باوه‌ریا هه‌ولاتیا به‌ره‌ف خۆ رابکێشیت و بیته پارتا ئێکێ لسه‌رتاسه‌ری ده‌وله‌تا تورکیا و پوستێ سه‌روکوماری و په‌رله‌مانی و پێکئینانا حکومه‌تێ داهاتوو ل تورکیا بکه‌فیته دناف ده‌ستێن پارتا کوماری گه‌ل دا ئه‌ڤه ژی ب هاریکار کوردان بهێته ئه‌نجام دان .
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.