کۆچکرنا گه نجان به ره ڤ هه نده ران و دیتنه ک

• عەلی بەندی

کوچکرن به ره ف هه نده ران ، دیارده کا گشتی ، یا جیهانی یه ، کومه لگه ها نێڤ ده وله تی پێڤه شه پلی و مژویل بوی ، بویه مانشێتێن گوڤارو روژناماو ڕیپورتاژێن میدیایان ، که چما ئه ڤێ دیاردێ سه رهه لدایه ، تایبه ت ل چه ند وه لاتێن روژهه لاتا ناڤین به ره ف ئه وروپاو وه لاتێن روژ ئاڤا.
دیاره ل کوردستانێ ژی ئه ف دیارده چه ندین جاران سه رهه لدایه و بویه کێشه و گرفته کا جڤاکی و روژانه به رده وام گه نجێن مه ل کوردستانێ ده لنگێن خو هه لداینه و گیانێ خو دئێخنه دمه ترسیێ داو قه ستا به هه شتا هه نده ران دکه ن ، تایبه ت کو ده مه که ڤێ دیاردێ سه رهه لدای ، نوکه ژهه می جاران پتر گه نج یێ قه ستا ده رڤه دکه ت و پشتا خو دده ته وه لات و جڤاکێ خو ، لێ ئه ف چه نده وێ ناگه هینیت کو حه ش وه لات و ئاخا خو ناکه ت ، هنده ک کاودان کارتێکرنێ لێ دکه ن و وی دگڤێشن کو په نایێ ببه ته کوچبه ریێ و دڤێت ژیانا خو بگهوریت ژبێزاریێ بو ئارامیێ ، لێ کوچکرنا ئه ڤی به ره بابێ نوی و تازه پێگه هشتی دشێین بێژین ، به ره بابێ ئه نته رنێتێ و تورێن کومه ڵایه تی نه ، کوچکرنا وان ئه گه رێن خو هه نه ، چنکو ل کوردستانێ کوچکرن یا بویه شوره شه کا ئاشتیخواز بو ئه ڤی جیلی هه مبه ر وان پێشێلکاریێن ل سه ر مافێن وی دهێنه کرن .

” لێ کوچکرنا ئه ڤی به ره بابێ نوی و تازه پێگه هشتی دشێین بێژین ، به ره بابێ ئه نته رنێتێ و تورێن کومه ڵایه تی نه “

مخابن تانوکه حکومه تا هه رێما کوردستانێ گرنگی نه دایه ڤی بابه تی و ئه ڤێ کێشێ ، نه شیایه وه کو پێدڤی ژیانا گه نجان خوش بکه تن ، زانکویێن کوردستانێ ژی ب هه مان شێوه ب درستاهی ب کارێ خو نه رابوینه دڤی بواری دا ، چ دویفچونێن زانستی و ئه کادیمی ل سه رنه کرینه ، چ شوینگربو به ربه لاڤبونا ڤێ دیاردێ نه دیتینه ، ئه ف چه نده ژی وێ دگه هینیت کو مه چ کومه لگه هێن سڤیل ل کوردستانێ نینن ، روژانه کێماسی ب ده هان گه نجێن مه کوچبه ر دبن و ب قاچاخی سنورا دبه زینن یێ دبنه مێڤانێن دلوڤانیا ده ریا ئیجه و خوارنا نه هنگێن ڤێ ئاڤا بێ دلوڤان .
کوچکرن نوکه بویه خه ونا هه می گه نجان ، خرڤه بونێن وانا ل کافیا به حس هه می ل سه رکوچبه ریێ یه ، په یوه ندیێن وان راسته وخو دگه ل تورێن مافیانه یێن کارێ قه چاخچێ دکه ن ، ژڤێ ژیانێ بێزار بوین ، پتریا وان گه نجێن کوچبه ر دبن ژیێ وان دناڤبه را 15- 35 سالی نه ، کوچکرن نه دیارده کا سه یره ، به لکو دیارده کا پر ئالوزه جیهان جیهان هه ژاندی و پێڤه شه پلی ، تاگه هشتیه وی رادده ک هنده ک وه لات گه فا ل وه لاتێن دراوسێ یێن خو دکه ن ، پێلێن کوچبه ران بخو دکه نه کارته کا فشارێ .

کوچکرنا گه نجێ کورد بویه گرفته کا جڤاکی دکوردستانێ دا و حکومه تاهه رێما کوردستانێ خو ب سه رفه نابه ت ، دهه مان ده مدا بو وه لاتێن روژ ئاڤا ژی بویه کێشه ک مه زن وهند نه شیاینه رێگریێ ل پێلێن کوچبه ریێ بکه تن و راوه ستینیت ، بویه کێشه کا سیاسی و ئابوری ، ل سه ر ئاستێ حکومه تێن وانا ب شێوه ک نه راسته وخو ڤه کولینان ل سه ر دکه ن دچوار چوڤێ مافێن مروڤی دا .

جڤاکێ کوردی ئێکه ژوان جڤاکێن داخستی ، هه ر ژکه ڤندا په یوه ندیێن کاریگه ر نه بوینه دگه ل جیهانا ژده رڤه ، ئه ف چه نده ژی ڤه دگه ریت چنکو چ کیانێن سیاسی نه بوینه ، ئه و ژی ژنه بونا ده وله تا خو ، کوردستان جهێ بگره و ڤه کێشا داگیرکه ران بویه ، مه یدانا شه رو شوران بویه ، خه لکێ کوردستانێ ژهه می مافێن خو یێن مه ده نی و ره وشه نبیری بێ به هره ، ژبه ر هندێ کوچکرنا گه نجان بو هه نده ران شکاندنا وان دیوارو ده رگه هانه یێن سه ده ها ساله ل به ر داخستی و ژنوی روناهی دیتی و ژداڤ و ته لهێن داب ونه ریتێن عه شیره تگه ریێ خو رزگار بکه ت وژیانه کا ئازاد بخو هه لبژێریت .

” جڤاکێ کوردی ئێکه ژوان جڤاکێن داخستی ، هه ر ژکه ڤندا په یوه ندیێن کاریگه ر نه بوینه دگه ل جیهانا ژده رڤه “

به ری چه ند ساڵان دیاردا کوچکرنا ته خ و توێژا ره وشە نبیرو هونه رمه ندو نڤێسه رو خودان برواناما دبورێن جودا جودا دا کوچ دکرن ، ، نوکه یا بویه دیارده کا به ربه لاڤ و هه می ته خ و چین و توێژه بخوڤه گرتینه ، کوچکرنا وه ڵاتیێ کورد ل سالا 1992 و هێرڤه ده ستپێکریه و سه رهه لدایه ژبه ر نه خو گونجاندنا وه ڵاتی دگه ل سه ره ده ریێن ده سهه لاتێ تایبه ت دبوارێ ئابوری دا ، چنکو چ پلانێن گه شه کرنا ئابوری نه دیتن دبه رژه وه ندا وه لاتیان دابیت ، بێکاری گه هشته لوتکێ ، گه نج نه شیا خو دگه ل ڤان بارودوخان دا ب گونجینیت ، نه چار بوو په نایێ ببه ته کوچکرنێ و هزر بوو دابینکرنا پاشه روژو ئاییندێ خو دکر ، چنکو ل کوردستانێ دناڤ کومه کا قه یرانان دا دنالی وڤیا ل ژێر سیبه را خە ون و هزرێن خو یێن ئاشوپی دا بژیت .

گه نجێ نوکه جودایه ژجیلێ زێرین ، که واته ئه ف گه نجه داهێنه رێ گهورینا ژیانێ یه بو ئاییندێ جڤاکێ خو ، ، روژانه هه می جیهانێ دبینیت ، ئه ڤێ ته کنولوژیا سه رده م و یا بله زو به ز و تورێن کومه ڵایه تی کارتێکرن ل ده رونێ ڤی گه نجی کریه کو هه ر چه وابیت دڤێت بگه هیته لوتا وێ ژیانێ ئه وا دخه یالێن وی دا هه ی ، چنکو ل وه ڵاتێ وی ، یان دکومه ڵگه ها وی دا ژیان و ئارامیا ژیانێ یا سنورداره ، ئه ف گه نجه یێ دبینیت ل وه ڵاتێن جیهانێ تایبه ت ل روژ ئاڤا و ئه وروپا مافێن گه نج و لاوان ژلایێ ده سهه لاتێ ڤه بو دابینکرینه و یێ ئازاده دژیانا خودا ، هه می ده رگا بو دڤه کرینه بو نمایشکرن و به رچافکرنا شیانێن خو ، وره خنه گرتن ل شاشیێن ده سهه لاتێ ، لێ ل کوردستانێ به روڤاژی نه ، هزرو شیانێن وی دمرینه ، چنکو دناڤ کومه ڵگه هه کا عه شیره تگیری و ئایینی دا دژیت . هه می حه زو ئاره زویێن وی دناڤ ئه ڤێ کومه ڵگه هێ دا قه ده غه و حه رامکرینه ، ل ژێر فشاره کا مه زن و کاریگه ریا ده رونی دا دهێته پالدان و مافێن خو یێن ره وشه نبیری و مه ده نی ژێ بێ به هره و ئاییندێ خو نابینیت .

“ل وه ڵاتێن جیهانێ تایبه ت ل روژ ئاڤا و ئه وروپا مافێن گه نج و لاوان ژلایێ ده سهه لاتێ ڤه بو دابینکرینه و یێ ئازاده دژیانا خودا”