ڕێکەفتنا خیانەتکارانە یا جەزائیر دناڤبەرا عێراقێ و ئیرانێ ـدا لـ دژی شۆرەش و بزاڤا ڕزگاریخوازا کوردستانێ

ملازم وەلید نورەدین بوزو هەرکی

ئەڤڕۆ (٤٧) ساڵ دەرباز بوون بسەر ڕێکەفتنا خیانەتکارانە یا (جەزائیر) دناڤبەرا عێراقێ و ئیرانێ دا…

دڕۆژەکا وەک ئەڤڕۆدا لـ ڕێکەفتی (٦ / ۳ / ۱۹۷٥)ـێ لـ وەڵاتێ جەزائیر لـ پەراوێزا کۆم بوونا وەڵاتێن ئەندامێن ئۆپێکێ ـدا، شاهێ ئێرانێ [محەمەد ڕەزا شاهـ پەهلەوی] دگەڵ جێگرێ سەرۆک کۆمارێ وی دەمی یێ عێراقێ [سەددام حوسێن] و بـ ناڤبژیڤانییا سەرۆک کۆمارێ وی دەمی یێ جەزائیر [هەواری بۆمەدین]، ڕێکەفتنا ئاشتیێ دناڤبەرا هەردوو وەڵاتێن عێراقێ و ئیرانێ هاتە ئیمزا کرن کو بـ (ڕێکەفتنا جەزائیر) بـ ناڤ و دەنگە. ڕێکەفتنا جەزائیر سنوورێ ناڤبەرا عێراقێ و ئیرانێ لـ دویف پرۆتۆکۆڵا (قستەنتینیە) یا ساڵا (۱۹۱۳)ـێ دیار دکر. ئیمزا کرنا ڕێکەفتنا جەزائیر بۆ شاهێ ئیرانێ سەرکەفتنەکا مەزن بوو، سەددام پشکەک ژ ئاخا عێراقێ و هەروەسا مافێ هاتن و چوونێ دناڤ (شەتولعەرەب”شط العرب”) دا ئیرانێ، لـ بەرامبەردا دڤیا شاهێ ئیرانێ ڕێکا هاریکاریێ لـ بزاڤا چەکداری یا کوردستانێ بگریت و سنووران بگریت و دگەڵ عێراقێ هەڤکار بیت بۆ پاراستنا ئاساییشا سنووری یا هەردوو ڕەخا. سەددام وەسا هزر دکر دێ بـ ئێکجاری شۆڕەشا کوردان بـ دوماهیک ئینیت.

سەددام حوسێن دپراکتیکێ ـدا هەمیکەرێ عێراقێ بوو، چجارا ڕێکەفتنا جەزائیر ئیمزا نەدکر ئەگەر ئاریشا کوردا دووچاری وێ قەیرانێ نەکربا. بزاڤا کوردی بۆ مافێ خۆ یێ چارەنڤیسێ و هەتا ڕادەکی ژی بـ هاریکاریا ئیرانێ گەلەک بـ سەرکەفتیانە بەرەف پێشڤە دچوو و گەڵەک بەرفرەهـ و بـ هێز ببوو بـ ڕەنگەکی کو سەددام حوسێن شەنسێ پاراستنا دەستهەڵاتا خۆ و ڕژێما خۆ ژدەستدا بوو، ژبەرهندێ سەددامی دڤیا بێلایەنییا ئیرانێ ژ پشتەڤانی کرنا کوردان بدەستڤە بینیت.

هەژی گۆتنێیە، کارێ پتر ژ ساڵەکێ بۆ ڕێکەفتنا جەزائیر بۆ ئاشتبوونا عێراقێ و ئیرانێ، پلانا [هێنری کیسنجەر]ـێ وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریکا بوو، هەر دهەمان دەم دا کارتێکرن لسەر سەرۆک کۆمارێ مسرێ [ئەنوەر سادات]ـژی درستکر لێ ئەو یێ دوو دڵ بوو، هەواری بۆمەدین سەرۆکێ ڕێکخراوا وەڵاتێن بێلایەن بوو، کیسنجەر بـ خۆ بۆ وێ مەرەمێ چوو جەزائیر، کو ئەڤەژی دخزمەتا بەرژەوەندیێن ئەمریکادا بوو، ئەمریکا دڤیا پەیوەندیێن خۆ دگەڵ وەڵاتێن عەرەبی باشتر بکەت، هەر هەمان دەم بوو کو بەحس لـ ڕێکەفتنا (کامپ دەیڤد) دهاتە کرن داڤبەرا مسرێ و ئیسرائیلێ دا، ئەو بوو لـ ساڵا (۱۹۷۸)ـێ ئەنوەر سادات، سەرۆکێ مسرێ سەرەدانا ئۆرشەلیم کر بـ مەرەما ئیمزا کرنا ڕێکەفتنا ئاشتیێ دناڤبەرا مسرێ و ئیسرائیلێ دا، بـ ڤی ڕەنگی دڕۆژهەڵاتا ناڤین ـدا گوهڕینێن مەزن پەیدا بوون، دڤێ یاریێدا ژی کورد بوونە قوربانیێن دیرۆکێ.

ئیرانێ سنوور گرتن و کەفتە هاریکاریێ دگەڵ عێراقێ بۆ بجهئینانا ناڤەڕۆکا ڕێکەفتنا جەزائیر، سەرکردایەتییا کورد هزرا چارەسەرکرنێ دکر، یان شەڕ کرنێ دگەڵ هەردوو دەوڵەتێن هەڤسوی هەلبژێریت (کو ڕێکەفت بوون لسەر ئاریشێن نەتەوەیی و ئاخێ ئانکو سنوورا)، یان ژی بۆ ماوەکی شەڕی ڕاوەستینیت. مەڵا مستەفا بارزانی ڕێکا دووێ هەڵبژارت و شەڕ ڕاوەستاند کو ئەڤ بڕیارەژی لدەف پرانییا سیاسەتمەدارێن جیهانێ بڕیارەکا ڕاست و درست و دجهێ خۆدا بوو کو بارزانی دای داکو پاشەڕۆژا کوردان ژ نەمانێ بهێتە پاراستن و کورد بۆ ڕەوشەکا باشتر خۆ ئامادە بکەن.

لـ ڕێکەفتی (۱٦ / ۷ / ۱۹۷۹)ـێ سەددام حوسێن ب تەمامی ئەحمەد حەسەن بەکر ژ حوکمی لادا و وی دەستهەڵاتا تەمام یا عێراقێ گرتە دەست، هەر دهەمان ساڵدا ل ڕێکەفتی (۱۱ / ۲ / ۱۹۷۹)ـێ لـ ئیرانێ شۆڕەشا ئیسلامی سەرهڵدا و ڕژێما شاهی ژناڤچوو و شاهـ ژی ژ ئیرانێ ڕەڤی، وەڵاتێ ئیرانێ تۆشی قەیرانا بوو، پشتی شۆڕەشێ ئیرانێ خۆ لسەر پێ ڕانەگرت، ئەڤەژی دەرفەتەکا زێڕین بوو بۆ سەددام حوسێن کو ئەوا ژدەستدای جارەکادی بدەستڤە بینیت، ل ڕێکەفتی (۱۷ / ۹ / ۱۹۷۹)ـێ سەددام حوسێن هەڵوەشاندنا ڕێکەفتنا جەزائیر ڕاگەهاند، بـ ڤێ چەندێ ژی ئیرانێ نەڕازی بوونا خۆ ڕاگەهاند بەرامبەر وێ بڕیارێ و ناڤبەرا هەردوو وەڵاتان ئاڵۆز بوو، ئەو بوو لـ ڕێکەفتی (۲۲ / ۹ / ۱۹۸۰)ـێ عێراقێ (۱۰) فڕۆکخانەیێن ئیرانێ بوردومان کرن و ژئەگەرێ وێ چەندێ ژی شەڕێ (۸) ساڵی یێ عێراقێ و ئیرانێ ڕویدا و بـ ملیۆنا کەس ژ هەردوو ڕەخا هاتنە کوشتن و بریندارکرن و ئێخسیر کرن و ژمارەکا زۆر ژی بێسەروشین و بەرزە بوون و زیانێن مەزنێن گیانی و ماددی و مەعنەوی و ئابووری گەهشتنە هەردوو وەڵاتان.

• دکاری هەموو بابەتێن خۆ ببینی …..