دیدارەکا تایبەت ل دور پرسا شەرێ روسیا دگەل ئوکرانیا

دیدار، بلند بهجت

دڤێ دیدارێ دا ماموستا رەجەب جەبار بسپور ل زانستێن سیاسی مێڤانێ مەیە ل دور پرسیا شەرێ روسیا دگەل ئوکرانیا .

زێ بادینان ” ئەرێ بۆچی روسیا دڤێت ئوکرانیا داگیربکەت و چ مەرەم پێ هەیە ؟

رەجەب جەبار ” ل سالا 1917 ل دەمێ شورەشا شوعیەتی سەر هەلدای دەولەتا ئێکەتیا سوڤیەت هاتە دامەزراندن و ئوکرانیا ژی بەشەک بی ل ڤێ دەولەتێ بەلێ ل سالا1991پشتی کو ئێکەتیا سوڤیەت نەمای جەندین دەۆلەتان سەربەخویا خو وەڕگرت ئێک ژ وانا ئوکرانیا ، و هەر ل دەمێ ئوکرانیا سەبخویا خو وەرگرتی کێشە دناڤبەرا روسیا و ئوکرانیان دا دەرکەڤتن ، جونکی ل سەر ئێک سنورن و دوو هەرێمێن ئوکرانیا ب روسی د ئاخڤتن کو ب سەر نەتەوێن روسن ، ل سالا 2004 جەندین خوپێشاندان هاتنەکرن و ناکوکی بەرەبەرە دناڤبەرا هەردوو ئالیاندا زێدەتر لێ دهاتن ، و ل سالا 2008 ئوکرانیا دڤیا ببینە ئەندام دناڤ رێکخراوا باکورێ ئەتلەسێ ناتوی دا کو رێکخراوا ناتو ل سالا1960دا هاتیە دامەزراندن ل بەرامبەڕ رێکخراوا وارشو ل دەمێ شەرێ سار دا و ئەو رێکخراۆ دژی سەرکردایەتیا روسیە و وەختێ جیرانەکا روسی بجیتە دناڤ ئەڤێ رێکخراوێ دا راستەوخو دێ بیتە مەترسی ل سەر ئەمن و ئاسائیشا نەتەوەیا روسی .

زێ بادینان ” ئەو چ پێنگاڤ بون کو ئوکرانیا هاڤێتین و روسیا پێ تورەکری ؟

رەجەب جەبار “ٚ ١- ئوکرانیا بیە بەرێ ئەمریکا و بیە ئەندام ل رێکخراوا ناتودا .
٢- ئوکرانیا هەولدا کو ببیتە ئەندام ل ناڤا ئێکەتیا ئەوروپا دا.
دڤان هەردوو پێنگاڤاندا ئوکرانیا بیە رەهەندەکێ سیاسی ل روژئاڤادا تایبەت ئەمریکاندا و روسیا ئەڤێ ب هەرەشە دبینیت ل سەر ئەمن و ئاسائیشا نەتەوەیا خو ژبەر ئەڤێ روسیا دژایەتیا خو ژبو ئوکرانیا راگەهاند و هێرش کرە سەر و دێ هێرێشێن وێ ل سەڕ بەردەوام بن .

زێ بادینان ” ئێکەتیا ئەورپا جەوا ئەڤی شەرەی دبینیت ؟

رەجەب جەبار ” ئێکەتیا ئەوروپا ل سەر لیبرال دیموکراسی کاردکەت ئانکو بابەتێن مەدەنی و مافێن مروڤی بەرجاف وەردگریت و ئێکەتیا ئەورپا نەڤێت ببیتە بەرەیەک ل ڤی شەرەی .

زێ بادینان ” بۆچی ئێکەتیا ئەوروپا نەڤێت ببیتە بەرەیەک ل ڤی شەرەی ؟

رەجەب جەبار ” ژبەر دوو ئەگەران :
١- ئەگەر ئێکەتیا ئەوروپا بجیتە دگەل بەرەیێن شەری دێ ئەڤ شەرە گەلەک مەزن بیت و دێ کێشەیێن ئابوری و سیاسی و چڤاکی دێ زوڕبن .
٢- ئەگەر ئێکەتیا ئەوروپا بەشەک ل خو بدانیت و پشتگیرا ئوکرانیا بکەت دێ ئەڤ شەرە بیتە جەنگەکێ جیهانی ، ژبەر هندێ ئێکەتیا ئەوروپا تنێ چاڤدێریا ڤێ رەوشێ دکەت و هەولددەت ب ئابلوقا ئابوری و ب دانوستاندنێن دبلوماسی ئەڤێ کێشێ جارەسەریەکێ بو ببینن و باوەریێ ژبو فلادەمیر پوتنی جێکەن کو پاشە کێشێ ل ئوکرانیا بکەت .
و هەتا نوکە ئوکرانیا ئەندام نینە ل ئێکەتیا ئەوروپا دا کو ئەف ئێکەتیە هاریکاریێ و پشتەڤانیێ لێ بکەتن ، ژبەر هندێ هاریکاریێ و پشتەڤانیەکا زور ل ئوکرانیا ناکەت ، بەلێ دنوکەدا تنێ دشێت لایەنێن مەدەنیانە و دوبلوماسی ل سەر پاخڤن .

زێ بادینان ” ئەمریکا وەک هێزەکا سەرەکیا جیهانێ ڤی شەرەی جەوا دبینیت ؟

رەجەب جەبار ” ئەمریکا زێدەتڕ ب شێوێ ئیستیخباراتی سحدکەتە فی شەرەی ئانکو ئەڤە ماوەیەکە ئەمریکا زور زانیاریان ل سەر فان هەردوو لایەنان بەلافدکەت ، و ئەمریکا گەلەک سەڕبورێن ل سەر ڤان شەراندان هەی ،نمونە ئەمریکا ل دژی روسیا ل 1983دەمێ روسیا دفیای ئەغفانسانێ داگیربکەت کو روسیا توشی شکەستنێ بوی و دەمێ ئەمریکا ئەڤ جەندە دگەل سەدام حسێنی دا ژی کری دەمێ دڤیای کوێت داگیربکەت و جندین نمونێن دی ژی ، ئەمریکا دڤێت روسیا ل فی شەریدا ماندی ببیت هەتا ئابوریا وێ ئیفلاسببیت و هەکە ئابوریا واێ لاوازبی دێ وەکی ئێکەتیا سوفیەت ژناف جیت و نامینیت ڤێجا ب رەنگەکێ نە راستەوخو سحدکەتێ بەژداریێ ل ڤی شەریدا دکەت ئانکو جەنکەکێ ب وەکالەت دکەت .

زێ بادینان ” ئەمریکا و روسیا وەک دو دەولەتێن کو ململانەکا بهێز یا دناڤبەرا واندا هەی و وەکی دو دەولەتن سەرەکیێن جیهانێ دهێنە دیتن ، ئەرێ هەکە روسیا سەرکەڤتن دڤی شەرەی دا ئینا دێ ، ئەرێ دێ جیهان بەرەڤ دوو جەمسەریێ ڤە جیت ؟

رەجەب جەبار ” هەر ل سالا2018 وەرە جیهان نیمجە دوو جەمسەریە ل وەختێ ل سالا2014 روسیا دورگەها قرم داگیرکری کو ئەمریکا گەلەک رێک گرتنە بەر ل دژی ڤێ جەندێ ، و ل سالا 2011 دەمێ روسیا هاتیە سوریێ دا و پشتەڤانیا بشار ئەسەدی کری ئەمریکا گەلەک رێک گرتنە بەر ژبوی دژایەتیا وێ دکەت ، جونکی روسیا روسیا یاهاوپەیمانێن خو بهێزدکەت ب تایبەت ل بەرێ صین و روژهەلات دا پێشینەرەکا ئابوری ل بەرامبەری ئەمریکا جێبکەت ، و ئەڤە ل سالا 2018 وەرە ئەم دشێین بێژین کو دوو جەمسەریا ئابوریا جیهانیا هەی ژ وان بەرێ روسیا و ئیران و صین و بەرێ ئەمریکا و ئەوروپا ئەڤ دوو جەمسەرەیا هەی بس دو جەمسەڕیا سەربازی نینە ئەڤجا ئەگەر ئەڤ شەرە یێ بەردەوام بیت و بگەهیتە ل سەر سنورێن هندەک دەولەتێن ئەوروپا هنکی دێ دەولەتێن ئەوروپا نەجاربن بەرەڤانیێ ل خو بکەن و ئەمریکاش دێ بەرەڤانیێ ل دەولەتێن ئەوروپا کەتن ل وی وەختی دێ دوو جەمسەریا بەرەی سەربازی و سیاسی ژی دێ درستبیت .