دۆزا کوردی ل ژێر مەترسیا پەیوەندیێن نێڤدەولی

بيوارحسين

ھەر ژ دەسپێکا ھەبوونا کوردان ھەتا ئەڤرۆ، رۆژێن خۆش و نەخۆش و رەش ب سەر مللەتی را بۆرینە، لێ د دیرۆکا کوردان دا زۆر جاران کورد یێن بووینە قوربانێ سیاسەتێن نێڤدەولی و ژ ئەنجامێ بەرئێککەفتنا دەولەتان، کوردێن تێدا زەرەرمەندبووین، ھەتا نوکە د زۆر واران دا ھێژ نەھاتنە قەربۆکرن ڤە ژی، ھەر ل سەردەمێ ئۆسمانی و سەفەویان ھەتا ھەردو جەنگێن جیھانی کاریگەریا خراپ یا ل سەر دۆزا نەتەوا کوردی ھەبووی, بەلێ روودانێن پشتی جەنگێ جیھانیێ دویێ زۆر ب رۆن و ئاشکرا کاریگەریا نەرێنی یا ل سەر کوردان ھەبووی. ژ دەمێ دامەزراندنا کۆمارا کوردستانێ ل رۆژھەڵاتا کوردستانێ رۆسیا پشتگیریەکا مەزن ل کۆمارا کوردستانێ کر، بۆ دامەزراندنا کۆمارا کوردستانێ، لێ ئەڤێ پشتەڤانیا رۆسیا زۆر ڤەنەکێشا، چونکو پشتی دامەزراندنا کۆمارا کوردستانێ ب دەمەکێ کێم رۆسیا و ئەمریکا و بریتانیا ل سەر ڤەکێشانا ھێزێن رۆسیا ل ئیرانێ رێککەفتن. پشتی ڤەکێشانا ھێزێت رۆسیا ل ئیرانێ رۆسیا ب تنێ دەست ژ ھاریکاریا کۆمارێ بەرنەدا، بەڵکو ھاریکاریا ئیرانێ ژی کر بۆ ژ ناڤبرنا کۆمارا کوردستان, دیسا ژی کو باشۆرێ کوردستانێ پشتی وەرگرتنا مافێ ئوتونۆمی ب ناچاری چونکو فشارێن نێڤدەولەتی ب تایبەت ئەمریکا عیراق ناچارکر کو مافێ ئوتونۆمی بدەتە کوردان ل سالا ١٩٧١، بەلێ پشتی بۆرینا چار سالان و ل سالا ١٩٧٥ ئەمریکا دەست ب پشتەڤانیا کوردان بەردا و رێکەفتنناما جەزائیر ھاتە مۆرکرن د ناڤبەرا ئیران و عیراقێ دا و ب ناڤبژیوانیا جەزائیر کو ھنری کسینجەر وەزیرێ دەرڤەیێ ئەمریکا ل وی دەمی ب ئەندازیارێ ڤێ رێکەفتننامێ دھێتەدانان، ھەروەسا کسینجەر ل پرتووکا بیرەوەریێن خوە دبێژیت (نە مە رێک دا کورد بۆ خوە کێشا خوە چارەسەرکەن و نە مە ھاریکاریا وانکر) و کو چەند فاکتەرەک ل پشت ڤێ روودانێ ھەبوون، ئەو ژی پرسگرێکا شەڕێ عەرەب و ئیسرائیلێ بوو ل ڤێ سەردەمێ شۆرەشا ئیلۆنێ و مافێ ئوتونۆمی، چونکو ئەمریکا دڤیا قەبارا دەولەتێن شەڕکەر ل دژی ئیسرائیلێ کێم بکەت، ئەمریکا ب ڤێ چەندێ ژی عیراق ب پرسا کوردان ڤە مژوولکر و ئوتونۆمیا کوردان بوویە قوربانی سیاسەت و پەیوەندیێن نێڤدەولەتی. ئەوا پەیوەندی ب سەردەمێ نوکەڤە ھەی کو من دڤێت گەلەک تەکەزێێ بکەمە سەر ئەوە کو باشۆرێ کوردستانێ زۆر بەحسێ سەربخوەیێ و ریفراندومێ دکەت و ئەڤە ژی خەونا ھەر تاکەکێ کوردە، لێ دڤێت سەرکردایەتی و بریار بدەستێن کوردان زۆر بەرپرسیارانە سەرەدریێ ل گەل پرس و پێشھاتێن نێڤدەولەتی بکەن و ھەموو ئاراستەیا سیاسی و ئابووری دبلۆماسی یا خوە ب تنێ بۆ لایەکی نەبیت، بەلکو ھەتا رادەیەکی دڤێت یا گشتگیر و ھەمەلایەن بیت، چنکو ب شێوەکێ رۆن یا دیارە کو دو ئاراستە یێن سیاسی ل جیھانێ یێن ھەین, ئاراستەیا رۆژئاڤا کو ئەمریکا سەرکردایەتیا وێ دکەت و ئاراستەیا روژھەڵات کو رۆسیا سەرکردایەتیا وێ دکەت. پێدڤیە کورد ھەتا رادەکی ھەڤسەنگیا خوە د ناڤبەرا ڤان ئاراستان دا بپارێزیت، چنکو ل دیرۆکێ دا ڤان دەوڵەتان چ دلۆڤانیەک ب کوردان دا، نەبریە ل بەر ھندێ ھەر ل ێکنزیکبوونەک یان رێککەفتنەک د ناڤبەرا ئەمریکا و رۆسیا، ھەرەشەیەکا راستە و خوەیە بۆ سەر پێگەھێ سیاسیێ کوردان, ھەکە ئەم خوێندنەوەکا تیۆری بۆ بارودۆخێ کوردستانێ بکەین، ب تایبەت تیۆرا ریالیزم، دێ دیاربیت کو ھەرێما کوردستانێ پێگەھەکێ سیاسی و سەربازی یێ ھەیی، چنکو ئەڤرۆ ھەموو جیھان یا پەرووشە ژ بۆ ناڤبرنا رێکخراوا تیرۆرستی یا داعشێ ب گۆر واقعێ سەربازی چو دەمەکێ ئەسمان نەشێت کونترۆلا ئەردی بکەت, کەواتە جیھانێ پێدڤی ب ھێزەکا سەر عەردی ھەیە بۆ ژناڤبرنا داعشێ و ئەڤە ژی ب تنێ ب پێشمەرگەی دھێتەکرن، ئانکو سنۆرەکێ مەزنێ ڤی شەرەی یێ ل سەر مللێن کوردان بوویە دەوڵەتێن جیھانێ ب گرنگی دنێرینە کوردستانێ. ب شێوەکێ کەتواری دیارە کو ھەرێما کوردستانا باشۆر سنۆرێن خوە ب پێشمەرگەی یێن دیارکرین، بەلێ ئەوا جھێ مەترسیێ ئەوە کو دەوڵەتێن زلھێز ل دەمێ ب جێھاتنا ئامانجێن وان ئامادەنە دەست ژ ھاریکاریا نزیکترین ھەڤپەیمانێن خوە بەردەن، واتە ھەر لێکنزیکبوون و رێککەفتنەک د ناڤبەرا ئیران و رۆسیا و ئەمریکا دا، ھەرەشەکا راستەوخوەیە بۆ سەر کوردستانێ، چونکو ئیران لەوانەیە دەستبەردارێ زۆری ل بەرژەوەندیێن خوە بیت بۆ ئەمریکا ل ھەمبەر پاراستنا ئێک پارچەیا ئاخا عیراقێ، بوویە پێدڤی دکەت ل وی دەمی کوردستانێ باشترین پەیوەندی ل گەل رۆسیا ھەبن وە ڤێ پەیوەندیێ ل پێشدا کار بۆ نەھاتبیتەکرن، ئەوا ل وی دەمی ب جھناھێت ھەروەکو شۆرەشا ئیلۆنێ دەمەکی کو ئەمریکا دەست ژ ھاریکاریا شۆرەشێ بەردای سەرکردایەتیا شۆرەشێ نەشیا پەیوەندیێ ل گەل رۆسیا بکەت بۆ بدەستڤەئینانا ھاریکاریان,ژ بەر ھندێ پێدڤیە سەرەدەریا کوردان ل پەیوەندیێن نێڤدەولەتی ھشیاریەکا زۆر ھەبیت و یا دی ژی ئەوە کو دڤێت ناڤمالا کوردی ببیتە ئێک و ھەکە ھەر ئەڤ مافە نەھاتە دان ب کوردان دڤێت کورد بخوە بریارێ بدەن بێی چ وەلاتەکی , و دڤێت کوردا ژی بەرەیەک ھەبیت بۆ رێڤەبرنا کاروبارێن خر یێن سەربازی و ئابووری و سیایی و نەتەوەیی لێ یا خویا یە ھەتا نوکە وەکو پێدڤی کار بۆ ئێکرێزیا کوردا نەھاتیە کرن .