سناپ چات

نڤیسین/ ئەدیبا عزالدین تاهر

دەمێ بەحس ل سوشیال میدیا تێتە کرن ئێکسەر چ تێتە بیرا مە ؟! چ لسەر زمانێ مە تێت کۆ ب دڕێژاهیا شەڤ و ڕوژان د دەستێ مە دانە و کار پێ تێت کرن؟؟!!
ئایا تا نها مە هزر کریە كا سوشیال میدیا بوچیە و چاوا تێت بکار ئینان؟؟
ژبەر كو ئەز دبینم ئەم هەموو پێكڤە بچویك و مەزن، پیر و كال، بووینە ڕاگەهاندنكار و میدیاكار و نڤیسەر لەوما ب راستی حیبەتگرتی دمینم و ئەڤە جهێ تێڕامان و هزر كرنێیە، هەلبەت ئەڤە بیر و بووچوونا منه !!!
باشە ئایا سوشیال میدیا هەر بو هندێیە دا کۆ ئەم چاڤلێکەر بین و هەر تشت د ژیانا مە دا هەیە ئەشكەرا ببیت؟؟ ب دیتنا وە چوو تام و خوەشییەک هەیە د ڤێ ژیانا ئەشکەرا دا کو هەر کەس ل ژیانا كەسەكێ دی بزانیت و هایداریا هەمو تشتێ كەسەكێ دی ببیت؟؟!!
هەلبەت کو هندک جار ژی ب باشی تێتە بکار ئینان.
باشە سوشیال میدیا ئالاڤەکێ باشە دگەل هندێمە بەلێ ل هەموو جیهانێ سنور و تووخیبەك بو هاتیە دانان داکو زاروکێن وان ب باشی و ڕەوشەنبیریڤە بێنە پەروەردە کرن . ئەو باش دزانن کۆ ئەگەڕ سنور نەئێتە دانان مێشکێ زاروکی كو یێ پاڤژە دێ شێت کاڕێگەڕ بیت ل هەر تشتەکێ کو دناڤا ڤێ ئامێرا بچویک دا هەی ، لبەر هندێ سنورەک ژبو هاتیە دانان داکو بەس زاروک فێری خاندن و ئەنیمێشن و کارێن هونەری بیت لێ بەرەوڤاژی ڤێ چەندێ ڵ وەلاتێ مە کوردستانێدا هەمی توڕێن ئەنتەرنێتێ بێ سنوون، زاروک ب ساناهی دكاریت بكەڤێت بەر كارتێكرنا هەمی بەرنامە و ئەپلیكەیشنێن سەر تۆڕا ئەنتەرنێتێ ب گشتی ب تایبە ت سوشیال مێدیا.
سوشیال مێدیا ئەگەر ب باشی بێتە بکار ئێنان مروڤ دێ گەلەک مفایێ ژێ وەرگریت لێ ئەم هەمو پێکڤە یێت بووینە ماموستێ ئەڤێ مێدیایێ و خوە ب زانا و شارەزایی ڤی بابەتی دزانین هەلبه ت کۆ شارەزایێن وێ ژی هەنە لێ دڤێت ئەم ژ بیر نەکەین کو ئەم کورد ل بەر گڤاشتنا نەحەزان و هەرگاڤەکا كو ئەو بخوازن ب هەر ڕەنگەکێ کۆ ئەو بکاربن دێ کارتێکرنێ ل مە دکەن دا کو هەر بمینن د جهێ خودا و مە مژویل بکەن، و هزرا مە پڕ دکەن ل تێشت و بابەتێن خراپ ژ بەر هندێیە كو ئەڤ مێدیاییە هند ب لەز هاتینە دناڤا چڤاکێ كوردیدا و ب مخابنیڤە چوو تووخیب و سنوڕەك و چوو هزرەك ل هندێ نەهاتیە کرن کا چەوا ڕوبەڕویێ وێ ببینەڤە دەما كو کارتێکرنێ ل چڤاکێ مە دکەت و چاوا ئەم سنوورەك ژێ ڕە دابنین ،ژبەركو گەلەک ڕویدانێن نەچاڤەڕێکری د ڤان سوشیال مێدیایان دە چێبووینە بۆ نمونە گەلەک جاران ئافرەت بوویە قوربانیا ئەڤێ دیاردێ بێی کو چوو تاوان و گونەهەكا خوە هەبیت ژ بەر هندێ ژی مەگوت ل وەلاتێن غەربی و ڕۆژئاڤا سنوردارە.

“توڕا جڤاكی ژ بۆ زاروکان ب چوو ئاوایەكی نابیت بێتە بکاڕ ئینان لێ ب مخابنیڤە کۆ ئەز دبینم زاروکێن ژییێ وان د ناڤبەرا هەشت ئان نۆ سالانە ئەڤێ توڕا سناپی بکاردئینن”

د چارچوڤێ ئەڤێ میدیایێ بابەتەکێ پڕگرنگ کو من دخوەست ل بارا وی بئاخڤم ئەوە كو ئەڤڕو ئەو مێدیایا كو گەلەکێ کارا و بەرچاڤە سناپچەتە کو ب ئێك ژ سەركەفتی ترین و پاراستی ترین توڕێن جڤاكی ئان ژی سوشیال دهێت نیاسین ،بلەزترین توڕە بو ڤەگوهاستنا پەیامان و یا گرنگ ئەوە کۆ ناهێت خەزن کرن و ب ئێک ژ باشترین و نایابترین توڕێن جڤاكی دهێت دانان.
ئەڤ توڕە ناڤەڕوکێن تایبەت وەکۆ نڤیسینێن کورت و داستان و چیڕوكێن کۆڕت نیشان ددەت هەر وەسا گەلەک یاسایێن تایبەت بخوەڤە دگریت کو ئێک ژ وان یاسایین هەره گرنگ ئەوە کو نابیت كەسێ ژ 13 سال کێمتر ئەڤ توڕە هەبیت و بکار بینت چونکی ئەگەرژیێ وی کێمتر بیت ل ڕێزا زاروکان دهێت هژماتن ژ بەرهندێ توڕەکا تایبەتە بو چا تکرن و پەیوەندییین ئاخفتنێیە ڕی بژیێ 13 سالی یان کێمتر نادەت كو سناپی بكار بینن.
بۆ زانین کو بکار ئینانا ڤێ توڕا جڤاكی دگەهیتە نزیک 250 ملیون كەسان بخەملاندن کۆ 61 ژ سەدێ ژ وان ئافرەت بکار دئینن هەلبەت ب گشتی .
هەر وەسا یا هاتی دیار كرن كو ڕۆژانە ب كێمیڤە 25 تاكو 30 خوولەكان ژ لایێ هەر كەسەكێ ڤە دهێتە بكار ئینان و دیسان ژی 2.1 ملیون( دوو ملیون و سەد هەزار) سناپ د هەر خوولەكەێدا دهێنە ڤەگوهاستن و ئەڤە گەلەکا سەرنج ڕاکێشە.ژ بو ئەو كەسێن كۆ كارێ بازاڕ کرنێ ئانکۆ (بزمز)(ونلاین) دكەن یا گرنگە بزانین كۆ 61% ب كار هێنەرێن سناپێ ئافرەتێن.
ب کورتی ئەڤە هندەک زانیاریێن سناپچەتی بوون کو من بەحس کرن. لێ بەروڤاژی ڵ وەلاتێ مە ب خەلەتیڤە دهێت بکاڕ ئینان.سناپچەت ڵ کوردستانێ بوویە توڕەکێ ئەشکەرا کۆ ئێدی چوو تام و خوەشییەكا ژیانێ نەهێلایە یا گرنگ ئەڤەیە، هەروەسا كۆ من بەحس و ئاماژە پێدای ئەڤە توڕا جڤاكی ژ بۆ زاروکان ب چوو ئاوایەكی نابیت بێتە بکاڕ ئینان لێ ب مخابنیڤە کۆ ئەز دبینم زاروکێن ژییێ وان د ناڤبەرا هەشت ئان نۆ سالانە ئەڤێ توڕا سناپی بکار دئینن و گەلەکێن دی ژی کۆ ڵ پەڕوەردەییا هەرە گڕنگا خێزانێ نەهاتیە سنوردار کرن ژ بەر هندێ من ب گڕنگ زانی كو ڤی بابەتی بەحس بکەم ژ بەركو ئەڤڕو گەلەک ژ کارێن مە بووینە دیاردە و چاڤلێکرن وەکۆ من ئاماژە پێ دای ب هزاران ئاریشە چێبووینە و نە ژ سناپێ بتنێ بەلكی د گەلەك توڕێن جڤاكییێن دی ژی مینا سناپی كارەسات و ڕویدانێن مەزن چێبووینە.
ل ڤێرێدا دبێژم کۆ هەر تشتەک کۆ هەبیت هەلبەت چارە سەری ژی ژێڕە هەیە ڕاستڤە کرن ژی هەیە و دڤێت كو خێزان گەلەک و گەلەك ل زاڕوکێن خو هشیار بن کۆ بكاربت کارتێكەر بیت لدور ڤی بابەتی و سنورەکێ بو دابنێت داکو ب پەروەردەیەکا باش بێتە دناڤا چڤاکیدا هەر وەاسا هشیارکرنا چڤاکێ ب ڕێکا دبستانان کۆ كارەكێ پڕگرنگێ کۆمەلگەهێیە ب ڕێیا کوڕ و سمینار و چالاکییێن جوڕاو جور و کارێن پراکتیکی چێ ببە کۆ ببیتە هاندەرەک ژ بو پاشە ڕوژێ و پێشڤه چۆنێ.
((2022))

• دکاری هەموو بابەتێن خۆ ببینی لێرە …