رێبوارحه‌مه‌لاو شوانی
سه‌دان ساڵه كورد له وڵاتی خۆیدا ده‌ژی. پاشا گوتیه‌كانی كورد، زیاتر له چوار هه‌زار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر حكومی وڵاتی فارس و میسۆ پۆتامیایان كردووه، ئه‌وه‌ش ئاماژه‌یه به‌وه‌ی كه گه‌لی كورد یه‌كێكه له گه‌وره‌ترین نه‌ته‌وه‌كانی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست ڕێگه‌ی پێنه‌دراوه خۆبه‌خۆ پراكتیزه‌ی سه‌روه‌ری خۆی، له‌ناو خاكی خۆیدا بكات. نه‌ته‌وه و خاكی كوردستان بووه‌ته خاڵێكی ژێر ده‌سته، نێوده‌وڵه‌تی كه له‌لایه‌ن توركیا و عیراق و ئێران و سوریاوه حوكمڕانی ده‌كرێ.گه‌لی كورد به‌درێژایی زیاتر له یه‌ك سه‌ده‌ی رابردوو به‌تایبه‌ت دوای دابه‌شكردن و له‌ت له‌ت كردنی نه‌ته‌وه و نیشتمانه‌كه‌ی زوڵم و زۆرێكی سه‌خت ده‌چێژێ به‌ده‌ستی هه‌ر چوار ڕژێمه‌كه. زیاتر له نیوه‌ی خاكی كوردستان ده‌كه‌وێته ژێر حوكمی توركه‌وه، نزیكه‌ی دووبه‌ش له سێ به‌شی گه‌لی كورد له‌ژێر كۆنتڕۆڵی توركدا ده‌ژین له ساڵی 1923دا، به‌پێی ڕێككه‌وتننامه‌ی لۆزان سیفه‌تی شه‌رعی درا به‌م داگیركردنه. به‌هۆی ئه‌م ڕێككه‌وتننامه‌یه‌وه، به‌ڵێننامه‌یه‌كه به حوكمی ڕێككه‌وتننامه‌یه‌كی پێشتر له ساڵی 1920دا به‌ناوی سیڤه‌ره‌وه به ئه‌رمه‌ن و كورد درابوو، پشتگوێ خرا. به‌پێی ئه‌م به‌ڵێنه ده‌بوایه هه‌ریه‌ك له گه‌لی ئه‌رمه‌ن و گه‌لی كورد ببوایه‌ته خاوه‌نی ده‌وڵه‌تی خۆی له خاكی خۆیدا، له‌كۆتایی جه‌نگی جیهانی یه‌كه‌مدا.چه‌وساندنه‌وه‌ی كورد ڕژێمی به‌عسی عیراق و زیاتر له چوار هه‌زار گوندی كورد له 30 ساڵی ڕابردوودا وێرانكراون. و هه‌روه‌ها زیاتر له 182 هه‌زار هاوڵاتیی كورد ئه‌نفال و شوێن بزركران .ئینجا كیمیابارانكردنی گه‌لی كورد و شه‌هیدكردنی زیاتر له پێنج هه‌زار كه‌س، زۆربه‌یان ژن و منداڵ بوون به غازی ژه‌هراوی . له ئێستاشدا و دوای 20 ساڵ له رووخانی ڕژێمی دیكتاتۆری به‌عس سه‌ره‌رایی ئه‌وه‌ی عێراقی نوێی له سه‌ر بنه‌مای هاوبه‌شی و سازان و هاوسه‌نگی و ئینجا ده‌ستووری هه‌میشه‌یی دادوه‌ره بۆ مافه‌ره‌واكانی گه‌لی كورد وه‌ك دووه‌م گه‌وره نه‌ته‌وه و پێكهاته و ئایین و ئاینزاكانی تر ـ بەوپێیەی هێزو گرووپ و لایەنە سیاسییەكان هەڵقووڵاوی كۆمەڵگای عێراقن، نابێ خۆمان هەڵخەڵەتێنین و پێمانوابێ ئەو هێزو گرووپانە نامۆن له عێراق و مەترسی نین لەسەر دیموكراسی، دەیانەوێ لە دژایەتی كردنی كورددا پەنا بۆ میكانیزمێكی دیكە ببەن كە بەهیچ جۆرێك لەگەڵ عێراقێكی نوێدا تێكناكاتەوە، ئەو میكانیزمەش سەپاندنی ئیرادەی شۆڤیێنزیمه كە بریتییە لە هەنجن هەنجن كردنی كورد لەڕێی دابڕ دابڕكردنی ، ئەمەش سیاسەتێكی لەمێژینه‌ی نه‌یارانه بەرامبەر بە كورد، ئەم ئاراستەیەی شۆڤێنیزیمی و خۆسه‌پاندنه هه‌میشه مایەی گومان و ترسە لەئایندەی عێراق كە وڵاتێكی فرە نەتەوەو ئاین و مەزهەب و كولتوورە، بوونی كورد و قه‌واره‌ی هه‌رێمی كوردستان بە مەترسی دەزانێ، بۆیە هەوڵ دەدات لە بەرامبەر عەرەبدا هەموو نەتەوەو پێكهاتەیەكی دی بە بچووك پیشان بدات و یانیش له ڕێگه‌ی سیاسه‌تی گۆشه‌گیركردن و گه‌مارۆدان ئیراده‌ی و شكۆی لاواز و تێكبشكێنێت ، بۆیە كە شۆڤێنیزمانه كه پالثپشتی وڵاتانی ده‌ره‌وه‌شیان هه‌یه خۆیان بە بەرگریكاری نەتەوەكانی دیكەی غەیرە كورد پیشان دەدەن، جۆریكە لە تاكتیك و شتێكی كاتییەو لە قۆناغی بەهێزبوونەوە لە ڕێی كۆنتڕۆڵكردنی دامودەزگا گرنگەكانی دەوڵەت بەچاوی سەردەمی پێش 2003 سەیری هەموو پێكهاتەیەكی غەیرە عەرەب دەكرێت.به‌ڵگه‌ی هه‌ر حاشاهه‌ڵنه‌گریش ئه‌و راستییه كه تا ئێستا زێهنیه‌تی ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراق له جیاتی چوون به ئاڕاسته‌ی دیموكراسی و قبووڵكردنی یه‌كتری به‌ڵام پێچه‌وانه بووه‌ته‌وه و درێژه‌ی هه‌یه و به‌تایبه‌ت به‌رامبه‌ر به گه‌لی كورد وه‌ك دووه‌م گه‌وره نه‌ته‌وه تا به ئه‌مڕۆش به زێهنیه‌تی زۆرینه، گه‌مارۆدان و په‌ڵاماردان و ئاگروئاسن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێت ، ئه‌وه‌ش ئاماژه‌یه به بوونی باوه‌ری راسته‌قینه‌ی دیكتاتۆریی بۆماوه‌یی له عێراقی دروستكراو و ساخته‌دا .
.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.