رێبوار حه‌مه‌لاو شوانی
كورد بە درێژایی 100 ساڵی ڕابردووی ده‌وڵه‌تی عێراق، نەیتوانی بە ڕێگە و شێوازی گفتۆگۆ، خەباتی چەكداری، شۆڕش، ئۆتۆنۆمیی، ڕاپەرین، فیدڕاڵی و نووسینەوەی دەستووربگاتە ماف و ئامانجەكانی خۆی، هەموو ڕێگەكانی تاقیكردەوە تاوەكو مافەكانی پەراوێزو بێت و پێشێل نەكرێت، كەچی نەك هەر گوێی لێ نەگیرا، بەڵكو كۆمەڵكوژیش كرا. گه‌لی كورد وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی ره‌سه‌ن و خاوه‌ن ماف ره‌وایی خۆی ده‌یان ساڵه خه‌بات و شۆڕش ده‌كات و تا ئێستا ئه‌و شۆڕشه به شێوازێكی به‌رده‌اومه ، چونكه خاوەنی دۆزێكی ڕەوای نەتەوەیی و نیشتمانییە، لەم پێناوەشدا دەریایەك لە خوێنی بەخشیوەتە كوردستان. هه‌روه‌ها سەرۆك مسعو بارزانی هەڵگری ئه‌مانه‌تێكی مێژوویی وئاڵایی كوردستان و بیری نەتەوەیی و كوردایەتییە و لە ڕیفراندۆمدا هەمووانی كۆ كردەوە، هەروەكو چۆن مستەفا بارزانی نه‌مر گەورەترین و فراوانترین شۆڕشی بۆ بەدەستهێنانی مافەكانی گەلی كوردستان بەرپا كرد، سەرۆك بارزانییش گەلی كوردستانی بە جیاوازیی نەتەوە و ئایینزاكانی لەژێر چەتری هزری نەتەوەیی و نیشتمانیدا كۆ كردووەتەوە و، بە واقیعبینانە و ژیرانه سیاسەت دەكات و بەرژەوەندیی زلهێزەكانی هاوتەریب كردووە لەگەڵ بەرژەوەندیی هەرێمدا، هێزە نەیارەكانیش ددان بەم راستییه و بوونی قەوارەی هەرێمی كوردستاندا دەنێن وتوانیوێتی له سه‌ر ئاستی ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تیی به‌شێوه‌یه‌كی زۆر وردبینانه و هاوسه‌نگییانه له پێناو به‌رژوه‌ندییه‌كانی گه‌ل و نیشتمانه‌كه‌ی تێبكۆشێت و مامه‌ڵه بكات.
بۆیه، به بێ ئومێدبوونی گه‌لی كورد له هه‌ڵسوكه‌وت و بێ به‌ڵێیه‌كانی ده‌سه‌ڵاتدارانی عێراق له دوێنی و ئه‌مڕۆ ڕێگه و شۆڕشێكی سه‌خت و شارستانی گڕته‌به‌ر ئه‌ویش به ئه‌نجامدامی ڕیفراندۆم بە بەشداریی زۆرینەی خەڵكی كوردستان و بە ئەنجامی نزیكەی 93% بە دەنگی (بەڵێ) بووە واقیعێكی سەلمێندراو و بەڵگەنامەیەكی مێژوویی كە لە دەسەڵاتی هیچ كەس و لایەنێك و دەوڵەتێكدا نییە هەڵیبوەشێنێتەوە، یان بڕوای پێ نەكات، بە پێچەوانەوە پرسی ڕیفراندۆم بووە ئیلتزاماتێكی نەتەوەیی و نێودەوڵەتی، هەروەكو چۆن ڕێككەوتنامەی 11ی ئاداری ساڵی 1970 ڕۆحییەتێكی نێودەوڵەتی هەیە و، بووە هەوێنی هەموو ئەم مافە نەتەوەییانەی لە چوارچێوەی عێراقدا بەدەست هاتووە، ڕیفراندۆمیش بە هەمان شێوە بەڵگەنامەیەكی ستراتیژی و گەورەی كوردە. هەرچی دەوڵەتی عێراق و هەموو ئەو دەوڵەتانەی دیكە كە كوردیان بەسەردا دابەش بووە، دەیانزانی دەبێت مامەڵە لەگەڵ ئەم واقیعە نوێیە و دەستكەوتە نیشتمانی و نەتەوەییەی كورددا بكەن،
ڕیفراندۆمی سه‌ربه‌خۆییی توانی كوردستانییەتی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی سەلماند و، دەبێت بە گفتوگۆ و دەنوستاندن لە چوارچێوەی ماددەی 140ی دەستووریدا ئەم دۆسێ هەستیار و چارەنووسسازە یەكلا بكرێتەوە و، چەوساندنەوە و پێشێلكردن و به‌عه‌ره‌بكردن و راگواستن و داگیركردنی خاكی كوردان ڕابگیرێت، ڕیفراندۆم خاڵی یەكلاكردنەوەی تەعریب و ناسنامەی كوردستانیی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم بوو، دوای ئەوەی زۆرینەی دانیشتووانی ئەم ناوچانە بە (بەڵێ) دەنگیان بە سەربەخۆیی كوردستان دا، خۆ ئەگەر خیانه‌ت وپیلانگێریی ناوخۆیی به‌غدا وتاران نه‌بوایه ، ئه‌وا گه‌لی كورد ئێستا له قۆناغێكی تر بوو.
ده‌بێت ئه‌و راستییه‌ش بگووترێت كه ،هه‌موو ئه‌و پیلانگێری و گه‌مارۆ و فشارانه‌ی كه له‌م 6 ساڵه‌ی دوایی دژ به گه‌ل و هه‌رێمی كوردستان جێبه‌جێ ده‌كرێن له ئه‌نجامی سه‌ركه‌وتنی ڕیفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی و ئه‌و شكست و خه‌ونه بوو كه له 20ی ئۆكتۆبه‌ری 2017 له دوای پیلانگێرییه‌كه‌ی 16ی ئۆكتۆبه‌ر رووبه‌ڕووی داگیركه‌ران و نه‌یارانی گه‌لی كورد بووه و تا ئێستاش هه‌وڵه نه‌زۆكه‌كانیان دژی به قه‌واره‌ی هه‌رێم به‌رده‌وامه .
هەر بۆیە پێش ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەكە هەموو فشار و هەڕەشەیەكیان دەكرد بۆ ئەوەی ڕیفراندۆمەكە نەكرێت، یا، هەر هیچ نەبێت دوای بخەن، چونكە دەیانزانی ئەنجامدانی ڕیفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی سەلمێنەرێكی نێودەوڵەتییە لە ڕووی یاسای نێودەوڵەتییەوە، لە ڕووی ناوخۆشەوە بۆ سەرجەم لایەنە سیاسییەكان و هێزە كوردستانییەكان ڕیفراندۆم بووە پابەندبوونێكی نەتەوەیی و ئەخلاقی، بەوەی پرسی ڕیفراندۆم دەرئەنجامەكەی لەبەرچاو بگیرێت و بۆ ئایندە و لە قۆناغێكی دیكەدا هەر دەبێت جێبەجێ بكرێت، لە ئێستاشدا هەر كەس و لایەنێكی سیاسی لە ژێر هەر پاساوێك و بیانوویەكدا بێت، تەنانەت ئەگەر بە ئەرێنی باسی ڕیفراندۆمیش نەكات، دەچێتە لاپەرە ڕەشەكانی مێژووەوە و وەكو كەسێكی دژ بە نەتەوەكەی خۆی سەیر دەكرێت، چونكە رووداو و پێشهاته‌كان پێمان ده‌ڵێن كه شۆڕشی ڕیفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی به‌رده‌وامه ئه‌و رۆژه نزیكه ، كه گه‌لی كورد به‌رهه‌م و ئەنجامی ڕیفراندۆمەكە به‌ده‌ست بێنێته‌وه و دوژمنان و به‌كرێگیراونیش ریسوایی و سه‌رشۆڕیی خۆیان زیاتر ببینن..
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.