نڤیسین ((ادیبا عزالدین تاهر))
موزە خانە ئێکەک ژ بەرچاڤ ترین و حیبەتی ترین تشتە ل هەموو جیهانێ ،هەلگرتنا شینواران یان کەلۆپەلێن کەڤن یێن بەری چەندەها سالا نیشانا پێشکەفتنا وی وەلاتی و هەبوونا فەرهەنگ و كلتوور و چاندا وی وەلاتی نیشان ددەت ئێکەك ژ بالكێشترین جهێن کلتووری یا هوونەری کوو ژ پاشماوەیێن سەردەمێ کەڤن مایە و ئەڤ شین ماینە و پاشماوە نیشانەیا کلتوور و فولکلوور و عادات و تەقالیدێن وی میللتی ژ هەموو لایان ڤە دیار دکەن.
هەلگرتنا جهێن شینواری و جهێن کەڤنار و کەلوپەل و جلکێن کەڤن حەتا شینوارێن کوو ب هێما و نڤیسین و شێوەکارییان ژی نیشانەیە بوو مێژویا وی میللەتی و ئەم بێژین ئەڤ وارە ب هەموو پێکهاتە یێن خۆڤە ژ پاشماویێن مروڤێ کەڤن ژ باب و كالان ژ بو نڤشێ نهو ماینەڤە دا کو وان ب ڤان ئاساران و کەرستان ئوو ب وێ جیهانێ ئاشنا بکەن و نیشانا وان بدەن و ب سەرڤە زێدە بکەن بو جیلێ داهاتوو دا کو میرات و كلتوور و چاند و مێژوویا خۆ بپارێزن.
چو پێ نەڤێت ئێک ژ گرنگترین فاکتەرێن چڤاکی یان هەر گەل و میللە تەکی کوو پێدڤیە هەبت موزە خانە و شینوارێن کەڤنێن مێژوویینه داکو فەرهەنگا خو بدەتە بەر چاڤێ هەموویان ئوو بدەتە نمایش کرن . دگەل هندێ ژی موزەخانە جهەکە ژبوو ڤەكوولین و فێرگەهەک ژ بوو کو مێژوویا وی میللەتی فێر ببی و ببهیسی ،هەروەسا گەشتەک ژی بت ژ بوو دیتنا وان ئاساران ئەوێن کو کەسێن شارازە و خواندەڤانا مێژژویان پێ رادبن ژ بو شروڤە کرنا وان ئاساران.
موزەخانە د شیان دایە گرنگی و جوانیەکا تایبەت هەبیت ژ بووی وەلاتی ،ژ بووی بلندکرنا ئاستێ ئابوری. موزەخانە دبیت جهەک بت ژ بوو ڕێکخستنا مێهڤانێن ناڤخویی و دەرەکی و تایبەت و نمایش کرنا هونەری و کۆنفرانس و سمینارێن تایبەت .موزەخانە دكاریت كو ببیته ناڤەندا فەرهەنگ وچاند و مێژوویێ ،ڕولەکێ گەلەک گرنگ دناڤ چڤاکی دا بینیت و هەلگرتنا کەلوپەلێن هونەری یێن کەڤن گەلەک و گەلەک پربهایە و نرخ و بوهایێ خوە هەیە چونکی فەرهەنگ و شارستانیەتا وی میللەتی نیشا ددەت.
ل هندەک جهان دبیت ژ بوو زاروکان و خێزانان سەرنج ڕاکێش بیت، بوو نموونە :هندەک ژ ڤان موزەخانان پروگرام و بەرنامەیێن فێرکرنێ هەنە و یاریێن هەمە ڕەنگ كوو ژ بوو زاروکان بالكێش بیت ئەو تێشتێ وان یاریا پێ دکەن وپێ مژویل دبن.
موزەخانە دبیت ئەوێن حەزا هونەر و شێوەکارییێ لدەف وان هەی تشتەکێ بالکێش بیت چونکی کومەک ژ ئەڤان شێوەکاری و پێکەران دبیت بیتە جهێ سەرنجا کەسێن گەشتیارهندەک ژی ل بارا زانستی دبیت سەرنج ڕاکێش بیت،بەلێ دبیت ژی كوو ل هەمو وەلاتان دا نەبیت چونکو موزەخانە د گەل موزەخانێ جێوازە، ل وەلاتێن هەرە پێشکەفتی ب شێوەیەك هەری مەزن و ب دیزاینێن سەردەمی و ئەندازیاری پڕ بالكێش هاتینە چێکرن .بو نمونە: موزەخانا لوور ل فەرانسا باژێری پاریس کو ب ئێک ژ مەزنترین موزەخانە دئێتە دانان ل جیهانێ،موزەخانا هرمیتاژ ڵ روسیا باژێرێ پترز بورگ،موزەخانا دەولەت ڵ هندێ باژێرێ چنایی،موزەخانا هونەر ڵ ئەمریکا ل باژێرێ نیویورک،موزەخانا ڤاتیکان ل ئیتالیا باژێرێ ڤاتیکان ، و هتد……
ئەڤە کورتیەک ل بارا موزەخانە و گرنگی و هەبوونا وێ بوو كوو مە بەحس کر ژ بەر ئەوێ موزەخانەیا مونومێنتیا هەلبجە کوو بو ئێکەم جار هاتیە ئاڤا کرن ب دیزاینەکی جوان و بالكێش دگەل وی ژیدا ب تایبەت موزەخانەیا بارزانی کوو ل ڤێرێ ب دەرفەت دبینم دناڤا گوتارا خودا ئاماژە ب هندێ بدەم کو ژنا کورد هەموو دەما پێشەنگ و خادان هێزا هزرو بیر و باوەرێ بویە مینا (دایکە حەمایل ) کوو بزحمەت و شیانێن خوو هزرو بیرێن ڤێ رێبازێ، رێبازا ڕزگاری خوازا کورد (مەلا مستەفایێ بارزانی ) هەر ل مەزارێ نەمراندا ب هەلگرتنا جلوو بەرگێن وی و کەلوو پەلێن ب نرخ و بووها کارینە موزەخانەیا كلتووری یا بارزانی ب وان کەلو پەلێن بالكێش دەولەمەند بکەن کوو ببیتە جهێ سەرنج و گرنگیدانا هەموو کەسەک کورد و وەلاتێن بیانی و جیهانێ .
((ئەدیبا عزەددین تاهیر-2023))
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.