▪ رەخــنە و رەخــنە ل خوگرتن

ناجح بێجانی

رەخنە وەکو پەیڤ دخو ینین، یانژی گوھلێ دبن ، بێ کو دناڤەڕوکا وێ تێبگەھین ھەر زووی و بێ دو دلی بریارا توڕەبوونێ ددن ،چونکی سرۆشتێ مرۆڤان وەسا یە ،رەخنە بخوە بابەتەکێ لۆژیکی و سەردەمیانەیە پێتدڤیا خوە هەیە بۆ ژیانێ ،گەلەک جارا ن پەیڤا رەخنە بۆ ئاڤاکرن و بهیز کرنا پەیوەندیان باشترە بۆ نموونە : دەمێ تۆ دەقەک ئەدەبی دنڤێسی ڤیجا چ چیرۆک -ھۆزان-ڕۆمان- -پەخشان ،یان ھەر بابەتەکێ گریدایی بیت ب ئایینی و ڕامیاری وفەلسەفی وئابوری و لەشکەری ژی ڤە ، دڤیا تۆ ریێ بدەیی کەسەکێ بەرامبەر خوە، ل دیڤ شارەزایی و پسپوڕی وپێزانینین وی بۆ تێگەهشتنا بابەتی هەبن ، رەخنێ ل تە بگرت نەبۆ تۆلڤەکرنێ بیت ، ھزرێ ل ھندێ نەکەیڤە ئەڤە دژی تەیە ،یانژی کێماسێن تەدێ بەر چاڤ کەن بەرۆڤاژی گەلەک جارا ن مرۆڤی هانددەن بۆ باشترکرنێ ،بۆچی هەمی جارا ن مرۆڤ ب(نێگەتیف) (Negtive)ل قەلەم بدەن ، هەولبدە باوەریێ بخوە چێکە هەمی جاران ئەم بخوە ب راست ودروست دبینین رەخنێ بکەن لێ دەمێ ئێک رەخنێ ل مە بگرت ، ئەم وەسا هەست دکن ئەڤە بەرامبەر مە و دژی مەیە ئامادەنینین گوهلێ بگرین و ، ژبەر کۆ گەلەک جاران وان کێماسێن تۆ بخوە هەست پێ ناکەی، لێ بۆچی ئەم قایل نابین دەمێ کەسێ بەرامبەر مە وێ شاشیێ راستڤەکەت و دێ ب دژی خوە ل قەلەمدەین دێ زڤریمە سەر ناڤەڕوکا بابەتی و پتریا پارتێن سیاسی ل کوردستانێ ب جەپ وراست وئیسلامی ژی ڤە دکومبوونێن خوە یێن ئاسایی دا خالەکا هەرە گرنگ یا هەیی دبێژنێ رەخنە و رەخنە لخوەگرتین ،ئانکۆ پێداچونەکا لۆژیک وساخلەم وسەردەمیانەیە بۆ ئاڤاکرنێ ب وژدانە دێ بێژم ، ژبەرکۆ گەلەکا ژمە گەنجاتیا خوە هەمی یا دناف دا بۆرا ندی ،لێ ب دروستاهی وەکۆ خالەک گرنگ ناهێت دەستنشان کرن وبەرچاڤکرن یان پێداچونەک بح پیشکەفتن وئاڤاکرنا جفاکەکێ ساخلەم وئارام ، ئەم پێدڤی رەخنەک ئاڤاکەرن ،دوور ژ هەر خۆ سەپاندنەکێ ب هەمی پێڤەرێن خوە بهێتە پەیرەوکرن گەلەک ئاریشەو ئاستەنگ ب ساناهی دهێنە چارەسەرکرن ، لدویف هەمی شڕوڤەکارن ل سەر بابەتێ رەخنێ سەرئەنجام بۆ ئاڤاکرنێ یە ، نە بو شکاندنێ یە ،لێ ئەم وەسا پەروەردەبووینە هەر دەمێ ئاراستەیی مە بهێتە کرن ، ئەم ب دژی خوە ل قەلمددن ، ڤێجا کەنگی وەک تاک یان دەستهەلات مە هزر ل هندێ کریڤە رەخنەلخوەگرتین ژی ئامرازەکە بۆ ئاڤەکرن وبهێز کرنا پەیوەندیان بۆ ژیانەکا باشترو ئارمانجاکا وێڤەتر و پێداچوونەکە بخوە ئەگەر توشی خەلەتیەکێ بن، بۆ ڕاستڤەکرنێ ئەو خەلەتی یان شاشی دووبارە نەبیتڤە ، ژ بەرکو دانپێدان ب خەلەتیێ هینگێ ريێا راست ودروستە ، لەوما گەلەک جاران مروڤ خەلەتیان دبن خوە بێ دەنگ دکن، لێ ئەڤە نە یا رەوایە ئەگەر ل جهەکێ گشتی ژی کار بکی دڤێتین هەمی جاران هزرێ هندێ بکە بۆ باشتر کرنێ و ئەگەر رەخنە ژی هەبن ، دڤیا ب سینگەک بەرفرەهە ومێشکەک ڤەکری هەمی بۆچوونا وەربگری وبریارا خەلەت ژی نەدە ، داکۆ ل دووماهیکێ پەشێمان نەبی ورەخنەلخوەگرتن ئێکە ژباوەریا مرۆڤی بخوەهەمی جاران هەست پێکرنە بەرامبەر وێ چەندێ کا تۆ چەند شیایە دئەرکێ خوەدا بسەرکەڤی ، دیسان پێداچوونەکە ب ئەرکێ تو پێ هاتییە ڕاسپارندن تە چەند شێان هەنە بۆ باشکرنێ و کێماسێن خوە بەرچاڤ بکەی ، هینگێ ب ئازانە و بێ هیچ سانسۆرەک ئەوا تە بڤێت بەرچاڤکە ب وی مەرجی تۆ یێ راستگۆبی دگەل خوە بخوە، بۆ پێشڤەبرنێ ومێتودا رەخنێ هەمی جاران یا گۆنجایە دڤێت ب سروشتی بهێتە وەرگرتن ئەگەر بۆ باشکرنێ بیت نە بۆ شکاندنا بەرامبەری بناڤێ رەخنەگرتنێ….