▪  شەڕی ئۆکراین و هێزی ئاسمانی رووسیاو تێکشکاندنی ڤاگنەرە نوێیەکانی پۆتن

گەرمیان سەلاحەدین

بە دەنگی بەرز هۆشداری دەدەرێت لەوەی ئەگەر کیێڤ بکەوێت، ئەوە لەلایان ڕووسیایەکی بوێرەوە کە دەتوانێت لە داهاتوودا چاوەکانی لەسەر ناتۆ دابنێت و لە شەڕێکی وێرانکەردا دەتوانێت کۆنترۆڵی هێزی ئاسمانی یەکلاکەرەوە بێت.

(ئەمە بانکەشەی هێزی ئاسمانی رووسیایە)

هێزە ئاسمانییەکانی ڕووسیا لە ماوەی 2 ساڵ و نیوی ڕابردووی شەڕدا تووشی زەبر و زەنگ بوون، بەڵام بە خێرایی خۆیان گونجاندووە و لە ڕێگەی تاکتیکەکانی وەک بۆردومانی وەستان و هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و مووشەکی هاوکاتەوە سەرکەوتنیان بەدەستهێناوە. هەروەها توخمەکانی دیکەی هێزە ئاسمانییەکان بە شێوەیەکی کاریگەر دەرفەتی گۆڕینی سەنگەرەکانی لە ئاسمانەوە لە ئۆکرانیا بێبەش کردووە.

جەستن برۆنک، پسپۆڕی وزەی ئاسمانی لە پەیمانگای ڕۆیاڵ یونایتد سێرڤیس لە بەریتانیا دەڵێت: “سەرسوڕهێنەر بووە کە بە تێپەڕبوونی کات لە ڕێگەی تاقیکردنەوە و هەڵەوە خۆیان لەگەڵ دۆخەکە دەگونجێنن”.

بەو پێیەی ئەم شەڕە نیشانی داوە، بۆ بەرەنگاربوونەوەی ڕووسەکان، ناتۆ پێویستی بە بەرگری ئاسمانی زیاتر و ڕێگەی نوێی بەرەنگاربوونەوەی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و چەمکی نوێی بنکەسازی هەیە. بەبێ ئەمانە هاوپەیمانییەکە دەتوانێت ڕووبەڕووی شەڕێکی ناشرینتر ببێتەوە ئەگەر خراپترین شتیش نەبێت.

ئەوەش بەپێی چاوپێکەوتن لەگەڵ دەیان پسپۆڕی شەڕی ئاسمانی، لەوانە فڕۆکەوانی پێشووی فڕۆکە جەنگییەکان و فەرماندە و ئەفسەرە سەربازییەکانی ئێستا و پێشووی ڕۆژئاوایی کە شارەزایان بەBusiness Insiderبزنس ئینسایدەریان ڕاگەیاندووە کە شەڕی ئۆکرانیا دڵنیایی کردوونەتەوە چۆنچۆنی هەندێک لە توخمەکانی شەڕی ئاسمانی مۆدێرن بە شێوەیەکی ڕیشەیی دەگۆڕدرێت و گۆڕانکاری تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان ژینگەی کارکردنیان لە ئاسمانەکاندا هەڵوەشاندووەتەوە و تۆڕە بەرفراوانەکانی موشەکی ڕووکار و ئاراستە کراو بۆ ئاسمان مەیدانی بۆشایی شەڕ دروست دەکەن کە نزیکە سەردەمی فڕۆکە کۆنەکان نەتوانرێت تێپەڕن و لەهەمان کاتدا بۆ فڕۆکە نوێیەکان و پێشکەوتووترەکان ترسناکن.

بۆی رووسیا تێکدەشکێت چونکە لەئاست ئەو بانگەشەتکنلۆژیە نییە سوپاکەی کە بانگەشەی بۆ دەکرد هێزی ئاسمانی ڕووسیا بەو شێوەیەی کە چاوەڕوان دەکرا، ئاستێکی نمایشی بەهێزی نیشان نەداوە تاکو ئێستا لە شەڕی توندی ئۆکراینادا وێنەیەکی باشترینی لە تواناکانی سوپای ڕووسیا بە ڕۆژئاوا پیشان نەداوە و ئاشکراشە کە زۆرێک لە هەڵسەنگاندنە سەربازیەکانی پێشووتر بۆ هێزی سوپای ڕووسیا زیادەڕەوییان تێدا کراوە.

نموونە هەندێک لە چەکی ڕووسی کە شانازیی پێوە دەکردن، وەک بەرگری ئاسمانی S-400، تانکی T-90M، و موشەکی “هایپەرسۆنیک” کە ناتواناترین دادەنرێن، هەمیشە لە ئاست ئەو بانگەشەیەدا نەبوون کە؟پێشتر بۆیان،کراوە،و بە تاقیکردنەوە و ئەزموونی شەڕگە شکستیان خواردووە ..

بەڵام کێشەکانی ڕووسیا لە چەکەکانی زیاتر درێژبوونەتەوە کە لە سەرەتاوە لەشکرکێشییە سەرەتاییەکەی شکستی هێنا بە شکستهێنان لە دامەزراندنی باڵادەستی ئاسمانی و نەیتوانیوە هێزەکانی ئاسمانی و زەمینی هاوکات بکات و لە کاتی پێکدادانەکاندا هاو مەیدانی شەڕگە بن . ئەمە لەڕووی زانستی سەربازیەوە بەلاوازی سەرکردایەتی ئەرکانی سوپاکە دێتە ئەژمار ..

لە کاتێکدا دژەئاسمانی رووسیا لە هەندێک شوێن فرۆکەکانیخۆیان بەرداوەتەوە لەگەڵ ئەوەیکە سەرکردایەتی سەربازی توندیان هەیە ڕێ بەهەڵانە نادات و ڕوودانیشی لایان تاوانە، چەند جارێک رووداوی ئەوها روویداوە ..

لە کاتێکدا ڕووسیا هەندێک سیستەم و چەکی تا ڕادەیەک بەتوانای لە ئۆکراینــــا هەیە، کەواتە “دامەزراندنی سوپا لەڕادەبەدەر خراپە “،
حاڵەتی سروشتی و بەهێزی هەر سوپایەکی جیهان لە بەرەکانی شەڕدا هێزی ئاسمانی کاریگەر دەبێت یارمەتی پێشڕەوی ئۆتۆمبێلی شەڕکەری زرێپۆش و هێزی پیادە بدات بە لێدانی خاڵە بەهێزەکانی دوژمنێک، هەروەها ئەو هێز و پێداویستیانەی کە پشتیان پێدەبەستن. بۆ ئەم مەبەستە، فڕۆکەکان دەبێت بەسەر هێزە زەمینییەکاندا بفڕن – یان لە نزیکەوە – بۆ ئەوەی پێگەکانی دوژمن بکەنە ئامانج.

ڕووسیا نەیتوانیوە ئەم جۆرە هەماهەنگییە یان باڵادەستی ئاسمانی مسۆگەر بکات .

“بۆی رووسیا تێکدەشکێت چونکە لەئاست ئەو بانگەشەتکنلۆژیە نییە سوپاکەی کە بانگەشەی بۆ دەکرد”

“ئەندرۆ کورتیس، توێژەرێکی سەربەخۆی بەرگری، پشتگیرییەکانی ڕووسیا بۆ سەربازە زەمینیەکانی، بەتایبەتی لە ڕۆژانی سەرەتای شەڕەکەدا، بە “کەمێک کەمتر لە خەمناک وەسفکرد” و بەئاستێکی نزمی پلانی سەربازی ناوزادی کرد دەڵێت: پێموایە ئەوە زۆرێک لە چاودێرانی ڕۆژئاوایی تووشی سەرسوڕمان کرد کە چاوەڕێ نەکراو بوو ..بەم شێوەیە لەسەرەتاوە ڕووسیا نیشانی دا کە ناتوانێت بەرگری ئاسمانی دوژمن سەرکوت بکات یان لەناویان ببات، ئەرکی دژە ئاسمانی کاریگەر بفڕێنێت، یان ڕوبەڕویان بێتەوە ..”

هێزی ئاسمانی ڕووسیا زۆر لەوە لاوازترە کە ئێمە پێمان وابوو
” گای سنۆدگراس، ڕاهێنەری پێشووی تۆپگون و فڕۆکەوانی دەریایی خانەنشینکراوی ئەمریکا و دەڵێت:
ئاماژەی بە ئەوەی شەڕی ئۆکراینادا رووسیا؟نیشانیداوە ئەوەیە کە تواناکانیان بە شێوەیەکی بەرچاو زیادەڕەوییان تێدا کراوە..
هەروەها هێزە ئاسمانییەکانی ڕووسیا هەندێک سەرکەوتنیان بەدەستهێناوە سەرەڕای ناتەواوییەکانی، هێزی ئاسمانی ڕووسیا هەندێک سەرکەوتنی بەدەستهێناوە کە نابێت کەم بکرێتەوە لە توانا و هێشتا هەندێک توانای لە یەدەگدا هەیە.

نموونە فڕۆکە بۆمب هاوێژەکانی ڕووسیا بە مووشەکی دوور مەودای ئۆکرایناا کە لە ناو ئاسمانی رووسیادا تەقێنراونەتەوە، لە کاتێکدا فڕۆکە جەنگییە بۆمب هاوێژەکانیش هێڵەکانی بەرگری ئۆکراینایان بە بۆمبی ڕێنماییکراو بۆردومان کردووە و بۆردومانی سەنگەری بەرگرییەکانیئۆکراینایان شکاندووە و کە هۆکاری بەشداری بوون لە دۆڕان و کشانەوەی ئۆکراینا لە بەرەکانی شەڕدا لە چەند مانگی ڕابردوودا.

ڕووسیا بۆمبی پەرەپێداوە کە کودی ڕێنمایی تێدایە کە دەتوانرێت لە دەرەوەی دەستی بەرگری ئاسمانی زەمینی یان مووشەکی ئاسمانی بۆ ئاسمانەوە هەڵبدرێت…

ئەم بابەتەشرۆڤەکاریەی سەروە لە پەیجی Business Insiderبزنس ئینسایدەری وەڕگیراوە

ڕووسیا دەتوانێت تەحەدای هەژموونی مێژوویی ئاسمانی ناتۆ بکات؟؟؟؟

لە دوای کۆتایی هاتنی جەنگی ساردەوە، ئەمریکا و هاوپەیمانە ڕۆژئاواییەکانی لە سوودە ڕوونەکانی هەبوونی هێزی ئاسمانی باڵاتر – یان هەبووە و تاکە هێزی ئاسمانی – لە ململانێکان کە لە سەرانسەری جیهاندا شەڕیان کردووە، لە ئەوروپاوە تا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، بەهرەمەند بوون. وە لە شەڕەکانی وەک زریانی بیابان و جەنگی عێراقدا، ڕۆژئاوا بە دەرهێنانی بەرگری ئاسمانی بەرامبەرەکەی، باڵادەستی ئاسمانی دامەزراندوە.

ڕووسیا نەیارێکی زۆر جیاوازە و خاک و پیشەسازیی هەیە بۆ دروستکردن و مەیدانی بەرگری ئاسمانی بەرفراوان و ئاڵۆز کە ڕەنگە نەیارێک هەوڵبدات بکات بۆ لەناوبردنیبە جۆرێکی دیکە لە پلانەکانی شەڕ کە رێپێدراون …

پێشهاتەکانی دیکەی جەنگی ئۆکراین زیاتر دەبن کە رووسیا دوای کۆبوونەوەی ووڵاتانی ناتۆو دابەش کردنی،جیهان بۆ7 حەوت هەرێمی جیاوازی سەربازی هەواڵگری NATO چی دەکات،یان کام پلانی دەبێت .. ؟؟

ئەوەی لۆژیکە کە رووسیا ڕووبەرووی شەڕی راستەوخۆ نابێتەوە لەگەڵ ناتۆ و ڕۆژئاوادا بەڵکو کۆی ئەو گروپ و لایەن و حزب و میلیشیایەی هاوشێوەی ڤاگنەرئامادەیان بۆ دەکات رووسیا دەکەونە بەر گورزی سەربازی ووڵاتانی ئەندامی NATO و هاوپەیمانانی ناتۆ و دۆستەکانی ناتۆ . کەجیوپۆلیتیکی بەرفراوانی جیهان دەگرێتەوە ،ئەم ڕۆژهەڵاتی ناوەراستەی ئێمەیی تێداین یەکێکە لەو 7 حەوت هەرێمە لە دوایی رۆژهەڵاتی ئەوروپا و دەریای هێمن سێهەمین گرنگترین هەرێمی سەربازی و هەواڵگری NATO دەبێت،ک نابێت لە هیچ روویەکی ئابووری و سیاسی و سەربازی و هەواڵگریەوە یەکپێگەی رووس و ئێران و چینی تێدا بمێنێت ، ڕاشکاوانەتر ئەوەی لە لێدانی پەک روودەداتبەشێکە لەو گورزانەی لە میلیشیا بەکرێگراوەکان دەوەشێنرێت و تورکیا بەتەواوی پلانیئامادەکراوی نێودەوڵەتی و ناتۆوە ئەوئۆپراسیۆنانەی سنور دەکات، چونکە خودی دەوڵەتی تورکیا بەرگەی بوودجەی زەبالاحیشەڕی درێژخەیان ناگرێت،..

ئەمە لە لایەکەوە بەشێکە لە رێکخستنەوی سستمی نێودەوڵەتی بە سەرکردایەتی ئەمریکا و بەردەوام دەبێتتاگەیشتن بە ئامانجی گۆڕانکاریە ڕیشەییەکان لە هەموو ڕوویەکی دیمۆگرافی و جوگرافی سیاسیو ئابووری و سەربازیبۆ،ڕاگرتنی بڵانسی هێزی نێودەوڵەتی بەگشتی .. بۆزیاتر وەرگرتنی،زانیاری سەیری داتایی فەرمی زیاد کردنی هێزەکانی ناتۆ بەگشتی و،ئەمریکی بەتایبەتی لە رۆژهەڵاتی ناوەراست بەتایبەتی و جیهان بەگشتی بکەن … بۆ نوێکردنەوە یان دانانەوەی بنەماکانی سستمی نوێی جیهانی لەم چەند ساڵەی داهاتوو کە چەند ووڵاتێکی ئێستا لەوسستمەدا نابێت بوونیان هەبێت یان گۆڕابن وەکسستمی ووڵات یان دابەشکرابن و ووڵاتی نوێیان لەجێگەدا درووست ببێت ک،هەندێکیان خۆرسکانەبە لەدایک بوونی دەوڵەتی نوێ دەناسرێت بە جیاوازی ئەو سستمە پەیرەوکراوەباوانەی کە هەرووڵاتێک لەسەری بەرێوە دەچن،…

چاوەڕێ بین