حەسوودی یان چاڤلێکرن

حەسوودی یان چاڤلێکرن

ناجح بێجانی

دوو پەیڤن کو ڕامانێن وان نێزیکی ئێکن، بەلێ ب دوو رەنگێن جودا وچەوا ؟ وهەتا دقورئانا پیرۆزدا ئاماژە ب حەسوودیێ هاتییە دان {وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ } کا گونەها وێ چەند یا مەزنە ، هەر وەکو کورد دبێژن :چاڤیێن حەسوودا پەقین ئەڤە ژی ژڤالەهییێ نەهاتییە، ئانکۆ چاڤ پێ نەڕابون یان چاڤ هاڤێتن نموونە زۆرن ب تایبەتی دناف جڤاکێ مە یێ کوردەواری دا هەر کەسەکێ بارێ وی یێ ئابۆری باش بت ، بێکو مرۆڤ بزانت داهاتیێ وی ژ کیڤە دهێتن و دبیتن ب دەست وبازنێن خوە پەیدا کربت و ، چێدبیت خودایێ مەزن ژی کەرەمەک دگەل کر بت ، یانژی ژی باب و باپیران بۆ مابین ، بێ دوو دلی دێ بێژن :پارێ وی حەرامە یان یێ دزی ، ما ئەوی چ هەیبوو ؟ پا ژکیڤە ئینایە؟ دەهان پسیارێن بێ بەرسڤ ،مانە ئەڤە دچیتە خانا بێ بەختیێ دا ، ئەڤە چەند یا ڕەوایە کو مرۆڤ کەسەکی گونەهبار بکت دوور ونێزیک پەیوەندی وێ چەندێ ڤەنەبت ، ئەوا مرۆڤ هزر بۆ بکت ، ما ئەڤە نە حەسوودییە، ئەرێ هوین ژی وەکو من نابێژن ئەڤ مرۆڤێن هۆسا یێن تووشی ئیشا دەروونی بن و پێدڤییە بهێنە چارەسەرکرن، بەلکو یا بەربەلاڤە دبیتن ب بت کولتۆر ئاشتیا کومەلایەتی ژی بێخن د مەترسیێدا ب تایبەت ئەو کەسێن هەڤژینی پێکئنیای و گەلەک جاران یا بوویە هوکار کو ژێکجۆدابن و زەلام نەشیایە دخوازیێن وێ بجهبینن وەکو (خانی – ناف مالییێ – ترۆمبیل -زێر-هتد…) ئەڤجا بوویە ئاریشە ئەڤە ژی یان چاڤلێکرنێ یە ، یان حسوودێ یە ، هشیاربە کاودانێن وی یێن ئابۆری دەست نەدەن نە بێژێ ما ئەم ژ فلان کەسی کێمترن دڤێت مە ژی هەبن ئەڤەدێ بیتە ئاریشە ، لەوما ئەز دبێژم ژ ڤێرێ دێ دوورکەفتنەک دناڤبەرا وە دا پەیدا بیت راستگۆیی و رێزگرتن ب دلەکێ پاک و پاقژ هیڤی و ئۆمێدین خوە بو ئیکدوو دیار بکن و کەیڤخۆشی دێ کارتێکرنەکا باش لسەر ژیانا هەوە هەبیت ،داکو پەیوەندێن وەموکم بن هەر وەسا پەیوەندێن کومەلایەتی ژبیر نەکەن هزر ل هندێ بکنەڤە هوین هەردوو ئێک خیزانن و پرۆسا هەڤژینیێ نەبەس پارەو مالن ، بەلکو ژڤێ هەمیێ مەزنترە ، ئەو ژی ڤیان دلۆڤانی راستگۆیی و ڕێزگرتن و لێبۆردەیی پشکدار بن د بڕیارا دا ، پلان وبەرنامە هەبن بۆ ژیانەکا خۆشتر ب تایبەت هەگەر خودان زارۆک بن پەروەردەکرنا دورست و چاڤێ وە ل پاشەرۆژەکا وان بت ، لێ بەرەڤاژی ڤێ چەندێ دێ بت هوکارەک و پالدەرەک بۆ توندوتیژیێ و کارو کریارێن خراب بەرانبەر ئێکدوو، لدووماهییێ هوون هەردوو زەرەرمەندبن و گەلەک جاران زەنگینی یا بوویە (بەلا سەرای خودانی) ب تایبەت هەگەر نزانین دێ چەوا ڕەفتارێ دگەل وێ زەنگینیێ کن ، لێ پسێارەکا دی یا جەوهەری، ئەرێ ما چێدبیت ئەم هەمی زەنگین بن ؟ ما مە باوەری ب خوداییێ مەزن نینە هەر کەسەک دێ رزقێ خوە خوت زەنگینی گەلەک جاران یا بوویە هوکار ژ دەست دان کەس وکارێن خوە و دفن بلندی و ڕەفتارێێن نە جوان ، بەلکو مرۆڤ دویر دبت ژ مرۆڤ ومرۆڤایەتیێ و هەتا ئایینی ژی ، چونکو یێن هەین غرۆر دبن نموونە زۆرن، چاڤلێکرنا باش یا هەی و هەر وەکو کورد دبێژن ( هەگەرنەزانی چاڤ بدە جیرانێ ) چاڤلێکرن یان چاڤ پێنەڕابون ڕۆژانە ئەم دبنن یا من دڤێتن ئاماژە پێ بدەم وەکا میناک دوو نموونە : یا ئێکێ من سەرەدانا مالەکێ کر چەند هەیڤەک بوون چوونە دناڤ خانیدا دژیان و بۆچی من پسیار کر ؟ ئەز ب ساناهی مایتکرنێ ناکەم ، ژبەرکو ژلایێ ئابۆری ڤە ئاریشە نەبوون ، هەتا ڕادەیەکێ ژی حالێ وان باش بوو ، پێشیا خانییێ وان هەتا نیڤەکێ مەرمەرکری بوو بدووماهیک نەهاتبوو ، پشتی من پسیار کری ؟ گۆتەمن تو ڤی خانییێ بەرانبەر مە دبینی ، ئانکۆ جیرانێ وان مەرمەرێ وان جوانتربوو ، ئەڤجا دێ یێ خوە خراپکەن وەک یێ وان لێکەن ، میناکا دووێ: ئەز باوەردکم ئەڤێن ل ئەۆرۆپا دژین باهرا پترییا وان یێن وەکو من هزر دکن ، چونکو ژیان ل ڤان دەرا ب ساناهی نینە هەر تشت ل دویف کاودانێن ئابۆری کا چەند بدەستڤەدهێتن چەوا دهێتە مەزاختن ، لەومانێ هزرا وان بۆ هندێ ناچیت چاڤێ تە ل خانی ومالێن وان بت ، تو نەشیێ بێژی ئەڤ ژی کیڤە ئینایە ، چێدبیت رۆژێ هەمێ یێ شۆل دکت وژدەرڤەیی مالێ یە هەقێ کەدا دەستێن وی وەستیانا لەشێ وی یە و مرۆڤ یێ د ژۆرڤە چوو شۆلا ناکت هەر کەس لدویف زەحمەتا خوە دژیت نەشییێ حەسوودیێ پێ بکەی و هەر کەس ب ژیانا خوە و رزقێ خۆ رازی یە ، خودێ مە پارێزت