پهیوهندیێن ستراتیژی دناڤبهرا دونالد ترامپ و كهندافێ عهرهبی بهرهف فاكتهرهكێ نویی دهێنه ئاراستهکرن
( عومهر توڤی )
پشتی ( ۱۰۰ ) رۆژ دهربازبووین لسهر دهستبكاربوونا دونالد ترامپ وهك سهرۆكێ ویلایهتێن ئێكگرتی ئهمریكا و جارهكا دیی ترامپ ب شێوازهکێ بهێزتر ژ جاران کورسیکا دهستههلاتا وهلاتی وهرگرت و لهوانێ دڤێت دهستپێكێ ئهم ئاماژه لسهر خالهكا گرنگ بکهین ئهوژی ل سهردهمێ جون بایدن سیاسهتهکا نه چالاك ل ناڤخو و دهرڤهی ئهمریکا دهاته برێڤهبرن و گهلهك جودا بوو ژ بهرنامه و ئهجێندایێن سیاسهتا دونالد ترامپی ل ویی سهردهمیدا و زوربهیا جاران بایدن ههول دایه رێکخستنهکا سهردهمیانه د پروسێسا سیاسهتا ترامپیدا بکهت و بکهته ئێك بازنه ژبۆ برێڤهبرنا پروسێسا سیستهمێ دهولهتێ چ ناڤخو یان دهرڤهی ئهمریکا بیت بهس ئهڤ گوهورینه چ ئهنجامێن سهرکهفتی ب دهستخوڤهنائینیت جونکی تهنها کاریگهر لسهر لاوازبوون پێگههه و ههژموونا ئهمریکا و نه ئومێدی لدهف ههڤپهیمانێن ئهمریکا دروست دکهت و ههروهسا سیاسهتا بایدن چاڤ ل سیاسهتا ترامپی زۆر جێواز بوو ٫ لهوانێ بانگهشهیا ههلبژارتناندا دونالد ترامپی ب شێوهكێ ئارام رویێ خۆ یێ راستهقینه بو جیهانێ دا دیارکرن و لدویف ئهجێندا و دیدگهههکا نویی دهورێ خۆ ئینا زمان و جاوانیا ب رێڤهبرنا سیستهمێ حکومرانیێ ل ئهمریکا و ئهڤ پێنگاڤه ب رێکا پهرتووکهکا بناڤێ پرۆژێ ( ۲۰۲٥ رێگهپێدانا سهکردایهتی ) ئهڤ پێنگاڤه ژلایێ کونسێرڤاتیڤێن هاتیه دامهزراندن و ئهڤ پرسه لدویف هزر و ئایدولوژیا ( ٣٤ ) نڤیسهرێن ئهمریکی کۆ دبوارێ پهیوهندیێ جوداوجودا بهحس ل حکومرانیا ئهمریکا هاتیهکرن ئایا ئایندهیێ ئهمریکا جهوا دێ کارا بیت ؟ ..و ههمان شێوه دونالد ترامپ دهورێ خو ههڤشێوهیی كهسهکێ پوپولیستی دایه دیارکرن و دگهل سیاسهتا نها دا خۆ بگونجینیت و ههروهسا ترامپ بهردهوام جهخت لسهر پهیاما سیستهمهکێ راتیکالی دکهت و تایبهت ئهو بارودوخێ نه سهقامگیر و نه ستراتیژی و شهرێ چیوپولوتیكی ل جیهانێ و تایبهت دهڤهرهكا وهكی رۆژههلاتا ناڤین هاتیه سهرهلدان و ئهو خالێن بوینه ههرهشه لسهر دیدگهها بهرژهوهندیێن ستراتیژیهتا ئهمریكا چ د ئاستێ ناڤخوی یان دهرڤه دابیت ئهڤ جهنده بویه ئهگهرێ هندی کۆ رهنگڤهدانهكا مهزن لسهر ئاستێ ئهمریكا بینته پێش .
و دڤێت باش بزانین ئهو پێشبنیێن سیاسهتمهدار و راوێژكارێن جیهانی داینه دیارکرن كۆ دهربارهی سیاسهتا ترامپی كۆ بشێوهكی فهلسهفهی وهسف لسهر هاتیهکرن و ههمی دهما ئهمریکا هزر د ئێك پێنگاڤا ستراتیژیدا دكهت ئهوژی پاراستنا سهقامگیری و ستراتیژیهتا بهرژهوهندیێن ( ئیسرائیل )ێ یه ل رۆژههلاتا ناڤین و دانپێدانێ بوو دامهزراندنا سهقایهكێ نویی بو رۆژههلاتا ناڤین بهێته ئاراستهكرن جونكی ئهڤرۆكه دهڤهر بویه جههكێ ئالۆز و دناف واقعهکێ شڵهژاندا دنالیت و ههمان دهم ئهو گورانكاریێن نوکه روویددهن لسهر ئهساسێ جهند تهوهرهکێن نهدیار هاتینه رێکخستن ژوان پرسا ( سیاسی و ئابووری و ئهمنی و ووزه …. هتد ) و ههكه ئهم لدویف پیڤهرێ نوكه بهحس بكهین دێ زۆرا گرنگ بیت جونكی جیهان و تایبهت دهڤهرهكا وهكی رۆژههلاتا ناڤین كهفتیه بهردهم گورانكاریێن گرنگ و دارشتنا سیستهمهكی نویی یێ پروڤیشیناڵ لسهر دهستێ ئهمریكا دهێته کارا کرن ٫ کۆ کار بکهت ههڤپهیمانێن خۆ ل رۆژههلاتا ناڤین بكهته كوتلهكا ئێكگرتیی و د جههكێ ستراتیژییدا وان رێکخستی و كومڤه بكهت و ههکه ئایدولوژیا ترامپی بدهینه دیارکرن کۆ بهردهوام جهخت لسهر گوهورینێن پهیروهێ نافخویا وهلاتی دكهت و لسهر ئهساسێ گوهورینا شورهشا ئابووری و بازركانی و باجێن گومركی بوو بهێزكرنا شورهشهكا نویی لدویف سیستهمهکێ پراكتیكی و سهردهمیانه و دگهل بهێز كرنا ههژموونا ئارمانجێن خۆ ل جیهانگهریا نویدا و ترامپ ب شێوهكی نورمال كار لسهر پاراستنا پورسێسا برێڤهبرنا بهرژهوهندیێن خۆ ل دهرڤهی ئهمریكا دکهت کۆ ژوان بهرژهوهندیا ئهوژی قازانجا دهستكهفتێن گرنگ و بهروڤاژیا ئهفێ جهندێ گهلهك گرنگی نادهته وان ئهجێندایێن ئهوێن لسهر ئهساسێ پروسێسا دیموكراسیێ و مافێ مرۆڤی دهێته جێبهجێکرن .
ئیدارهیا ترامپی ب شێوهكی هویر هزرێن د وان ئارمانجا دا کرینه کۆ ئهوێن دگهل بهرژهوهندیێن وان د گونجن و تایبهت لسهر ئهساسێ سیاسهتهكا دیفاكتۆیی هاتیه تومارکرن و ئهوا بهرامبهر پهرهسهندنا و ڤهژاندنا پێگههێ وان ل سهرتاسهری جیهانێ جونكی بیرمهند و زانانێن ئهمریكا بهردهوام جهخت لسهر خالهكا گرنگ دكهن ئهوژی جاوانیا مامهلهکرن دگهل ئهوان دهولهتان ئهوێن نها بوینه ههرهشه لسهر پاشهرۆژا و پێگههێ ئهمریكا ل جیهانێ و تایبهت دناف چهرگێ رۆژههلاتا ناڤیندا ههر ئێك ژوان ( روسیا و ئیران و چین ) ٫ جونكی سیاسهتا ترامپی وهسا هزر دکهت كۆ بهێز بوونا پێگههی ههرسێ دهولهتان دێ بیته ههرهشهكا راستهوخو لسهر ئارمانجێن ئاسایشا نهتهوهیی یێن ئهمریكا ل رۆژههلاتا ناڤین و جیهانێ و مهزنترین كارهسات دهێته هژماتن ٫ و دێ رۆژههلاتا ناڤین کهفیته لبن پێلا ههژموونا گروپێن تیروریستی و كاركرن لسهر سیستهمهکێ نه سهقامگیر د پرسا ووزێ و بازرگانی و ئابووری ….هتد و ههمان دهم ئهڤ پرسه بویه جهێ ئاماژه پێدای كاریگهریهكا ئێكجار بهێز د ئاستێ راستهوخو و نه راستهوخو دا و ئیدارهیا كوماریان بهردهوام ههول ددهت سیاسهتهكا نویی دابرێژن ژبۆ كونترول كرنا سیستهمێ وهلاتێن نێڤدهولهتی و ههرێمایهتی و مێژوویا ئهمریكا بهردهوام هزر ل وان خالا دا دكهت ئهوێن بهرامبهری ههڤپهیمانێن خۆ بكاردئینیت ل رۆژههلاتا ناڤین کۆ دهڤهرهکا ئالۆزه ل رویێ پرسا جیوسیاسیی و دیروكا ویلایهتێن ئێگرتی ئهمریكا وهسا خواستیه كۆ ئهمریكا بیته بهنگا بریارێن ستراتیری و كارێکتهرهکێ بهێز ل سهرانسهری وهلاتێن نێڤدهولهتی و ههرێمایهتی ، ئینجا ئهو بریار د چ ئاستدا دهێنه بکارئینان دروسته و ئهو بریارا لدویف هزرا كوشکا سپی دهێته پیڤان و دڤێت ل بیرا مه بیت ل ههمی قوناغێن سیاسیدا ئهرك نینه ئایا لدویف هزرا كیش سهرۆكی بیت ژبۆ دهركرنا فهرمانن دهولهتێ بهس بریار وان لسهر دوو بنهمایان هاتیه دابهشكرن و ئهڤ بریاره لسهر ئاستێ دهستههلات و كونگرێس و ئهنجومهنێ پیران ب ههڤرا دهێته دیارکرن و گرنگیهكا مهزن ددهنه ئهفان ههردوو بنهمایان :
1 – بنهمایهك بوو پاراستنا بهرژهوهندیێن ئهمریكا چ د ئاستی نافخویی یان دهرڤه دابیت .
2 – بنهمایهك بوو پاراستنا ئاسایشا نیشتمانی و ئهو ئهوان ئهتیكێتێن دهێنه بكارئینان ژبۆ سارێژكرن لسهر پاراستنا سازیێن وهلاتی .
و نوکه دا سیاسهتا دونالد ترامپ دهربازیی قوناغهكا نویی بویه و تایبهت ئهو سیاسهتا بهردهوام دهێته چاڤهرێ كرن كۆ دناڤبهرا ویلایهتێن ئێكگرتی ئهمریكا و كهندافێ عهرهبیدا دهێته روویدان و بهرهف قوناغهكا مودرێن و فاكتهرهكێ سهردهمیانه دجیت و رۆژههلاتا ناڤین نافهندهكا زۆرا ستراتیژیه و گرنگه ژ رویێ چیوپولوتیكی كاریگهریهكا خێرا ئهنجام ددهت ژبۆ مامهلهکرن دگهل دهولهتێن رۆژئاڤا و تایبهت ئهمریكا و ئهڤ دهڤهره بویه كلیكا ستراتیژی و چیوپولوتیكی ل سهرتاسهری جیهانێ دهێته هژمارتن ٫و ئهمریكا بهردهوام سال بو سالێ پێگههێ خۆ یێ سیاسی دگهل دهولهتێن كهندافێ عهرهبی ئهکتیف دكهت و جاوانیا خۆ گونجاندن دگهل وان گورانكاریێن ئهوێن ژبۆ هاوكێشهیا سیاسی و سنورداركرنا پێگههێ سیاسی و ئابووری و بازرگانی ..هتد دناڤبهرا دهولهتێن كهندافی و روسیا و چینێ دا و ئهڤ پێنگاڤه ب رێكا ههڤپهیمانێن خۆ ئهنجام ددهتن داکۆ ب فێ رێکێ پێ بگههیته ئارمانجێن خۆ یێن راستهقینه و بهرژهوهندیێن خۆ تێدا پارێزیت و هاتنا دونالد ترامپی لسهر كورسیكا دهستههلاتێ هیفیهكا نویی بوو جیهانێ و تایبهت رۆژههلاتا ناڤین ڤهگهراندن و پتر گوشار ئێخستن لسهر پهیاما ئاشتیێ دناڤبهرا ( فهلسیتنێ و ئیسرائیل )ێ و ( ئوكورانیا و روسیا ) و ئهمریكا بهردهوام ههول ددهت رۆلهكی گرنگ ل سهرتاسهری جیهانێ بگێریت و ل ههمی قوناغێن سیاسیدا دهستههلاتدارێن ئهمریكا دژبهریهكا مهزن دگێرن ل رویێ جیبهجێكرنا پهیاما دیموكراسیێ و پاراستنا بهرژهوهندیێن خۆ و ههڤپهیمانێن دگهلدا و و بهس ههمان دهم ههتا نوكه ئهمریكا خۆ بوو پروژێن گرنگ ئامادهنهكریه تایبهت ل دهڤهرهكا وهكی رۆژههلاتا ناڤین و ئهو دهولهتێن لسه بنهمایێن دیموكراسێی و پاراستنا مافێ مروفی بهێته دانان و ئهفه مهزنترین بهلگهیه ئهگهر ئهم ئاماژه پێ بدهین و ژبهر ئهفی ئهگهری دایه دیاركرن کۆ ئهمریكا ههتا نها نهشیایه ستراتیژهتا دهولهتێن زلهیز یێن نێڤدهولهتی و ههرێمایهتی وهكی كوتلهكا ئێكگرتیی كومڤهبكهتن ، زوربهیا جاران ئهمریكا ههول دایه كۆ رێورهوێ پهیوهندیێن ستراتیژی و جیوپولوتیكی دناڤبهرا ئیسرائیلی و دهولهتێن كهندافیدا رێكخستی بکهت و لدویف هزر و ئایدولوژیا وان بهێته ئاراستهکرن جونکی ئهو جهنده بویه ئهگهرێ هندێ زۆر بهربهستێن مهزن بوو پرۆژێن ئهمریكا و ههڤپهیمانێن وێ دروست كرینه و بێ گومان ئهوا نوكه دهێته روویدان ل دهڤهرهكا وهكی رۆژههلاتا ناڤین بهروڤاژی خواستا ئهمریكا و سیاسهتا ئیدارهیا دونالد ترامپی دهێته هژمارتن و بێ گومان ههكه ئهم بهحس ل گورانكاریا بكهین دناف چهرگی رۆژههلاتا ناڤین زۆرا كاریگهر جونكی نها دا ئهمریكا و ئیران كهفتینه دناف گفتوگویێن ستراتیژیدا و نوکه دا گورانکاریی ل دهڤهرێ بهرهف ئاراستهیهکێ دیی هاتینه برن جونکی گوهورین نوکه دا لدویف گفتوگویێن دناڤبهرا ئهمریکا و ئیرانێ کارێ خۆ دکهن کۆ لسهر ئهساسێ ئهنجامێن گفتوگویێن وان دێ دیار بن و ئهم دێ ئیشارهتی لسهر خالهکا دی کهین ئهوژی گورانكاریێن رۆژههلاتا ناڤین بهنده ب رێكه چارهسهركرنا ئهوان ناكوكی و گرفتێن جیوسیاسی و ئهنجامێن گفتوگو و دیالوكێن دناڤبهرا ئهمریكا و ئیرانێ دا .
کۆ بریاره ل ناڤهراستا ئهفی ههیڤا ( ٥ ) دونالد ترامپ سهرهدانهكا چیوپولوتیكی و ستراتیژی بوو رۆژههلاتا ناڤین ئهنجام بدهتن و وێسگهها ئێکێ یاا سهرهدانا دونالد ترامپ دێ بو عهرهبستانا سعودیا بیت و گوتهبێژ لسهر وان گورانكاریێن نویی دهێنهکرن ئهوێن ئهڤرۆكه ل دهڤهرهكا وهكی روژههلاتا ناڤین دروست بووین و ئهو دهڤهرا بوین جههكی گرنگ و جیوستراتیژی و جهێ بایهخدانێ بوو جیهانێ ههمیێ ل رویێ ( سیاسی و ئابووری و ئهمنی و ووزه و بازرگانی ….هتد ) ل ناڤهاتی من ئاماژه پێدایه كۆ دهربارهی سیاسهتا دونالد ترامپی ئهوا ل جیهانگهریا نویدا دهێته پهیرهو کرن زۆرا کاریگهره و بێ گومان ههر گوتن و كریارهك ل دهمێ بانگهشهیا ههلبژارتنا دایه دیاركرن ژوان ( راگرتنا شهری یان راگههاندنا ئاگربهستێ دناڤبهرا ههر ئێك ژ ( روسیا و ئوكرانیا ) و ( فلستین و ئیسرائیلێ )دا و ئازادكرنا بایمهترێن ئیسرائیلی و ڤهگوهاستنا ههولاتێن غهززه بوو دهولهتا مسرێ و ئوردن و ههر جههكێ دی ههبیت و ئاڤاكرنا دهڤهرهكا ستراتیژی و سهقامگیر بوو رۆژههلاتا ناڤین كۆ ل ژیر پهیاما ئاشتیێ و جێبهجێكرنا دیانهمویا سیستهمێ دیموكراسیێ بیت ) ههتا خۆ ئێك ژ ئهفان گوتنا جێبهجێنهکریه و بێ گومان ئهڤه پتر ژ ( ۱۰۰ ) رۆژ دهربازبوون ههتا نوكه ئیدارهیا ترامپ نه شیایه رێكا چارهسهریهكی ژبۆ سهرهلدانا ئهفی شهری و قهیرانێ و ئهو هێرشێن ژلایێ مقاوهمه حوسیان ل یهمهن دهێته ئهنجام دان لسهر پێگههێن بازرگانی ل دهریاریی سۆر و دگهل هندێ دا بلند بوونا رێژا باجا گومركی لسهر ( ئاوروپا و كهنهدا و مهكسیك و چین )ێ و ئهڤه وهك چوار ههڤپهیمانێن ئهمریكا دهێنه هژمارتن و ژبهر ئهوێ سیاسهتا ئیدارهیا دونالد ترامپ ئهنجام ددهت ب هیچ شێوهكێ ههڤپهیمانێن وان باوهری ب وان بریاران نهمایه ئهوێن ژلایێ كوشكا سپی دهێنه دهركرن و ئهڤ جهنده بویه ئهگهرێ هندی كۆ ئهو گوتنێن بهردهوام ترامپی ل دهمێ بانگهشهیا ههلبژارتنان ئیشارهت پێدایی و ههتا نوكه ئێك ژ خالان جێبهجێنهكریه و ل ڤێره ترامپ توشی شكهستنهكا فهلسهفی بویه .
ئهگهر ل ڤێره پسیارهکێ بكهین زۆرا گرنگه جونكی هاتنا دونالد ترامپی بوو روژههلاتا ناڤین ل دهمهكێ وهكی نوكه یێ ههستیار کۆ ل دهڤهرێ ڤهگرتی و هوكارێ ئهڤێ سهرهدانێ بوو ئاستهكی گرنگ دهێته نرخاند ژ رویی ( سیاسی و ئابووری و ئهمنی و گورانكاریێن و رێكهفتنا ئیبراهیمی و بازرگانی .. هتد ) داكۆ ل ئهڤێ سهرهدانێ دا دهستكهفتێن گرنگ و بهێز بدهستڤهبینیت و ل سوشیالمیدیا جیهانیدا بهحس بهێتهكرن و بیته ئهگهرێ داپوشینهكا ستاندهر لسهر ئهوێ بێ باوهریێ ئهوان لدهف ههڤپهیمانێن ئهمریکا دروست بووی و پێ ناجیت د ئهڤێ سهرهردانێ دا ترامپ جهند داخوازیا ژ سعودیه بكهت ژوان …..
1- كێم كرنا پهیوهندیێن سعودیا دگهل ههر ئێك ژ دهولهتێن ( روسیا و چین )دا و ترامپ داخازێ ژ سعودیی دكهت ئهفێ پهیوهندیێ د ئاستهكی سنوردار دا بهێته بكارئینان و پێداچوونێ نویی د پیڤهرێ سیاسی و ئابووری و ئهمنی و بازرگانی بهێته رێكخستن .
2 – دروستكرنا ههڤپهیمانیهكا ستراتیژیی ل رۆژههلاتا ناڤین دگهل ئهمریكا و دژی میلیشیات و پیگههێن ئیرانی ل دهڤهرێ ب راوهستین .
3 – سعودیا هاریكاریا ئهمریكا بكهتن و دژی ههر هێرشهكا چهكدارێن حوسیان ل یهمهنێ ئهنجام ددهن لسهر پێگههێن بازرگانی و ووزه ل دهریا سۆر دا .
4 – ئهمریكا داخازێ ژ سعودیه دكهت كۆ دهولهتا سعودیه بهێته دناف پهیمانا ئیبراهیمی دا ژبۆ ئاسانكاری د پهیوهندیێن دناڤبهرا سعودیه و ئیسرائیلێدا بهێنه رێكخستن .
5 – كێم كرنا بهایێ نهفتێ ژبهر دانانا سیاسهتا باجێ و داکۆ ئهمریكا توشی قهیرانێن مهزن یا ئابووری نه بیت و كێم كرنا بهایێ نهفتێ لدویف ئهوی ئاستی بیت ئهوا كاریگهریا خۆ د بهایێ نیفتا بهرامبهرا ئاسێ ئابوری ئهمریكا دهێته ئارمانج گرتن و ئهڤ پرسه كاریگهریا خۆ لسهر جیهانێ ههیه .
6 – ئاستێ وهبهرهێنانێ ل ئهمریکا ل رێژهكا چاڤهرێ کریی بهێته بكارئینان و لدویف وان پێشبینیان كۆ ههر ئێك ژ سعودیه و قهتهر و ئیمارات ژبۆ ئهنجام داا وهبهرهێنانێ و سهر زێدهكرنێ بهێته بکارئینان و ب بهایێ ( 1 تریلیون دولار ) ل ئهمریكا وهبهرهێنانێ ئهنجام بدهن .
۷ – و بریار دان لسهر دامهزراندنا بهرێ بنیاتێ دهولهتا فلسیتنێ بهێتهدان و بهرامبهر دا دهولهتێن کهندافی لسهر داخوازیێن ئیدارهیا ئهمریکا رازیی ببن و ببنه ههڤپهیمان دگهل پرۆژێ ئیبراهیمیدا و پهیوهندیێن خۆ دگهل ئیسرائیلێ دا رێکخستی بکهن و پارێزن .
بێ گومان ئهگهر ئهم هزر د سیاسهتا دونالد ترامپی بكهین کۆ ترامپ بهردهوام ههول ددهت پێگههه و ههژموونا خۆ ل رۆژههلاتا ناڤین قائیم بكهت و ئهڤرۆكه ئیدارهیا ترامپیی زۆر پیتڤی ب ئوكێ یا دهولهتا سعودیه ههیه داكۆ پێ خو ل دهڤهرێدا پتر بهێز بكهت و بهرژهوهندیین خۆ یێن ستراتیژی ل دهڤهرێ پارێزیت و دیر ژ ئهوێ دهستوهردانا ژلایێ ( ئیران و چین و روسیا ) دهێته ئهنجام دان و ئهڤ پێنگاڤه نوكه دا ترامپ كار لسهر دكهت ب مهزنترین دهستكهفت دهێته هژمارتن بوو ئیدارا كوماریا .
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.