کارتێکرنا جوگرافیا مروڤی لسەر شارستانیەتا ژینگەهی چیە؟
کێرهـات رەشید هەرکی، زێ بادینان.
دەست پێکی دڤێت بزانین ئەرێ جوگرافیا چیە؟پەیڤەکا (یونانیە)ئەغڕیقیە ژ دوو برگەیان پێک دهێت (جیو)ئانکو عەرد (گرافیا)ئانکو وێنە ب گشتی رامانا پەیڤا جوگرافیا ،ئانکو وەسف کرنا عەردی .هەروەسا مرۆڤ دهێتە هژمارتن پێشکەفتیترین خۆدان رح ژلایێ عەقلی و عاطفی ڤە ڵسەر رویێ عەردی ،
ب شێوەیەکی گشتی مروڤ کارتێکرنێ لسەر ژینگەهی دکەت ج ب ئەگەرەکێ راستەوخو یان ژی نەراستەوخو،ئەگەرێ راستەوخۆ لسەر ژینگەهی ،بۆ نموونە زوربونا مروڤان دژینگەهێدا کاریگەریەکا ئەرێنی یا هەی ،چونکی زوربەیا جیهانێ ژدەست کێشەیا زورینا ئاکنجیان دنالیت زێدەبونا ئاکنجیان دبیتە ئەگەرێ بەلاڤ بوونا نەخوشیت بەربەلاڤ وەکی گەلەک نەخوشیێن بەری نۆکە هاتینە دەرێ ،وەکی تاعون و مەلاریا هتد..هەروەسا دنوکەژی دا ئەو کاریگەریا راستەوخۆ ئەم دشیێن بێژین یا مای وەکی نەخوشیا کورونا ،نۆکە ل جیهانی دکوپیتکێ دایە و زورینا نەخوشیێن دی ل سەرانسەرێ جیهانێ .
شارستانیەتا مروڤان د کومەلگەهێدا ل سەردەمی نوکە دا وەکی ئەس دبینم و من دیتی کومەلگەهەکا ژیر و خۆدان رەوشت و بها بەرزە ،بەلێ هندەک ئەگەرێن هەین دبنە ئەگەرێ تێکدانا شارستانیەتا مروڤان د کومەلگەهێدا و کاریگەریێ ژی دکەنە سەر ژینگەها جوگرافیامروڤی :
ئەری کاریگەریێن ئەرێنی یێن جوگرافیا مروڤی لسەر شارستانیەتا ژینگەهی چنە؟
١-زێدەبـوونا زارڤەکرنێ د کومەلگەهێ دا یا بوویە دیاردەکا بەلاف ب تایبەتی گەلەک جاران ،زارڤەکرن ،وەکی مەدح و خومەزن کرن دهێتە نیشاندان.
٢-خرابی بکارئینانا ئینتەرنێت وسوشیال میدیا و زوربونا سەدان کێشە و ئاریشەیێن کومەلایەتی .
٣-ل رێ لادان و دیرکەفتن ژ وان ئەگەرێن دبنە پالدەر بۆ بجهئینانا ئارمانجێن پاشەروژێ.
٤-جێبەجێکرنا سیستەمێ هۆزایەتی د کومەلگەهێدا .
٥-گرنگی نەدان ب جهێن شینواری و یێن کلتوری و کێمیا موزەخانان و جهێن کەڤنار.
٦-مخابنی ڤە داهێنان و هێز و شیان دکومەلگەهێدا دکێمن و گرنگی پی ناهێتە دان وەکی پێویست.
ئەگەر ئەم لسەر ڤی بابەتێ خو بەردەوام بین و بهێین ئەگەرێن ئەرێنی بەحس بکەین و کاریگەریا وان لسەر شارستانیەتا ژینگەها جوگرافیامروڤی :
ئەری ئەگەرێن ئەرێنی یێن جوگرافیا مروڤی لسەر شارستانیەتا ژینگەهێ چنە؟
١-هەۆلدان بو رێکخستن و پێش ڤەبڕنا سیستەمی پەروردەیی.
٢-گرنگی دان ب خالا لاواز یا کەسێن بەهرەمەند، و خودان شیان د کومەلگەهێدا.
٣-پێشڤەبرنا لاوان و گەنجان د کومەلگەهێدا، و گرنگی دان ب لاو و گەنجێ مەیی بەهرەمەند.
٤-زێدەبوونا رەخساندنا کاری ،و ئاڤاکرنا ئاڤاهیان و زێدبونا چاندنا دار و باری بو دروستکرنا ژینگەهەکا ساخ و تەندروست و خودان کار.
٥-ڤەکرنا ئەکادمیێن خاندنێ بو کەسێن نەخویندەوار ،و بێ بەهر ژ خاندنێ و کار وجالاکیت روژانە.
٦-ئیک گرتنا مروڤان د کومەلگەهێدا بو بلندکرنا ئاستێ رەوشەنبیریا جڤاکی و کومەلگەهێ ب گشتی.
دڤان هەردوو رێکین ئەرینی و و نەرێنی دا بومە دیاربیت کو ژینگەهێ مە پتر پێویستی یا ب ئەگەرێن ئەرێنی
هەی لەورا لسەر مە پێتیڤیە ژخۆ دەست پێبکەین، و کەسانێت دەورو بەر پاشی هەتا دگەهیتە سەرانسەرێ کومەلگەهێ ب تایبەتی و ب گشتی،بو بتر بلندبوونا ئاستێ شارستانیەتێ د کومەلگەهێدا هەتا بشێین زالببین لسەر وان ئەگەرێن نەرێنی ،لەورا بو دروستکرنا نەوەیێن بەهرەمەند و رەوشەنبیر و پێشڤەبرنا شارستانیەتێ د کومەلگەهێدا، ژ هەژی گوتنێ یە هەرێما کوردستانا عێراقێ ژلایێ جوگرافیا و توبوگرافیا وجیومورفولوجیا خوڤە خوادان سورشت و ژینگەهەکا بەرفرەهـ و خێر و بێر و جوانە ،بو پتر پێشڤەبرنا ئاستێ رەوشەنبیری و شارستانی .ژبەر هندێ دڤیت ئەم بزانـــین کو مە (کلیلا زێرن یا بدەست خوڤە ئینای لێ بتنێ یا مای دەرگــەهێ ئامانجان ب ڤی کلیلکا زێرین و ب بها ڤەکـەین)
کێرهـات رەشید هەرکی
٣٠/٧/٢٠٢١
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.